We staan niet altijd met beide benen op de grond. We kunnen ons verliezen in irreële bespiegelingen en angsten. We kunnen vaste overtuigingen ontwikkelen die nergens op slaan. Als iemand dat extreem doet, zeggen we dat hij wanen heeft en in een psychose terecht is gekomen.
Maar het hebben van waandenkbeelden komt in gradaties voor. Je hoeft niet meteen psychotisch te zijn om er zo nu en last van te hebben. Of om het niet eens van jezelf door te hebben. (Denk trouwens ook even aan die overvalued ideas.)
Net zo als het ervaren van veel stress de kans op een psychose lijkt te vergroten, lijkt het ook zo te zijn dat het ervaren van, zeg maar, veel gedoe (life hassles) de kans vergroot dat mensen waandenkbeelden ontwikkelen. Dat blijkt uit de studie Life hassles and delusional ideation: Scoping the potential role of cognitive and affective mediators.
De onderzoekers lieten zo'n 250 personen (80 procent vrouwen) via internet een vragenlijst invullen. Daarin waren de Survey of Recent Life Experiences en de Peters Delusion Inventory opgenomen.
Die Survey of Recent Life Experiences is een lijst met mogelijke dagelijkse ervaringen van veel gedoe. Zoals een hekel hebben aan je werk, conflicten op het werk, teleurstellingen in vriendschappen, het te druk hebben, geldzorgen, niet gewaardeerd worden en je eenzaam voelen. Bij elke ervaring kun je aangeven hoe vaak je daar in de afgelopen maand last van hebt gehad.
En die Peters Delusion Inventory bestaat uit een lijst met vragen als "Denk je wel eens dat mensen jouw gedachten kunnen lezen?", "Denk je wel eens dat andere mensen niet zijn wat ze voorwenden te zijn?", "Denk je wel eens dat je gevolgd wordt?", "Denk je wel eens dat je bent voorbestemd om een heel belangrijk iemand te worden?", "Denk je wel eens dat jij speciaal dicht bij God bent?" en "Denk je wel eens dat mensen vreemd naar je kijken om hoe je er uit ziet?'
Het blijkt dan dat mensen die meer gedoe in hun leven ervaren, een grotere kans hebben op waandenkbeelden. De onderzoekers gingen na in hoeverre dat komt doordat mensen die veel gedoe ervaren, de oorzaak daarvan bij henzelf zoeken (overmatig zelfkritisch zijn) en zich daardoor slecht gaan voelen. Maar het verband tussen gedoe en waandenkbeelden blijkt daar slechts voor een deel mee verklaard te kunnen worden. Gedoe is op zich kennelijk al voldoende om waandenkbeelden te ontwikkelen of er is iets anders dat het verband verklaart.
Hoe dan ook, er is hiermee weer een klein puzzelstukje gelegd van de grote puzzel hoe onze manier van leven bijdraagt aan cognitieve en emotionele problemen. En daarmee aan psychische gezondheidsproblemen. Zie De toename van psychische problemen is een echte toename, niet alleen maar een toename van diagnoses. En zie Over rotbanen, baanonzekerheid en psychische aandoeningen. En over symptoombestrijding.
Een sociaal en materieel ontspannen maatschappij, zonder sociale afwijzing, eenzaamheid en bestaansonzekerheid, zonder steeds maar veel gedoe, dat zou wat zijn!
Update. Het valt niet uit te sluiten dat het verband tussen veel gedoe en waandenkbeelden ook voor een deel andersom verloopt: last hebben van wanen maakt het leven moeilijker.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten