Robert Skidelsky over de eurocrisis

Lord Robert Skidelski, de veel geprezen Keynes-biograaf, zegt de zo langzamerhand bekende en verstandige dingen over de eurocrisis. Zie de video onderaan dit bericht. Maar na een minuut of zeven zegt hij ook iets interessants over de vraag hoe het mogelijk was dat de euro werd geïntroduceerd met al die constructiefouten die nu zo duidelijk, en pijnlijk, aan het licht komen. Ik geef mijn vertaling van zijn woorden tussen ongeveer 6 en 9 minuten:

De eurozone was een gebrekkige structuur. Het was een muntunie zonder een fiscale unie en zonder een centrale bank met het recht om geld te printen. Er waren dus grote gebreken.

Er gingen in die tijd, los daarvan, ideeën rond dat je geen ander macro-economisch beleid nodig hebt dan het handhaven van prijsstabiliteit. Als dat laatste verzekerd was, en dat was de grote "prestatie" van de Bundesbank voorafgaand aan de euro, dan zouden alle goede dingen daaruit voortvloeien. En de gemeenschappelijke markt zou dan zorgen voor het naar elkaar toegroeien van de condities in de verschillende landen. Het macro-economische probleem zou daarmee opgelost zijn. Dat was de filosofie die aan de eurozone ten grondslag lag.

Het was de algemeen heersende filosofie, ook in de Verenigde Staten en Groot-Brittannië. Weg met de Keynesiaanse macro-economische politiek. Weg met het streven naar volledige werkgelegenheid. Het gaat uitsluitend om monetaire stabiliteit. Richt je op de inflatie en dat is alles wat je nodig hebt. En als je dat doet, dan werken alle micro-economische stukjes van de economie precies zo als ze horen te doen.

Je zou bijvoorbeeld geen financiële crisissen meer hebben en daarom kun je het financiële systeem dereguleren. En dat was gewoon verkeerd. Gewoon verkeerd. Alle mensen die nog een restje van een band met Keynes hadden, begrepen dat de private investeringsmachine heel wispelturig was. Onstabiel was. Die tendeert niet zomaar en snel naar een optimaal evenwicht voor de economie. En het opzetten van een systeem zonder die voorzorgsmaatregelen en beschermingen was een geweldige gok. Op basis van wat een nogal abstracte theorie bleek te zijn.

Ik denk dus dat er een aantal elementen waren die leidden tot de constructie van een gebrekkige eurozone: de ideologische of intellectuele gebreken die ik net noemde, de institutionele gebreken en het politieke momentum dat de zaak verder dreef. Het was feitelijk opgezet om Duitsland politiek op een of andere manier onder controle te houden na de eenwording (met de voormalige DDR). En nu hebben we te maken met de negatieve effecten van dat alles (The pigeons are coming home to roost now). Alles is zich nu aan het ontwarren.

Dit bevestigt mijn herinneringen van ergens in de jaren negentig aan persconferenties van Wim Duisenberg, de eerste president van de Europese Centrale Bank, die daar inderdaad altijd alleen maar hamerde op het belang van het uitsluitend gericht blijven op de mate van inflatie. Dat leek toen grote wijsheid....

Maar het blijkt een geweldige gok geweest te zijn, op basis van een abstracte theorie. En het blijkt maar weer eens dat als de hele spraakmakende gemeente iets grote wijsheid acht, dat het dan heel lang kan duren en dat er heel, heel veel tegenbewijzen moeten komen, voor er weer ruimte komt om de zaken onbevangen onder ogen te zien. Dat is het gevaar van sociale zeepbellen.

De eurocrisis was voorspeld

Na wat zoeken naar aanleiding van het IMF-paper van Schinasi en Teixeira (zie dit bericht), kwam ik terecht bij het paper Financial Stability and Policy Cooperation van Gaspar en Schinasi. Het werd gepresenteerd op een door de ECB en de Europese Commissie georganiseerde conferentie (12 april 2010).

Het verbazende is dat  de auteurs hier heel precies en uitgebreid uitleggen dat een crisissituatie zoals we nu hebben, kan ontstaan en dat de voorwaarden voor effectief optreden niet aanwezig zijn. Ze baseren zich op de speltheorie en op de inzichten van Elinor Ostrom over de voorwaarden voor succesvolle decentrale organisatie. Ik citeer uit hun conclusies:

We argued that, under current rules, the situation is not far from a noncooperative Nash solution (dat is kort gezegd een toestand die we niet willen.- HdV.) Once authorities have to face the challenge of rescuing financial organizations in the context of a systemic event, conditions are not conducive to the spontaneous emergence of effective cooperative solutions (kort gezegd, toestanden die we wel willen - HdV). In particular, ex post authorities are under tremendous time pressure - leading to very high bargaining and communications costs - having conflicting goals - for example concerning sharing the financial costs and risks - and will be reluctant to share information. Once a crisis is in full swing, authorities no longer have feasible efficient solutions to choose from. The way forward is to have ex ante an institutional framework in which solutions can be quickly developed and implemented without the bias for national solutions to dominate European ones. Such an institutional framework would help in reaching international cooperative outcomes and help to contain many varieties of moral hazard.

To quote Duisenberg (...): "a situation should be reached in which the group of European supervisors works collectively, as a single supervisor, when needed."

De leden van de Europese Centrale Bank en van de Europese Commissie kunnen niet zeggen dat ze niet gewaarschuwd zijn. Ik neem aan dat ze daar aanwezig waren, op die door hen georganiseerde conferentie op 12 april van vorig jaar, waar dit paper gepresenteerd werd. Maar die "weg vooruit", waar de auteurs voor pleiten, hebben ze dus niet ingeslagen. Of hebben ze niet kunnen inslaan omdat de Europese regeringsleiders daar nog niet aan toe waren. En die waren daar nog niet aan toe, tja, omdat de kiezers daar nog niet aan toe waren?

Maar wie vertelt het de kiezers?

Terzijde: in zekere zin heeft Duisenberg ook een vooruitziende blik gehad. Maar of hij daar ook echt iets mee gedaan heeft?
Update. Zie nu ook Winkler over de lessen van de geschiedenis die de Europese regeringsleiders niet kenden of die ze in de wind sloegen.

De "deskundigheid" en wijsheid" van Wim Duisenberg

Volgens dit bericht van Paul Krugman hebben centrale banken altijd een breder mandaat gehad dan alleen het handhaven van prijsstabiliteit. Ze hebben ook altijd de functie van geldverstrekker als laatste toevlucht gehad, wat ook het financieren van regeringen in hield in tijden van nood. En er zijn goede en welbegrepen redenen voor dat wijdere mandaat.

Maar de scheppers van de euro (waaronder "onze" Wim Duisenberg) hebben deze wijsheid overboord gegooid. Of ze hebben hem gewoon over het hoofd gezien. Daarom zitten we nu met een Europese Centrale Bank die gefixeerd is op inflatie, zonder iets te doen om de crisis op te lossen.

Ik herinner me dat iedereen, inclusief ikzelf, destijds onder de indruk was van de deskundigheid en wijsheid van Duisenberg. Het verbaast en verontrust dat deskundigheid en wijsheid in het publieke domein zo vaak een zeepbelkarakter aannemen.

The Amnesiac Economy - NYTimes.com:

'via Blog this'