Komt het gezonde verstand terug in het Europese economische beleid? En over Thomas Fazi

Kijk eens aan, de Europese Commissie is bezig met de samenstelling van zijn eerste rapport over sociale indicatoren: armoede, ongelijkheid, huishoudinkomens, werkloosheid en jeugdwerkloosheid.

Dat blijkt vorig jaar oktober al aangekondigd (had ik gemist) en het moet volgende maand verschijnen. Het monitoren van deze vijf indicatoren moet de sociale dimensie van de EU versterken. Eurocommissaris László Andor is een van de leden van de Europese Commissie die zich er sterk voor heeft gemaakt. Zie eerder Eurocommissaris Andor: Beleid heeft gefaald. Doorbraak in eurocrisis?

Zou het warempel kunnen zijn dat het gezonde verstand bezig is terug te keren in het Europese economische beleid? Dat we eindelijk deze nachtmerrieachtige periode van neoliberale radicalisering achter ons kunnen laten? 

Want neem enige afstand en constateer dat de radicalen nu al een poos aan de macht zijn. Vermomd als de serieuze mannen (en een enkele vrouw) van het politieke midden. Er heerste ooit het gezonde economische verstand. Dat inhield dat je je voor een evenwichtig economisch beleid moest laten leiden door een aantal onomstreden belangrijke doelstellingen. Dat waren de volgende vijf:

• duurzame economische groei
• volledige werkgelegenheid
• een stabiel prijspeil
• evenwichtige betalingsbalans
• rechtvaardige inkomensverdeling

Zie daarover nog eens Peter van der Meer. Dat was gebaseerd op het inzicht dat het marktmechanisme niet zo volmaakt is dat het van zichzelf tot een evenwicht leidt met volledige werkgelegenheid en een rechtvaardige verdeling. Er zijn ook evenwichten mogelijk met hoge werkloosheid en grote ongelijkheid. Hoe actueel!

Maar, misschien als gevolg van het kapitalistisch triomfalisme na de val van het communisme, is de politiek-economische elite kritiekloos de weldaden van het marktmechanisme gaan omarmen. Met tegelijk een sterke onderschatting van wat de rol van de overheid moet zijn. Die rol zou dus zo gering mogelijk moeten zijn. Cruciaal zou zijn dat de overheid niet te veel uitgeeft, want wat een particulier uitgeeft is altijd en per definitie beter uitgegeven dan wat de overheid uitgeeft. Alleen het hoogstnoodzakelijke dus. En nooit meer uitgeven dan er binnenkomt. Begrotingsevenwicht is het allerhoogste doel. 

Evenzo moet het waken over de waarde van het geld losgemaakt worden van de overheid. Dus een onafhankelijke centrale bank, die alleen maar mag streven naar een stabiel prijspeil. Niet bemoeien met werkgelegenheid. Werkloosheid? Niets aan doen, is onderdeel van de noodzakelijke aanpassingen.

Het is een werkelijkheidsvreemde, niet empirisch onderbouwde, extremistische visie op de werking van de economie. Eerder verworven macro-economische inzichten worden genegeerd.

Maar wie weet is de weg terug naar het gezonde verstand ingeslagen. Volledige werkgelegenheid hoort een doelstelling van economische politiek te zijn, evenals een rechtvaardige inkomensverdeling. En een echte centrale bank hoort naast het streven naar een stabiel prijspeil een werkgelegenheidsdoelstelling te hebben. Maar hoeveel tijd en energie zal het kosten om die weg te voltooien?

Ik moest daaraan denken bij het lezen van Thomas Fazi, The Battle For Europe. How An Elite Hijacked A Continent. And How We Can take It Back (Pluto Press, 2014). 

Ik bedoel, iedereen moet natuurlijk dat boek van Piketty lezen (ik moet er nog aan beginnen). Maar dat boek van Thomas Fazi verdient het evenzeer om hoog in de hitlijsten te komen.