Hoe krijgen we meer waarheidsgetrouwe en verdiepende journalistiek? Die meer wil dan alleen iedereen aan het woord laten?

Kan de nieuws- en informatievoorziening aan de markt worden overgelaten? Of is overheidsregulering noodzakelijk? En moet die regulering zo ver gaan dat de titel beroepsjournalist wettelijk wordt beschermd? En daarmee kwaliteitseisen aan het uitoefenen van dat beroep worden gesteld? Gekoppeld aan de invoering van wettelijk geregeld tuchtrecht? 

Dat alles vroeg ik me af in het bericht De democratie heeft goed geïnformeerde kiezers nodig. Wordt het tijd voor een wettelijke bescherming van de titel beroepsjournalist? Met als aanleiding het pleidooi van Bert van den Braak voor precies die titelbescherming: Een verantwoordelijk beroep.

Goede nieuws- en informatievoorziening heeft kenmerken van een publiek goed. Als kiezers meer toegang hebben tot waarheidsgetrouwe en verdiepende journalistiek, zullen ze beter geïnformeerd hun stem uitbrengen. En daar vaart de democratie, wij-met-zijn-allen, wel bij.

Dat pleit voor overheidsregulering. En natuurlijk is die er al. In Nederland kennen we de Mediawet van 2008. Daarin gaat het over publieke mediadiensten, die "in overeenstemming (dienen te zijn) met publieke waarden, waarbij zij voorzien in democratische, sociale en culturele behoeften van de Nederlandse samenleving." (art.2.1.2). Dat betekent onder meer dat het aanbod 

• evenwichtig, pluriform, gevarieerd en kwalitatief hoogstaand is (art. 2.1.2a)
•  op evenwichtige wijze een beeld van de samenleving geeft en de pluriformiteit van onder de bevolking levende overtuigingen, opvattingen en interesses op maatschappelijk, cultureel en levensbeschouwelijk gebied weerspiegelt (art. 2.1.2b)
• onafhankelijk is van commerciële invloeden en, behoudens het bepaalde bij of krachtens de wet, van overheidsinvloeden (art. 2.1.2d)
• voldoet aan hoge journalistieke en professionele kwaliteitseisen, die binnen deze sector gehanteerd worden (art. 2.1.2e)

Daarin valt op dat het veel gaat over pluriform en evenwichtig, waarvan je denkt dat zulks in de praktijk er vooral toe leidt dat programmamakers alle "partijen" aan het woord willen laten. En dan zie je gebeuren dat er tegenover een goed geïnformeerde deskundige iemand komt te zitten die nauwelijks een andere kwalificatie heeft dan het hebben van een "andere mening".

Dat zou moeten worden tegengegaan door die "hoge journalistieke en professionele kwaliteitseisen", maar die worden verder niet gespecificeerd en uitwerking ervan wordt aan de sector overgelaten. Van dat laatste komt weinig terecht, denk je, als je de website van de Nederlandse Vereniging van Journalisten raadpleegt.

Het is natuurlijk ook niet zo gemakkelijk om "waarheidsgetrouwe en verdiepende journalistiek" te concretiseren. Maar in een tijd waarin het toch wel erg schort aan waarheidsgetrouwheid en verdieping, zou dat misschien toch geprobeerd moeten worden. 

Dat zou het mogelijk moeten maken om een titelbescherming in te voeren, waardoor consumenten er verzekerd van kunnen zijn dat je bij de 'beroepsjournalistiek" terecht kunt, die niet alleen maar iedereen aan het woord wil laten, maar zich onderwerpt aan eisen van waarheidsgetrouwheid en verdieping. En daarop kan worden aangesproken.