Pro-sociaal gedrag en sociale omgeving (5): (pro-) socialer zijn dan je denkt dat je bent

In het vorige bericht in deze reeks ging het over onderzoek dat laat zien dat mensen op de automatische piloot, dus als ze niet weloverwogen handelen, pro-socialer zijn dan wanneer ze nadenken over wat ze zullen gaan doen. Dat wijst op de mogelijkheid waarschijnlijkheid dat wij maar beperkt zicht hebben op ons eigen gedrag. Anders gezegd, dat onze bewuste gedachten over ons eigen gedrag een verkeerd beeld kunnen geven van dat gedrag.

De stap naar het boek Het Empathische Brein. Waarom we socialer zijn dan we denken van Christian Keysers, dat ik net gisteren uitlas, is maar klein. Christian Keysers bespreekt in dit boek het onderzoek naar spiegelneuronen en de inzichten die daaruit naar voren komen over empathie en ons sociale gedrag. Eenvoudig gezegd: wij blijken spiegelneuronen te hebben, die er (o.a.) voor zorgen dat als wij iemand iets zien doen, in onze hersenen de pre-motorische gebieden actief zijn die dat ook zouden zijn (maar dan nog meer) als wij zelf die handeling zouden verrichten. Uitvoeriger en in de woorden van Keysers (p. 148):

Als we iemand een handeling zien uitvoeren, lijkt de spiegelactiviteit  in onze pre-motor- en pariëtaalcortex niet alleen op de activiteit wanneer we zelf soortgelijke handelingen uitvoeren, maar ook op de activiteit in de pre-motorcortex van degene naar wie we kijken. In dat geval worden de pre-motor- en pariëtaalactiviteit van degene die wordt waargenomen daadwerkelijk gespiegeld door de waarnemer. Hetzelfde geldt wanneer we andermans tactiele gevoelens waarnemen: de somatosensorische activiteit van de waarnemer spiegelt daadwerkelijk die van degene naar wie de waarnemer kijkt.

Dat laatste slaat er op dat je zelf een beetje de pijn voelt als je ziet dat iemand anders zich bezeert.

Deze spiegelactiviteit speelt zich af zonder dat wij daar een bewust besef van hoeven te hebben. Het gebeurt automatisch. Of je moet grote moeite doen om het te voorkomen. Vandaar de ondertitel van het boek: Waarom we socialer zijn dan we denken. Zie ook nog eens dit bericht.

Ik denk dat de ontdekking van spiegelneuronen en het onderzoek er naar van groot belang is voor de sociale wetenschappen. Zie ook Het Spiegelende Brein van Marco Iacoboni. Ik kom er nog uitgebreid op terug.

Een mooie illustratie van het inzicht dat we met ons bewuste verstand maar beperkt inzicht hebben in de sociale aard van ons gedrag is dit onderzoek. Het laat zien hoe zeer wij door het gedrag van anderen worden beïnvloed, ook als we het niet rechtstreeks waarnemen, terwijl we tegelijkertijd sterk geneigd zijn om die beïnvloeding bewust te ontkennen.