PVV-stemmers willen overheersen - Over Sociale Dominantie, collectief narcisme en rechts-extremisme

Mensen met een hogere Sociale Dominantie Oriëntatie (SDO) staan vijandig tegenover immigranten. Ze zouden hen willen opleggen dat ze Nederlands spreken en ze zouden illegale buitenlanders willen uitzetten. Een uiting als "In Rotterdam spreken we Nederlands" lijkt dus voort te komen uit een hoge mate van SDO, de neiging om de eigen groep als superieur te beschouwen boven andere groepen. Zie Over Sociale Dominantie en "In Rotterdam spreken we Nederlands.

De mate van SDO wordt gemeten met uitspraken als (mijn vertaling):

Sommige groepen mensen zijn gewoon inferieur aan andere groepen

Het is oké als sommige groepen betere levenskansen hebben dan andere

Als bepaalde groepen meer hun plaats kenden, dan hadden we minder problemen

Hoe meer je het met zulke beweringen eens bent, hoe hoger je SDO-score. Met zo'n hoge score ben je gefascineerd door de gedachte dat de samenleving een statushiërarchie is en door de innerlijke behoefte om jezelf en je soortgenoten aan de top daarvan te zien. Dat suggereert dat er een samenhang is met narcisme en dat blijkt ook het geval te zijn. Zie Collective narcissism and its social consequences (betaalpoort).

Hebben stemmers op rechts-extremistische partijen dan ook een hogere SDO-score? Ja, dat klopt. De studie Extreme-Right Voting in Western Europe: The Role of Social-Cultural and Antiegalitarian Attitudes (betaalpoort) verschaft aanwijzingen daarvoor.

Eerst laten de onderzoekers zien dat in zeven Europese landen het stemmen op rechts-extremistische partijen samenhangt met het afwijzen van gelijkheid (anti-egalitarisme). En vervolgens rapporteren ze onderzoek in Nederland waaruit naar voren komt dat het stemmen op de PVV gepaard gaat met een hoge SDO-score. Dat verband blijft bestaan als je controleert voor geslacht, leeftijd en opleiding. In het eerste geval verloopt het verband via vijandigheid tegenover immigranten en in het Nederlandse onderzoek via etnisch vooroordeel, zeg maar racisme.

Die uitkomsten zijn vooral ook interessant omdat je vaak hoort dat vijandigheid tegenover immigranten met een andere cultuur voortkomt uit gevoelens van culturele bedreiging. Sociaal-culturele onzekerheid zou dan het probleem zijn. Maar volgens dit onderzoek is dat juist niet het geval. Het gaat om de neiging tot sociale dominantie.

Wilders-aanhangers zijn dus niet degenen die zich cultureel bedreigd voelen, die hun eigenheid willen beschermen tegenover vreemde uitingen en gewoonten die zich aan hen opdringen. Nee, het zijn degenen van het "Eigen volk eerst", van het zichzelf superieur voelen boven anderen en het willen overheersen van die anderen. Het is een soort collectief narcisme dat hier werkzaam is.