maandag 16 juni 2014

Naar een basis werkloosheidsverzekering voor de eurozone - verstandig pleidooi van EU-commisielid László Andor

Afgaand op de media, lijkt het er in Europa alleen maar om te gaan of we meer of minder Europa moeten hebben en om de vraag welke mannetjes en vrouwtjes de hoogste posities mogen bezetten. Dat is mede te wijten aan de Europese leiders zelf, die al heel lang geleden besloten hebben om de echt belangrijke inhoudelijke vraagstukken alleen in de achterkamertjes te bespreken. Als ze die al bespreken, want tot nu toe schuiven ze die vooral voor zich uit. Het is typisch het gedrag van een hooghartige elite die het eigen gelijk koestert. En er voor terugdeinst om de kiezers de echte keuzes voor te leggen.

Maar op dat beeld is een belangrijke uitzondering, namelijk het optreden van het Europese Commissielid László Andor. Zie mijn eerdere berichten Eurocommissaris Andor: Beleid heeft gefaald. Doorbraak in eurocrisis? en Komt het gezonde verstand terug in het Europese economische beleid? In de lezing die hij op 13 juni hield aan de Berlijnse Hertie School of Governance bepleit hij de invoering van een basis werkloosheidsverzekering voor de eurolanden. De tekst van de lezing vind je hier: Social dimension of the Economic and Monetary Union: what lessons to draw from the European elections?

Daarmee gaat hij in tegen het heersende dogma, opgelegd door Duitsland en deemoedig geslikt door de rest, van het verbod op fiscale overdrachten tussen landen. Het vasthouden aan dat dogma veroorzaakt mede de huidige problemen en het onnodig voortduren van de crisis. Andor laat helder zien welke lessen we moeten trekken uit de Europese financiële en economische crisis en dat de zwaktes van de huidige aanpak te maken hebben met de incomplete instituties van de Europese Monetaire Unie (EMU).

Een monetaire unie tussen landen zonder fiscale overdrachten werkt namelijk niet. Nog er van afgezien dat zo'n unie niet zonder een normale centrale bank kan, dus een bank met een mandaat van lener in laatste instantie, om te voorkomen dat landen het slachtoffer worden van kapitaalvluchten. De EMU zoals die tot nu toe bestaat, is een stelsel voor mooi weer. Bij slecht weer schiet het tekort. En je moet wel bijna blind zijn wil je dat niet zien.

De gevolgen zijn rampzalig, zoals Andor laat zien. Zie zijn paragraaf 2 over de sociale gevolgen van de dubbele recessie. Met fraaie grafieken van de toegenomen werkloosheid en armoede en van de grote verschillen tussen de eurozonelanden en tussen de eurozone en andere EU-landen. Als je die kunt bekijken en dan nog zeggen dat we in Europa op de goede weg zijn, dan, ja, dan deug je niet.

Om die problemen op te lossen en de EMU te vervolledigen is het nodig om op het niveau van de eurozone te komen tot automatische stabilisatoren, die conjunctuurschokken opvangen. Door tot een muntunie toe te treden, leveren de landen de middelen daartoe in die ze hadden. Waardoor ze bloot staan aan de grillen van de economische conjunctuur. In slecht weer blijkt de euro zoals we die nu kennen niet een voordeel maar een nadeel.

En het geëigende middel daartoe is een basis werkloosheidsverzekering. Ieder land betaalt daaraan mee en profiteert er van naar gelang de economische omstandigheden. Het gaat om een werkloosheidsuitkering voor korte tijd (6 maanden), die door elk land naar eigen goeddunken kan worden aangevuld, in hoogte en duur. Zie paragraaf 5 van de lezing voor de details van Andors voorstel. Het is een stap die nu hoognodig moet worden gezet. Want:
Sharing a currency really in many ways means sharing a destiny, and the euro is meant to be irreversible.
En Andor eindigt met deze conclusie:
Crises have always put pressure on the European integration process and Europe has always managed to find a way forward. On the other hand, it is true that all our problems cannot be resolved at a stroke of a pen.
As Robert Schuman famously put it in his declaration on 9 May 1950:
"Europe will not be made all at once, or according to a single plan. It will be built through concrete achievements which first create a de facto solidarity."
As regards solidarity, the eminent philosopher Jürgen Habermas has issued passionate calls for it in the period of the EMU crisis. Over the past years he has repeatedly reminded us that solidarity is not charity; it is support provided to a fellow in difficulty, based on confidence that it may be reciprocated in the future.
Solidarity is support provided because of a will to build a common future together. Refusing solidarity means giving up on building a common future.
The idea of basic European unemployment insurance represents an example of such forward-looking solidarity. It is much better to help each other out in times of crisis than to put the fate of the union and of its individual members at stake whenever a financial crisis occurs. Sharing short-term fiscal risks in a monetary union is what I would consider a proper social contract.
The point is to make the EMU work in such a way that it allows every Member State to grow, even if exogenous factors or endogenous pressures happen to put it at a momentary disadvantage. A scheme of fiscal transfers that helps mitigate asymmetric shocks in the short term can help achieve precisely that.
There is a lot to learn from the years of sovereign debt crisis in Europe and also from the recent EP elections.
We need less muddling through and more systemic reform for a proper European recovery.
The EU cannot live together for too long with the risk of monetary breakdown, which also would bring with itself social and political breakdown.
If our Economic and Monetary Union is meant to be irreversible, it must also be fair and it must be based on solidarity. We must pay attention to the employment and social outcomes, and try to prevent lasting divergence.
For that, an automatic fiscal stabiliser is needed at the euro zone level.
Either we give up the dogma of ‘no fiscal transfers’ in the EMU, or we give up the European Social Model and everything the Europe 2020 Strategy ever stood for.
Mooie, maar ook verstandige woorden. Terwijl de Europese leiders kibbelen over de opvolging van Barroso als voorzitter van de Europese Commissie, zou het hier over moeten gaan. Niet over Juncker of niet Juncker, maar over een echte muntunie of geen echte muntunie.

Geen opmerkingen: