Update. Het verandert op zich niets aan de argumenten voor buitenwerkingstelling van de intellectuele eigendomsrechten op de COVID-19 vaccins van de grote farmacieconcerns, maar het werpt wel een licht op hun onderliggende motieven: Pfizer sluist miljardenwinst weg via Nederland. Als je al zoveel mogelijk probeert om zo weinig mogelijk belastingen te betalen en daarmee aan de publieke zaak bij te dragen, dan zul je er ook niet voor terugdeinzen om je monopoliepositie te gebruiken. En daarmee riskeren dat de coronapandemie langer duurt en meer slachtoffers vraagt.
Hoe krijgen we zo gauw mogelijk zoveel mogelijk mensen wereldwijd gevaccineerd tegen COVID-19? De noodzaak daartoe is groot, want niemand is veilig voor het virus zolang niet iedereen veilig is. Om de verspreiding van het virus wereldwijd te stoppen, zijn er zo'n 10 tot 15 miljard doses nodig, terwijl er tot eind april in totaal nog maar 1,2 miljard waren geproduceerd.
Moeten we daarvoor niet de intellectuele eigendomsrechten op de technologie en de kennis van de fabrikanten van de vaccins, zoals Pfizer en Moderna, tijdelijk buiten werking stellen, zodat ook andere fabrikanten die daartoe in staat zijn de productie ter hand kunnen nemen? Joseph Stiglitz en Lori Wallach beantwoorden die vraag bevestigend: Will Corporate Greed Prolong the Pandemic?
En zij niet alleen. De regering-Biden maakte dit op 5 mei tot zijn beleid. De Europese Unie heeft het in overweging genomen, maar Merkel heeft na een telefonisch overleg met een CEO van een grote farmaceutische onderneming laten weten dat zij tegen is.
Stiglitz en Wallach zetten op 6 mei de argumenten op een rij. (Met een zekere waarschijnlijkheid dat die al eerder de regering-Biden hadden bereikt.) De fabrikanten hebben enerzijds laten weten dat die buitenwerkingstelling onnodig is, omdat de huidige regeling genoeg flexibiliteit geeft om hun kennis over te dragen. Maar anderzijds waarschuwen ze dat prikkels voor toekomstig onderzoek zouden worden weggenomen en dat hun winsten zouden afnemen. Dat laatste zou kunnen kloppen, want na de bekendmaking van de Biden-regering liepen de aandelen van de grote fabrikanten sterk in waarde terug. Buitenwerkingstellen zou dus wel degelijk effect hebben op de productie.
Na de HIV/AIDS epidemie zijn de landen van de Wereld Handels Organisatie (WTO) overeengekomen dat ze patenten moeten kunnen negeren om als dat nodig is voldoende essentiële geneesmiddelen te kunnen laten produceren. Als dit ook van toepassing zou worden verklaard op de productie van COVID-19 vaccins, dan zouden de fabrikanten inderdaad hun monopolierechten verliezen. Maar dat zou niet verhinderen dat ze voor de overdracht van kennis en technologie gecompenseerd worden. Alleen zouden ze in de onderhandelingen daarover minder sterk staan dan wanneer alle rechten bij hen berusten. Waardoor hun winsten wat lager zouden uitvallen dan ze nu doen, wat natuurlijk in deze noodsituatie ook precies de bedoeling is. Stiglitz en Wallach:
The COVID-19 vaccines have been developed by scientists from all over the world, thanks to basic science supported by numerous governments. It is only proper that the people of the world should reap the benefits. This is a matter of morality and self-interest. We must not let drug companies put profits ahead of lives.
Een mooi voorbeeld van een kwestie waarin de juiste grens moet worden gezocht tussen wat we aan de markt kunnen overlaten (ieder-voor-zich) en waar we als overheid (wij met zijn allen) dienen in te grijpen.
En waarin dus onvermijdelijk de morele gemeenschapsintuïtie van het iedereen telt mee ("a matter of morality") een rol speelt.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten