In Nederland juist minder vertrouwen in andere mensen bij het ouder worden

Een recent onderzoek geeft aanwijzingen dat het vertrouwen in andere mensen met het ouder worden toeneemt. Ik maakte er melding van in het bericht Waardoor neemt ons vertrouwen in andere mensen toe als we ouder worden? Het ging om een onderzoek met data van het World Values Survey dat werd uitgevoerd in 83 landen en het bleek dat het zogenaamde interpersonele vertrouwen (ook wel sociaal vertrouwen genoemd) bij ouderen hoger was dan bij jongeren. Bovendien bleek uit een longitudinaal onderzoek in de Verenigde Staten dat het vertrouwen ook echt met het klimmen der jaren toeneemt.

Bij het interpersonele vertrouwen gaat het om het antwoord op de vraag of je vindt dat de meeste mensen te vertrouwen zijn of dat je met andere mensen niet voorzichtig genoeg kunt zijn. Je moet dan kiezen voor een van de twee antwoordmogelijkheden.

Ik had ook een verklaring geopperd:

Misschien vallen we terug op een strategie waarop in het verleden door de evolutie is geselecteerd. De strategie namelijk dat het beter is om te voorzichtig te zijn dan te roekeloos. Want een keer te roekeloos kan fataal zijn. Dat verklaart ook waarom we vaak angstiger zijn dan "objectief gezien" nodig is. Te angstig draagt meer bij aan overleving dan te roekeloos.

En als we nog jong zijn en nog weinig sociale ervaringen hebben opgedaan met onbekenden, zal dus die voorzichtige strategie domineren. Maar met het ouder worden doen we meer ervaringen op en ontdekken we langzamerhand dat anderen over het algemeen heel goed te vertrouwen zijn. Hoe meer we zulke vertrouwenwekkende ervaringen hebben opgedaan, hoe groter ons vertrouwen in anderen.

Min of meer toevallig viel vanochtend mijn oog op de CBS-studie Sociaal en institutioneel vertrouwen in Nederland (pdf), met daarin de tabel 3.2.1 op pagina 7, waaruit blijkt dat het vertrouwen in andere mensen in Nederland met het klimmen der jaren juist afneemt. Van de leeftijdsgroepen tussen 15 en 55 jaar heeft rond de 60 procent vertrouwen in andere mensen. Vervolgens daalt dat percentage naar 58 voor de leeftijdsgroep 55-64 jaar, naar 52 voor de 65 tot 74-jarigen en tot 49 voor degenen ouder van 75 jaar of ouder.

Misschien vind je de 60 procent al aan de lage kant. Ik ben zelf geneigd om het verontrustend te vinden dat tenminste 40 procent geen vertrouwen in andere mensen heeft. Daar moet je wel bij bedenken dat Nederland in vergelijking met andere landen hoog scoort op dat interpersonele vertrouwen. In Europa scoren alleen de Scandinavische landen hoger. Andere mensen niet vertrouwen is dus een wijdverbreid verschijnsel.

Maar afgezien daarvan, wat is er in ons land aan de hand dat wij met het ouder worden juist minder vertrouwen in andere mensen krijgen? Als mijn "verklaring" hout snijdt, dan zou het zo moeten zijn dat wij Nederlanders gedurende ons leven juist vaak in ons vertrouwen in anderen worden teleurgesteld. En die gecumuleerde ervaringen maken dat we anderen minder gaan vertrouwen.

Geen prettige gedachte. Vooral ook omdat er dus veel andere landen moeten zijn waarin mensen met het klimmen der jaren juist in hun vertrouwen gesterkt worden.