Wat is er aan de hand? De economische crisis bracht de institutionele fouten in de Europese Unie en de eurozone aan het licht. In plaats van die gebreken snel te herstellen, hebben de politieke (en monetaire) leiders ze zo lang mogelijk ontkend en volharden ze daarin tot vandaag de dag. Als gevolg van incompetentie en van intensieve lobbying door de banken zijn ze de crisis gaan diagnosticeren als veroorzaakt door hoge overheidstekorten. In strijd met de feiten, want de hoge tekorten ontstonden juist als gevolg van de crisis (afgezien van Griekenland). En van het, deels door de Europese Commissie opgelegde, beleid (Ierland!) om de belastingbetaler te laten opdraaien voor het redden van de banken.
Daardoor kozen ze als oplossing (there is no alternative) dat de nationale overheden zo snel mogelijk hun tekorten moesten terugdringen. En dat bezuinigingsbeleid in een tijd dat de private sector bezig is zijn schulden terug te brengen, had tot voorspelbaar en voorspeld gevolg dat de economieën gingen krimpen, de werkloosheid ging oplopen en de tekorten niet of maar weinig afnamen. Nadat het aanvankelijke stimuleringsbeleid voor enige opleving zorgde, sloeg de recessie opnieuw toe. De depressie werd verergerd en verlengd.
Ondertussen gebeurde op het Europese niveau en het niveau van de eurozone zo weinig mogelijk. Want daar zouden de problemen niet liggen. Dat de Europese bank veel te laat, maar uiteindelijk toch, ging functioneren als een soort lener in laatste instantie (Draghi's whatever it takes), heeft de euro tot nu toe gered. Maar omdat de politieke leiders daar eigenlijk tegen waren, hebben ze de grote betekenis van die stap altijd geprobeerd te verdoezelen. En ze hebben zo weinig mogelijk gedaan om de bankensector te saneren.
Wat heeft dat alles voor de Europese burgers betekend? Die vorige week moesten beslissen of en zo ja wat ze zouden gaan stemmen? Laten we eerst onderscheid maken tussen de niet-Duitse en de Duitse burgers.
De niet-Duitse burgers maken een historisch ongekend langdurige recessie mee. De werkloosheid in de EU staat al een tijd op rond de 10 procent en in de eurozone op 12 procent. In Griekenland en Spanje is al jarenlang een kwart van de beroepsbevolking werkloos. In het eurogebied is bijna een op de vier jongeren werkloos. In Griekenland en Spanje zijn meer dan de helft van de jongeren werkloos. Laat niet alleen de cijfers tot je doordringen, maar ook de ellendige gevolgen er van. Zie Het kwaad van werkloosheid. Over prioriteiten van politieke leiders, NRCnext checkt "Werklozen blijvend beschadigd" - Conclusie: dat klopt inderdaad en Meer over de schade van (jeugd-)werkloosheid.
Maar de dreiging van werkloosheid en het bezuinigingsbeleid treffen natuurlijk ook de werkenden. Zie Werkloosheid maakt werklozen én werkenden ongelukkiger. En zie Als bezuinigen in een depressie als een geneesmiddel getest was, dan zou er al lang mee gestopt zijn vanwege de dodelijke bij-effecten.En als je naar de algehele economische gevolgen kijkt, dan zie je dat de omvang van het bruto binnenlands product in de meeste Europese landen nog steeds niet het niveau van 2008, het begin van de crisis, heeft bereikt. Duitsland is de uitzondering. En zie in het plaatje het drama dat zich voltrekt in Griekenland. "Greece may never recover" is het commentaar op de site waar ik dit plaatje vandaan heb.
Je kunt er verder van alles van denken, maar een ding staat vast: een beleid dat zulke gevolgen heeft of zich bij zulke ontwikkelingen neerlegt, dat kan geen goed beleid zijn. Gezien tegen die achtergrond is het nog verwonderlijk dat de gevestigde partijen, de partijen die de verantwoordelijkheid voor dit beleid dragen, nog zoveel stemmen hebben gekregen.
Maar om dat te begrijpen, en om de hele uitslag van de verkiezingen te begrijpen, moeten we ons proberen te verplaatsen in de gemiddelde Europese burger. Akkoord, dat is een onmogelijke opgave. Maar we kunnen een beetje in de buurt komen. De meeste mensen hebben veel aan hun hoofd en hebben noch de middelen noch de interesse om zich in de politiek en de economie te verdiepen. Daar komt bij dat de de berichtgeving in de media oppervlakkig is. Dat maakt dat de meeste kiezers afgaan op vluchtige indrukken.
De allesoverheersende vluchtige indruk lijkt te zijn dat het allemaal toch niets uitmaakt en dat het dus geen zin heeft om te gaan stemmen. Vandaar dat minder dan de helft (43 procent) is gaan stemmen.
De grote lijn van de wel-stemmers is dat ze minder op de gevestigde partijen zijn gaan stemmen. Die hebben verloren, zij het beperkt. Winst is er voor de (extreem-)rechtse partijen, vooral in Frankrijk en Groot-Brittannië. Hoewel, die worden wel alom rechts genoemd, maar beter zou zijn om ze nationalistisch en xenofoob te noemen. Want die gevestigde partijen, die van "het midden", die zijn natuurlijk feitelijk al rechts. In de zin dat ze het huidige beleid van minder overheid voorstaan. Extremer rechts dan dat kan eigenlijk niet.
En er is winst voor de linkse partijen, in Griekenland, Spanje en misschien Italië (Renzi), die het huidige bezuinigingsbeleid afwijzen. Maar beide blokken, het nationalistische en het linkse, zijn nog maar klein. Samen zo'n 30 procent van de zetels in het Europese Parlement.
O ja, de Duitse kiezer heeft het minst te lijden gehad van de crisis. En hem is voorgehouden dat andere, verkwistende landen uit zijn op het geld van de Duitse belastingbetalers. Niet verwonderlijk dat de gevestigde partijen het in Duitsland redelijk hebben gedaan.
Al met al is het aandeel zetels van de ontevredenen (nationalistisch en links) in het Europese parlement toegenomen. Zie de site van Open Europe voor een mooi overzicht.
Ik denk dat dat ook de belangrijkste, en eenvoudige, boodschap is die de Europese kiezers hebben afgegeven. "Wij weten het ook niet precies, maar we zijn ontevreden. Daarom zijn we niet gaan stemmen of zijn meer van ons op een partij gaan stemmen die zegt dat het anders moet." Dat ze met zijn allen niet een duidelijk andere richting hebben kunnen aangeven, wie zal het ze kwalijk nemen?
We mogen hopen dat in het nieuwe Europese Parlement het huidige bezuinigingsbeleid meer een strijdpunt gaat worden. Dat is veel belangrijker dan het non-issue van meer of minder Europa. Feitelijk is daar in het huidige parlement al een begin mee gemaakt met het aannemen van het uiterst kritische rapport over de rol van de Trojka (EC, IMF, ECB) in het opleggen van bezuinigingen aan landen. Zie hier het bericht van GroenLinks daarover.
En misschien krijgen ook de positieve ontwikkelingen in de Europese Commissie een vervolg. Zie Komt het gezonde verstand terug in het Europese economische beleid?
Geen opmerkingen:
Een reactie posten