Coen Teulings over de schade van het bezuinigingsbeleid - De continuing story van de bezuinigingszeepbel

Voor wie het gemist heeft: nu een week geleden verbaasde Coen Teulings, hoogleraar economie in Cambridge en Amsterdan en oud-directeur van het Centraal Planbureau, zich er over dat het economisch beleid van de afgelopen zes jaar, dat door onnodige bezuinigingen zoveel economische schade heeft aangericht, nog steeds wordt verdedigd. Zie Het economisch beleid over de afgelopen zes jaar: waarom? (misschien is registreren vereist).

Toch is er van buiten al veel kritiek op geweest, door The Economist, de Financial Times, het IMF en de OESO. En in eigen land was er Bas Jacobs en was er het ING. En was er eerder (in 2012!) natuurlijk al Johan Witteveen.

Teulings maakt een vergelijking met Frankrijk, dat minder bezuinigde en dat wordt verweten niet genoeg te hervormen, maar dat het economisch beter gedaan heeft:

Het Franse economisch beleid staat in ons land niet hoog aangeschreven. Frankrijk kampt al jaren met een hoge werkloosheid, vooral als gevolg van hoge minimumlonen en rigide ontslagbescherming. Je zou dus verwachten dat het land door de crisis zwaar geraakt is en zich maar moeizaam herstelt. Het tegendeel is waar. De Franse economie heeft het tussen 2010 en 2013 (de jaren van de grote bezuinigingen in Nederland) veel beter gedaan dan die van Nederland, zie de bijgaande figuur. Als Nederland in 2017 een vol procent meer groeit dan Frankrijk, dan heeft het eind 2017 eindelijk de sinds 2010 opgelopen achterstand weggewerkt.

Het economisch herstel is dus niet zozeer een succes van het gevoerde beleid. Het is eerder een inhaalactie om de eerdere schade ongedaan te maken. Als in 2017 de achterstand is weggewerkt, liggen beide landen in vergelijking tot 2010 weer op gelijke hoogte. Het verlies aan bbp van de tussenliggende jaren is echter blijvend. Over die periode van 2010 tot 2017 gaat dat bij elkaar om 13% van ons bbp, ofwel ruim € 80 mrd. Dat is vele malen meer dan de kosten van het redden van de banken.

(De Figuur laat zien dat de groei in Nederland vooral na 2011 sterk achterbleef bij die van Frankrijk.)

Teulings vraagt zich af hoe die bezuinigingsobsessie te verklaren. Een van die mogelijke verklaringen is dat dit soort misplaatste stoerdoenerij het bij de kiezers vooralsnog goed blijkt te doen. Maar hij gelooft dat de belangrijkste verklaring ligt in

in het onderlinge wantrouwen binnen de eurozone en ons gepercipieerde bondgenootschap met de machtige oosterbuur. Wij zijn bang voor de spilzucht in Zuid-Europa, voelen aversie tegen ook maar één euro voor de Grieken. Alleen strengere Europese begrotingsregels kunnen ons daartegen beschermen.

Nederland heeft daarvoor in Europa campagne gevoerd. Het heeft ons niet geliefd gemaakt. En toen de handtekeningen eenmaal gezet waren, konden we niet meer terug. Bestuurlijk kon dat vanzelfsprekend wel — Brussel had met een overschrijding echt wel ingestemd — maar politiek niet.

Dat kan als verklaring gelden, maar natuurlijk niet als excuus. Ik denk even terug aan Wouter Bos, die in 2013 het bezuinigingsbeleid als econoom als onverstandig, maar politiek gezien als verstandig beoordeelde. Zie Wouter Bos vindt doorgaan met fout beleid verstandig.

Maar er is natuurlijk veel mis met je politiek als die je er toe brengt om fout economisch beleid te voeren. Nee, het blijft onvergeeflijk wat zich de afgelopen zes jaar in de Nederlandse politiek heeft afgespeeld.

(Mijn eerste bericht over de bezuinigingszeepbel dateert van 21 september 2011. Kon toen niet vermoeden dat ik er in december 2016 nog op zou terugkomen.)