In een gemeenschapsrelatie luister je naar elkaar. En in een vluchtige relatie kan goed luisteren een middel zijn om een gemeenschapsrelatie tot stand te brengen. Maar met een risico.

Waarom vinden we het vaak moeilijk om te luisteren en praten we zo vaak door elkaar heen? Dat vroeg ik me al eens af. Het lijkt er mee te maken hebben dat ons sociale leven zich voor een groot deel afspeelt in het domein van de vluchtige relaties. Relaties dus waarin het statuscompetitiepatroon de kop kan opsteken. Doordat de relatie nog niet zo diep in ontwikkeld dat beide partijen ervan uit kunnen gaan dat het gesprek volgens het gemeenschapspatroon zal verlopen. 

Als je dan teveel luistert, en dus de ander teveel aan het woord laat, dan zou dat opgevat kunnen worden als een statusverschil. Degene die dan het meest aan het woord is, heeft kennelijk meer te vertellen en dat zou opgevat kunnen worden als een aanwijzing voor een hogere status (kennis, competentie, wereldwijsheid, noem maar op). Omdat beide partijen niet in die lage statuspositie terecht willen komen, zullen ze dus willen vermijden om teveel alleen maar te luisteren. Dat leidt tot een bekend gesprekspatroon: elkaar veel onderbreken. Veel bezig zijn met wat jij in zou kunnen brengen, met wat het volgende is dat jij zult gaan zeggen. In plaats van te luisteren. Je krijgt dan het door elkaar heen praten als verschijningsvorm van de statuscompetitie. 

In de nieuwe studie Listening and the Pursuit of Communal Relationships geven de auteurs een mooi overzicht van onderzoek dat erop wijst dat mensen in gemeenschapsrelaties, dus relaties waarin het gemeenschapspatroon vanzelfsprekend is, juist heel gemotiveerd zijn om naar elkaar te luisteren. Omdat ze in elkaars welbevinden zijn geïnteresseerd. En natuurlijk omdat luisteren niet kan worden opgevat als een signaal van lagere status.

En van onderzoek dat laat zien dat mensen in een vluchtige relatie goed luisteren ook kunnen gebruiken als een signaal dat ze een diepere relaties, dus een gemeenschapsrelatie op prijs zouden stellen. Ze nemen dan dus het risico dat de ander dat verkeerd zou kunnen opvatten, namelijk als lage statusgedrag. Zodra ze de indruk krijgen dat dat het geval is, zullen ze natuurlijk stoppen met dat luisteren. En dan begint weer het door elkaar heen praten.