Over het verband tussen narcisme en rechts-extremisme

Rechts-extremisme en narcisme lijken allebei toe te nemen.

Dat rechts-extremisme toeneemt, is af te lezen aan verkiezingsuitslagen. Even aangenomen dat die niet gemanipuleerd zijn, wat in de Verenigde Staten misschien nog wel zal blijken het geval te zijn geweest. Update. En in het Verenigd Koninkrijk.

Dat narcisme is toegenomen lijkt op grond van sociaalwetenschappelijk onderzoek waarschijnlijk. Zie The Narcississm Epidemic.

Hoe zou het zitten met de samenhang tussen die twee trends?

Dat blijkt ervan af te hangen met welk aspect van rechts-extremisme je te maken hebt. Sympathie hebben voor rechts-extremistische opvattingen en politieke partijen hangt namelijk zowel samen met de Sociale Dominantie Oriëntatie (SDO) als met Right-Wing Authoritarianism (RWA).

Als je hoog scoort op die Sociale Dominantie Oriëntatie, dan ben je gefascineerd door de gedachte dat de samenleving een statushiërarchie is van groepen en door de innerlijke behoefte om jezelf en je groepsgenoten (het eigen volk) aan de top daarvan te zien. Je bent het dan opvallend veel eens met
uitspraken als:

• Sommige groepen mensen zijn gewoon inferieur aan andere groepen
• Het is oké als sommige groepen betere levenskansen hebben dan andere
• Als bepaalde groepen meer hun plaats kenden, dan hadden we minder problemen

Hier kun je je eigen SDO-score te weten komen.

Met een hoge RWA-score wordt een net iets ander aspect van rechts-extremisme gevangen. Het gaat dan om het onderschrijven en aanhangen van traditionele normen en waarden, het je zelf daaraan onderwerpen en het opleggen ervan aan anderen, als het moet met geweld. Zie The Authoritarians van Bob Altemeyer. Je RWA-score is hoger als je het meer eens bent met uitspraken als:

• Our country desperately needs a mighty leader who will do what has to be done to destroy the radical new ways and sinfulness that are ruining us.
• The only way our country can get through the crisis ahead is to get back to our traditional values, put some tough leaders in power, and silence the troublemakers spreading bad ideas.
• It is always better to trust the judgement of the proper authorities in government and religion than to listen to the noisy rabble-rousers in our society who are trying to create doubt in people's minds.

Hier kun je je eigen RWA-score te weten komen.

Hoewel SDO en RWA enigszins met elkaar samenhangen (ik zag een correlatie van .38 voorbijkomen), is er een duidelijk onderscheid. En dat komt aan het licht als je kijkt naar hoe beide met narcisme samenhangen.

De nieuwe studie On Self-Love and Outgroup Hate: Opposite Effects of Narcissism on Prejudice via Social Dominance Orientation and Right-Wing Authoritarianism, die werd uitgevoerd in Engeland, de Verenigde Staten en Polen, laat namelijk zien dat narcisme positief samenhangt met SDO, als je controleert voor RWA, maar zelfs negatief samenhangt met RWA, als je controleert voor SDO.

En dat valt eigenlijk wel te begrijpen. Een narcist ziet zichzelf natuurlijk aan de top van de statushiërarchie. Niemand kan hem (of haar) overtreffen. We zagen al dat zulks geldt voor de eigen groep ("Eigen volk eerst"), maar dat daarachter puur egoïsme schuilgaat ("Ik eerst"). Dat moet wel sterk samengaan met een hoge SDO-score. Anderen moeten zich onderwerpen aan degenen die boven hen staan en ik ben degene die helemaal bovenaan staat.

Maar dat gaat minder goed samen met die RWA-trek. Want die houdt in dat je je behoort te onderwerpen aan de traditionele normen en waarden en aan het gezag dat daaruit voortvloeit. Dat leidt weliswaar tot agressie tegenover anderen die rebelleren, maar houdt ook in dat je jezelf onderwerpt.

En dat laatste, dat is een stap die een narcist nooit zal zetten.

Ik dacht bij die narcist, met dus een hoge SDO-score, aan Geert Wilders. 

En bij die niet-narcist, maar wel met een (behoorlijk) hoge RWA-score, aan Sybrand Buma.