zaterdag 14 februari 2015

Krijg je door verlaging van de bijstand meer mensen aan het werk?

Er is vandaag veel te doen om de CPB-studie De effectiviteit van fiscaal participatiebeleid. De voornaamste boodschap van het CPB is dat een algehele verlaging van de belastingdruk weinig effect heeft op de arbeidsparticipatie. Dat zullen veel politici betreuren, omdat die er op hoopten de economische groei te kunnen aanzwengelen door belastingverlaging. In plaats van door op te houden met bezuinigingen en integendeel de overheidsuitgaven op te voeren, zoals door meer te investeren in de toekomst. Het zal hen tegenvallen dat deze in hun ogen gemakkelijke uitweg uit de crisis niet veel zal opleveren. Want ja, met belastingverlaging kun je vast wel stemmen trekken.

Maar in die CPB-studie trekt ook een andere uitkomst de aandacht. Die is dat de berekeningen uitwijzen dat een verlaging van de bijstandsuitkeringen wel effect zou hebben. Je zou daardoor vooral alleenstaande moeders met jonge kinderen aan het werk krijgen. Of zoals Rutger Bregman twitterde:
Volgens nieuw modelletje CPB gaan 50.000 bijstandsgerechtigden opeens aan het werk als je ze allemaal voor 0,5 mld dieper armoede in douwt
Maar zou dat wel zo zijn? Als je nagaat waar het CPB die schatting op baseert, dan blijkt dat een berekening te zijn van datasets over de periode 2006-2009. Wat er uit die data aan verbanden tevoorschijn kan worden gehaald, wordt dus geëxtrapoleerd naar 2015. Kan dat zomaar? Misschien wel niet, want kijk eens naar de werkloosheid in die jaren:

Figuur 1: Werkloosheid in Nederland daalt alweer

Die was in de jaren 2006, 2007 en 2008 historisch laag en aan het dalen en pas vanaf eind 2008 weer aan het stijgen. Als je je dus op deze vier jaren baseert, kun je tot de conclusie komen dat een verlaging van de bijstandsuitkeringen inderdaad meer mensen aan het werk brengt. Want ja, toen waren er ook nog banen. De economie groeide nog, ondernemers wilden nog investeren en mensen aannemen. De vraag was nog niet zoals nu ingezakt. Als je nu, in 2015, de uitkeringen zou verlagen, bij een werkloosheid van rond de 8 procent, dan zou je inderdaad mensen alleen maar dieper de armoede in douwen.

Dat lijkt er op dat je aan die uitkomst van die CPB-studie niet teveel waarde moet hechten. Trouwens, het CPB zelf houdt ook een slag om de arm. Want (p. 11):
Daarbij zij opgemerkt dat het hier wederom lange termijn effecten betreft, niet iedereen zal op korte termijn zijn of haar gewijzigde voorkeur voor werken kunnen realiseren.
Waarom niet? Omdat de invloed van de economische crisis, anders gezegd, van de economische conjunctuur, helemaal niet is meegenomen. Zie ook dit citaat uit de inleiding (p. 4):
Bij de simulatie-uitkomsten in deze Policy Brief is het belangrijk te vermelden dat het gaat om langetermijneffecten van beleidswijzigingen. (...) Omdat personen tijd nodig hebben om hun gedrag aan te passen, en omdat de conjunctuur invloed kan hebben op de effecten, kunnen de effecten op korte termijn afwijken van de langetermijneffecten.
Goed om aan te denken als je volgende week triomfantelijk hoort roepen dat het tijd wordt om de uitkeringen te verlagen.

2 opmerkingen:

Joop Böhm zei

En het is toch zo simpel:
Om de economie aan te zwengelen moet de alsmaar toenemende ongelijkheid worden aangepakt. Dat is de simpele waarheid die logisch te beredeneren is en bovendien overduidelijk door de Franse succeseconoom Thomas Piketty is aangetoond. Twijfel over de waarde van Piketty’s standaardwerk? Op 24 april vorig jaar schreef topeconoom Paul Krugman in de New York Times: ‘ “Capital in the Twenty-First Century,” the new book by the French economist Thomas Piketty, is a bona fide phenomenon.’
Als eenvoudigste en doelmatigste wijze waarop ongelijkheid is te bestrijden zie ik de invoering van een UBI, een Universeel Basisinkomen, hoog genoeg voor een onbekommerd bestaan, dat maandelijks onvoorwaardelijk door de overheid wordt uitbetaald aan alle volwassenen. Tegenover de kosten daarvan staat de besparing op het huidige sociale uitkeringsstelsel, op de kosten van armoedebestrijding, op de kosten van bestrijding van de criminaliteit, op de kosten van de gezondheidszorg etc. etc. Ongetwijfeld zullen de positieve effecten van het UBI, tezamen met de stimulering van de economie, een weldaad voor de samenleving betekenen.

Anoniem zei

Waarom analyseren jullie geleerden niet de structurele kant van de zaak. Overaccumulatie. De crisis lijkt onderconsumptie, en ingezakte groei, maar er is domweg teveel verdiend en daar bovenop nog eens teveel in schuldenvorm aangejaagd met additieve geldcreatie (ook weer grotendeels op schuldbasis). En dat is ongewijzigd doorgegaan in de afgelopen 7 jaar: banken reddend, garantiefondsen reddend, staten reddend. Toegenomen ongelijkheid staat gelijk aan overaccumulatie.
Ondertussen komen de abstraherende CPB-ers niet verder dan "niet iedereen zal op korte termijn zijn of haar gewijzigde voorkeur voor werken kunnen realiseren", waaruit spreekt dat de samenstellers vinden dat bijstandsgerechtigden niet willen werken. Een rabiaat rechts standpunt van wetenschappers.
En over het UBI hierboven: in het vegeterende rijke deel van de wereld kan dat best werken, zo'n UBI. In ieder geval tijdelijk. Helaas niet over de hele aardbol. Althans niet zonder onteigening van geaccumuleerd (privé-)kapitaal.