Neem een halfuurtje om bijgepraat te worden. En blader nog eens door mijn eerdere berichten over en naar aanleiding van Paul de Grauwe, zoals Paul de Grauwe haalt zijn gelijk binnen. Terecht en Paul Krugman neemt zijn hoed af voor die andere Paul.
Aan het eind van zijn betoog gaat hij in op de vraag hoe het nu met de euro verder moet. En daar bepleit hij om te proberen met kleine stapjes vooruit te komen. Want de grote stap die eigenlijk nodig is, een politieke unie, is politiek niet haalbaar. Maar na die kleine stapjes te hebben uiteengezet, een gemeenschappelijke werkloosheidsverzekering en een gemeenschappelijke consolidatie van schulden, moet hij eigenlijk wel toegeven dat zelfs die kleine stapjes politiek niet haalbaar zijn.
En dat wijst ons op het treurige gegeven dat er in Europa een sekte aan de macht is, die met dubbele volharding reageert op de opeenstapeling van weerleggingen van het eigen gelijk. Vandaar dat het meer in de rede ligt om ons voor te bereiden op het uiteenvallen van de eurozone. Zie Over het naderende einde van de eurozone.
Maar het betoog van Paul de Grauwe is ook om een andere reden interessant. Het gaat om een passage van twee à drie minuten die begint na 10 minuten. Hij zet daar het economische recept uiteen voor de zwakkere landen binnen de eurozone, inhoudende dat die landen hun economie moeten flexibiliseren. Dat is het bekende neoliberale stokpaardje van de Europese elite: de lonen en de uitkeringen en de overheidsuitgaven moeten omlaag. Economisch gezegd: interne devaluatie. Dat is ook precies het beleid dat aan de "perifere" landen is opgelegd.
Wat dan opvalt is dat De Grauwe niet een economisch argument gebruikt voor de ondeugdelijkheid van dat recept. Nee, wat het onwerkzaam maakt is dat het tot een politieke opstand leidt. De bevolking pikt het niet om zo in de misère en de armoede te worden geduwd. Klopt. Kijk naar Griekenland, Portugal en Spanje. Het economische recept stuit dus op een politieke grens.
En dat leert iets over het vak economie en over hoe economen, ook Paul de Grauwe dus, de afbakening met de politiek zien. Het leert ons dat het vak economie zich zo heeft ontwikkeld, althans een groot gedeelte van het vak, dat alles in dienst moet staan van dat ene einddoel: de perfecte werking van het marktmechanisme. In plaats van dat het vak zich in dienst stelt van het menselijk welzijn, is het er geheel en al op ingesteld om het abstracte ideaal van de perfecte markt te verwezenlijken. Mensen en wat mensen nodig hebben zijn bijzaken.
In dat wereldbeeld is de arbeidsmarkt niet te onderscheiden van andere markten, zeg die van aardappelen. Aardappeloverschot? De aardappelprijs is te hoog. Werkloosheid? De prijs van arbeid is te hoog. Lager die lonen. Een hongerloon is niet een misstand, nee, het is een economisch instrument. Bestaansonzekerheid? Net goed. Dat leert de arbeiders om met een lager loon genoegen te nemen. Wees flexibel!
Nu denken veel economen niet zo. En naar ik meen te weten ook Paul de Grauwe niet. Maar het is wel een manier van denken die door veel economen wordt aangehangen. En, en dat is erger, waar veel politici hun oren naar laten hangen.
Conclusie: niet alleen moet er in de politiek veel veranderen, ook het vak economie moet weer over mensen gaan. Moet in dienst staan van het menselijk streven naar welvaart, welzijn en bestaanszekerheid. En dat laatste zou veel meer voorop moeten staan. Want de menselijke natuur zit zo in elkaar dat bestaanszekerheid wel een heel hoge prioriteit heeft.
Immers, we weten dat mensen liever een gestage geringere inkomenstoename hebben dan een per saldo hogere, maar met ups en downs. En we weten wat die zogenaamde "interne devaluatie", die schandalige daling van lonen en uitkeringen en overheidsuitgaven, voor menselijk leed heeft veroorzaakt. Denk alleen maar even aan het zelfmoordcijfer in Griekenland. Update. En denk aan die andere kwalijke gevolgen van bestaansonzekerheid: wrok en negatieve sentimenten tegenover immigranten en vreemdelingen. Zie hier en hier.
Het is hoog tijd dat we een vak economie krijgen dat zich in dienst stelt van de basale behoefte aan bestaanszekerheid. Zodat die behoefte niet langer alleen maar langs de weg van de politiek behartigd hoeft te worden. En zodat economen niet meer kunnen zeggen: we weten wel hoe het moet, maar ja, de politiek staat in de weg. Hoe bizar is dat eigenlijk.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten