Pro-sociaal gedrag en sociale omgeving (3): Leeftijdsmenging op school bevordert pro-sociaal gedrag

Onze kinderen groeien sterk naar leeftijd gesegregeerd op. Buiten het eigen gezin komen ze vrijwel alleen in aanraking met andere kinderen van dezelfde leeftijd, in de kinderopvang, op school en in de vrije tijd. En dat wijkt sterk af van het coöperatief groot brengen van kinderen dat tot voor kort zo kenmerkend was voor mensen in vergelijking met andere primaten. Die manier van opgroeien, waarbij kinderen veel met oudere (en later met jongere) kinderen en met andere volwassenen dan de eigen ouders in aanraking komen, bevordert de sociale en morele ontwikkeling en het pro-sociale gedrag. Zie dit bericht over het coöperatieve groot brengen en dit bericht over de negatieve gevolgen van leeftijdssegregatie.

In dat laatste bericht noemde ik al bestaande pogingen om leeftijdsmenging te bevorderen: de maatjesprojecten en de speelmiddagen die oudere kinderen in sommige buurten voor jongere kinderen organiseren. Maar is het ook niet mogelijk om juist op scholen, waar we extreme leeftijdssegregatie op een of andere manier "normaal" zijn gaan vinden, meer aan leeftijdsmenging te doen?

Ja, dat is mogelijk. En het wordt ook al wel gedaan. Een tijd terug kreeg ik dit artikel uit 1999 onder ogen, waarin verslag wordt gedaan van een Amerikaans onderzoek waarin kinderen worden vergeleken die leeftijdsgesegregeerd en kinderen die leeftijdsgemengd onderwijs kregen. Voorafgaand aan de verdeling over deze twee soorten onderwijs waren er geen verschillen in gedrag tussen de twee groepen. Het blijkt dan dat de kinderen die naar leeftijd gemengd waren, zich pro-socialer gedroegen, meer vriendschapsgedrag vertoonden en minder agressief waren. Ook als gecontroleerd werd voor bijvoorbeeld klassengrootte. Toen na twee jaar alle kinderen weer naar leeftijd gescheiden werden, bleven de verschillen in pro-sociaal en agressief gedrag bestaan. Het gedurende twee jaar in een leeftijdsgemengde klas doorbrengen, lijkt dus al  te "vormen".

Daarbij moet worden aangetekend dat het leeftijdsgemengde onderwijs uit meer bestond dan dat de kinderen een klaslokaal deelden. Het onderwijs was er ook op gericht om interactie tussen jongere en oudere kinderen tot stand te brengen, doordat oudere kinderen de jongere hielpen en ondersteunden en er gewerkt werd in gemengde groepen. Want:

Sociale competentie wordt voor oudere kinderen bevorderd door het instrueren van en zorgen voor jongere kinderen. En voor jongere kinderen door de mogelijkheid om het gedrag van hun oudere klasgenoten te observeren en na te doen.

 Moeten we dit in Nederland niet ook meer gaan doen? Mijn indruk is dat er behoefte aan bestaat. En sommige scholen proberen al wel iets. Zo worden op de school van mijn kleindochters, die ik een keer in de week van school haal, oudere leerlingen als mentor aan jongere leerlingen gekoppeld.
Update. Op Jenaplanscholen zijn leerlingen in stamgroepen ingedeeld, die naar leeftijd gemengd zijn.