Waarom de overheid schulden moet maken

Nee, het is niet zo dat de overheid altijd schulden moet maken. Wanneer je schulden maakt en waarvoor, maakt natuurlijk wel wat uit. Maar de huidige obsessie van politici met het terugdringen van de overheidsschulden en met het najagen van begrotingsevenwicht is moeilijk verklaarbaar.

In de Verenigde Staten zijn het de Republikeinen die uitdragen dat de overheid vrij van schulden moet zijn. Paul Krugman verwijst naar een tweet van de Republikeinse Senator Rand Paul, waarin die zich er over beklaagt dat de federale overheid sinds 1835 niet meer schuldenvrij is geweest. Schande!

Schande? Maar wat opvallend dan dat de Amerikaanse economie sinds 1835 zo'n geweldige economische groei gekend heeft. Zou dat er mee te maken hebben gehad dat het maken van schulden kan bijdragen aan economische groei? En dat het bezuinigen om dat felbegeerde begrotingsevenwicht te bereiken, zoals dat nu in Europa gebeurt, juist een van de oorzaken is van economische stagnatie? Zie daarover ook Paul Krugman.

Jared Bernstein en Richard Kogan geven nu met twee tijdreeksen meer inzicht in het verband tussen overheidsschuld en economische groei. Hieronder zie je voor de Verenigde Staten het plaatje voor de periode 1870-1929. De blauwe lijn geeft aan of het overheidsbudget een overschot of een tekort liet zien. En zoals je ziet, was dit de periode waarin de droom van de tegenstanders van schulden werd bewaarheid. Over het geheel genomen was er een overschot van 0,4 procent.

Wat hield dat in voor de economische groei? Dat die wild heen en weer schoot. Diepe dalen en hoge toppen wisselden elkaar af.

Vergelijk dat met het plaatje voor 1950-2015, de naoorlogse periode, waarin er vrijwel altijd een begrotingstekort was, van gemiddeld min 2,2 procent. 

Je ziet een evenwichtiger economische groei. De pieken zijn minder hoog, maar vooral: de dalen zijn minder diep. 

Maar niet alleen dat, de gemiddelde economische groei was 2 procent, tegenover 1,8 procent in die schuldenvrije periode. Dat betekent dat de economie in de naoorlogse periode in omvang elke 35 jaar verdubbelde, tegenover elke 39 jaar in de schuldenvrije periode.

Dat pleit dus voor een overheid die schulden maakt. Ten behoeve van investeringen voor de toekomst en een gestage, en dus hogere, gemiddelde economische groei. Het is bepaald niet zo dat je om zulke gunstige effecten te bereiken, kunt vertrouwen op de private investeringen alleen.

En bedenk ook dat mensen liever een gestage economische groei hebben dan een met grote pieken en dalen. Omdat mensen nu eenmaal graag een beetje zekerheid in het leven willen. En zie aan, het realiseren van die zekerheid gaat ook nog mooi samen met een hogere gemiddelde economische groei.

Waar toch die obsessie met overheidsschulden vandaan komt?