In het geval-Hitler ging het om een nederlaag in een oorlog. Zie hier het vorige bericht. In het geval-Trump gaat het om een nederlaag in democratische verkiezingen. En net zoals Hitler niet in staat was om zijn nederlaag te erkennen, is Trump tot nu toe niet in staat om dat met zijn nederlaag te doen. Toen Hitler zijn ogen niet meer voor de werkelijkheid kon sluiten, en de vijand voor de deur stond, maakte hij een eind aan zijn leven. De enige mogelijkheid die hem in zijn narcistische wereldbeeld nog restte. Waar het met Trump op uitdraait, dat moeten we nog afwachten.
Het in het oog springende verschil tussen beide gevallen is dat Hitler wel en Trump niet in staat was om de democratie af te schaffen. Dat die democratie beiden in de weg stond, is duidelijk. Een narcistische leider ambieert, ja, hunkert naar, een statushiërarchie met hemzelf aan het hoofd. Waarin geen regels gelden anders dan de grillen en nukken van de "geniale" leider. Terwijl een democratie juist is ingericht om onze morele gemeenschapsintuïties van iedereen telt mee en van rechtvaardigheid in voor iedereen geldende regels vorm te geven. Om daarmee juist het ontstaan van statuscompetitie en statushiërarchie tegen te gaan.
Vandaar dat in een democratie de posities, de functies, zijn losgekoppeld van de personen. Zie Over het besef van het onderscheid tussen persoon en positie, en dus van de democratie. Posities zijn bundels van omschreven rechten en plichten en worden door personen bekleed zolang ze niet worden weggestemd.
Dat je zou kunnen worden weggestemd, is natuurlijk voor een narcistische leider een onverdraaglijke gedachte. Daarom maakte Hitler meteen een einde aan de democratie. Dat kon hij doen omdat hij mateloos populair was en, daarmee samenhangend, omdat door allerlei oorzaken de steun voor de democratie in het toenmalige Duitsland niet sterk was.
Trump lapte weliswaar gedurende de vier jaar van zijn presidentschap allerlei democratische regels aan zijn laars, maar het lukte hem niet om de democratie volledig af te schaffen. Er kwamen verkiezingen en die verloor hij. Dat was niet verrassend, want hoewel hij in 2016 Hillary Clinton versloeg, was hij steeds een van de minst populaire presidenten die de Verenigde Staten gekend hebben. In 2016 verloor hij ook de popular vote: meer Amerikanen stemden op Clinton. Trump kwam mede aan de macht door de eigenaardigheden van het Amerikaanse kiesstelsel. En natuurlijk met steun van de Russen, die al in de jaren 80 waren begonnen met hem voor hen bruikbaar te maken.
Dat Trump de gedachte weggestemd te kunnen worden onverdraaglijk vond, bleek er al uit dat hij al voorafgaande aan de verkiezingen weigerde te verklaren dat hij een nederlaag zou accepteren. Als hij zou verliezen, dan kon dat alleen maar doordat er verkiezingsfraude was gepleegd. Toen hij verloor, ruim verloor, verliet hij het Witte Huis pas een paar uur voor de inauguratie van zijn opvolger, Joe Biden, en was hij ook niet bij die inauguratie aanwezig.
Al meteen nadat zijn verkiezingsnederlaag zich had afgetekend, waren er de vele tientallen rechtszaken waarin uitslagen werden aangevochten, die hij allemaal verloor. Zijn weigering de nederlaag te accepteren en zijn beweringen dat er grootschalige verkiezingsfraude zou zijn gepleegd, zette de Stop the Steal-beweging in gang, die uitmondde in de bestorming van het Capitool door Trump-aanhangers toen de uitslag daar formeel zou worden bevestigd. Maar die gewelddadige bestorming kon slechts teweegbrengen dat die bevestiging enkele uren werd uitgesteld. De Amerikaanse democratie bleek nog te functioneren.
We zijn nu bijna een half jaar verder, maar Trump blijft weigeren zijn nederlaag te erkennen. Dat ontkennen van de realiteit komt opvallend overeen met Hitlers ontkenning van wat voor iedereen overduidelijk was, namelijk dat Duitsland bezig was de oorlog te verliezen. Trump fantaseert dat er ergens in de Grondwet een bepaling zou zijn opgenomen die het voor hem mogelijk maakt om nog deze zomer als de "echte" President in het Witte Huis terug te keren. Hitler fantaseerde niet meer bestaande divisies bij elkaar die hem uiteindelijk nog de overwinning zouden bezorgen.
En in beide gevallen zien we dat er een, hoewel steeds kleiner wordende, groep aanhangers is die niet in staat is om afstand te nemen van de bizarre illusies van hun grote leider. Daarvoor zouden ze natuurlijk ook afstand moeten nemen van hun eigen goedgelovigheid in het verleden. Zouden ze moeten toegeven dat ze in de ban waren geraakt van een gevaarlijke bedrieger. En om dat van jezelf toe te geven is kennelijk voor velen een te grote stap.
Hoe het nu met Trump afloopt, is van dag tot dag te volgen. We zijn getuige van een zich in het heden voltrekkende geschiedenis. Omdat de democratie functioneert, met onafhankelijke openbare aanklagers en onafhankelijke rechters, valt te verwachten dat hij zal worden aangeklaagd voor de vele misdrijven die hij voor, tijdens en na zijn presidentschap gepleegd heeft. Hoe hij daarop zal reageren, en hoe zijn slinkende groep aanhangers daarop zal reageren, dat zullen we zien.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten