donderdag 3 april 2014

Wouter Bos: bezuinigen moet, maar er is een New Deal in aantocht - onwetendheid, opportunisme of alleen maar heel veel verwarring?

De columns van Wouter Bos staan te dicht bij de partijpolitiek om voor de inhoud interessant te kunnen zijn. Zie ook hier. Maar soms geven ze wel inzicht in het denken, of beter, in de verwarring van het denken, van de sociaaldemocratie.

Zoals vanochtend. Hij wil iets opbeurends naar voren brengen na de vreselijke verkiezingsnederlagen van de sociaaldemocraten in Frankrijk en Nederland. Hoe? Door eerst te betogen dat geen enkele partij, zeker niet een linkse, populair wordt als hij in tijden van crisis verantwoordelijkheid neemt. Een paar citaten:
Het komt ook zelden voor dat partijen die ten tijde van de crisis verantwoordelijkheid nemen tussentijds beloond worden voor de megabezuinigingen die ze door moeten voeren.
Dat bezuinigen niet meteen bonuspunten oplevert, is geen verrassing. En dat linkse partijen daar - tussentijds- nog harder voor worden afgestraft dan rechtse partijen, ook niet.
Wat valt daar aan op? Dat de kwestie of bezuinigen nu wel of niet het goede antwoord is op de economische crisis niet een vraag is die links en rechts verdeelt. Wouter Bos kan zich niet voorstellen dat er een ander antwoord mogelijk is dan nu zo snel mogelijk bezuinigen. Alle problemen komen doordat de overheid te veel geld uitgeeft.

De economische analyse dat we te maken hebben met vraaguitval als gevolg van de spaarparadox, die analyse noemt hij niet. Hij sluit zich aan bij de stilzwijgende afspraak van het politieke midden om die analyse te negeren. Niet bestrijden of pogen te weerleggen, nee, negeren.

Daarmee gaat hij er dus ook aan voorbij dat de verkiezingsnederlaag er, althans voor een deel, aan kan liggen dat de sociaaldemocratie is meegegaan in een verkeerd economisch beleid. Terwijl de sociaaldemocratie altijd nauw verbonden is geweest met Keynesiaanse inzichten in de rol van de overheid als hoeder van volledige werkgelegenheid, heeft de huidige PvdA dat pad volledig verlaten. Ergens heeft die partij besloten dat dat "ideologische veren" waren die moesten worden afgeschud. Alles draait om het overheidstekort.

Maar dat klopt niet. Die inzichten zijn springlevend en behoren tot de mainstream economische gereedschapskist. Zie nog even de bittere column Austerity Memories van Paul Krugman van vier dagen geleden. Velen, waaronder ik, hebben bij de vorige verkiezingen miet meer op de PvdA gestemd omdat die partij is meegegaan in het verkeerde economische beleid. Niet omdat ze de verantwoordelijkheid namen voor bezuinigingen die nu eenmaal noodzakelijk zouden zijn. (Nu ik dit opschrijf, vind ik de suggestie eigenlijk beledigend.)

Maar de verwarring wordt compleet als Wouter Bos in het vervolg van zijn column aankondigt dat nu de voorwaarden aanwezig zijn voor een New Deal. Daar ligt de nieuwe hoop voor de sociaaldemocratie. Want dat die economische crisis maar voortduurt, met alle ellende en onzekerheid die daarmee samenhangen, ligt (natuurlijk niet) aan het verkeerde beleid. Nee, dat ligt aan grote ontwikkelingen als
Globalisering van de economie, grote migratiebewegingen, de etnische verkleuring van de lagere klassen, het zijn allemaal ontwikkelingen die op het moment middenklassen en lagere klassen uiteendrijven in plaats van verbinden.
En die ontwikkelingen vereisen een nieuw verhaal:
Sociaaldemocraten in allerlei landen zijn al jaren op zoek naar dit nieuwe verhaal dat verbindt in splijtende tijden. Dat lukt nog niet goed, en als je zwaar moet bezuinigen nog minder.
Maar er is hoop. Want de crisis heeft de gevoelens van kwetsbaarheid en onzekerheid zo doen toenemen dat de noodzaak van een nieuwe solidariteit zich aandient. Er is een New Deal nodig, uit welbegrepen eigenbelang.

Heel verwarrend, dat juist de New Deal er bij wordt gehaald om die andere problemen op te lossen. Want, dat weten we toch, de New Deal bestond juist uit het opvoeren van de overheidsuitgaven om de economie uit de crisis te stimuleren. Dus precies uit dat beleid dat de PvdA nu niet heeft willen voeren. Omdat bezuinigen nu eenmaal zou moeten. Eerst wijs je een New Deal-beleid als antwoord op de crisis af. Waardoor die crisis onnodig lang duurt, met blijvend hoge werkloosheidscijfers. En dan komt die New Deal ineens uit de hoge hoed als het nieuwe verhaal.

Is het nu onwetendheid, opportunisme of alleen maar heel veel verwarring?

Update. Alexis Tsipras, de leider van de Griekse linkse partij Syriza en kandidaat van links voor de opvolging van Barosso als voorzitter van de Europese Commissie, geeft vandaag precies aan wat een New Deal voor Europa nu wel zou betekenen: toegeven dat het bezuinigingsbeleid rampzalig heeft gewerkt en dat schuldenkwijtschelding absoluut noodzakelijk is. Syriza leidt in alle opiniepeilingen en de kans is aanzienlijk dat hij de volgende premier van Griekenland wordt. Zie Europe needs a 'New Deal,' says Tsipras.

Geen opmerkingen: