Zijn televisiepersoonlijkheden onderdeel van de sociale omgeving van mensen die televisiekijken? Rekenen we Matthijs van Nieuwkerk, Paul de Leeuw, Linda de Mol, Yvon Jaspers, Peter R. de Vries en wie al die anderen ook mogen zijn, tot onze persoonlijke sociale omgeving? Ja, dat is in zekere zin het geval. In het onderzoek daarnaar is vastgesteld dat mensen een soort alsof-persoonlijke relatie kunnen ontwikkelen met televisiepersoonlijkheden die ze volgen. Omdat de relatie natuurlijk eenzijdig blijft, spreken onderzoekers over parasociale relaties.
Wat doet het met ons om zulke parasociale relaties te ontwikkelen en te hebben? Kunnen ze in de plaats komen van echte, tweezijdige relaties? Als het zo zou zijn, dan zou je verwachten dat mensen die meer eenzaam zijn, meer de neiging hebben om parasociale relaties te ontwikkelen. Als een substituut. Maar tot nu toe is er in onderzoek geen verband vastgesteld tussen eenzaamheid en de neiging om parasociale relaties te "hebben", hoewel eenzaamheid wel samengaat met meer televisiekijken. Zie hier en hier voor literatuurverwijzingen (fulltext achter de poort). Het gaat in dat onderzoek om eenzaamheid zoals mensen die zelf rapporteren door een vragenlijst in te vullen. Zie ook dit bericht.
Er zijn daarentegen wel aanwijzingen voor het "gebruik" van een imaginaire, persoonlijke band met televisiepersoonlijkheden als compensatie voor de negatieve ervaring van het alleen zijn of van het verlies van echte relaties. Ook zijn mensen met een grotere behoefte om ergens bij te horen (need to belong) meer geneigd om het alleen zijn te ervaren als het gemis van anderen en meer geneigd tot het ontwikkelen van parasociale relaties. Dat lijkt er dus wel op te wijzen dat we parasociale relaties ontwikkelen als een substituut voor echte relaties.
Is het dan ook een echt substituut, in de zin dat parasociale relaties net zo als echte, persoonlijke relaties bijdragen aan welzijn en gezondheid? Onderzoek daarnaar ken ik niet. Maar het lijkt mij onwaarschijnlijk. Zeker als je bedenkt dat televisiepersoonlijkheden veel narcistischer zijn dan de gemiddelde bevolking, zoals blijkt uit dit onderzoek (fulltext achter de poort). De auteurs van dat onderzoek waarschuwen dan ook voor wat ze het spiegeleffect noemen: narcisme zou zich door onze neiging tot het ontwikkelen van parasociale relaties met televisiepersoonlijkheden over de bevolking verspreiden. Zie The Mirror Effect. How Celebrity Narcissism Is Seducing America. Ik heb er weinig moeite mee om me daar iets bij voor te stellen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten