Telmo Pievani over de evolutie van de mens - En over een bezoek aan Pistoia

We waren in Italië en reden op een zondagochtend met de gehuurde Fiat Panda eerst door het dal van de Arno en toen over een kronkelig bergweggetje naar Pistoia. Daar kwamen we in de laatste dag van de driedaagse Dialoghi di Pistoia terecht. 

Drie dagen met lezingen verspreid over locaties in de stad over allerlei onderwerpen, met als overkoepelend thema: Narrare humanum est. La vita come intreccio di storie e immaginari (Vertellen is menselijk. Het leven als verstrengeling van verhalen en beelden).

We liepen naar het Piazza del Duomo en daar werd in een grote tent een lezing gegeven. Alle zitplaatsen waren bezet en er stonden mensen langs de kanten. Op het podium zat de spreker achter een tafeltje. Er werd geconcentreerd geluisterd. Er was alleen het gesproken woord, geen powerpoints en geen filmpjes. Uit het programma maakte ik op dat hier Telmo Pievani aan het woord was over L’evoluzione umana: un cambiamento di narrazione (De evolutie van de mens: een verandering van het verhaal).

Ik vond naderhand op de website de samenvatting van de lezing, die door google translate wordt vertaald als:

Menselijke evolutie is een geweldig verhaal dat ons vaak heeft gefascineerd met zijn illusies van vooruitgang, lineariteit, noodzaak. De gevaarlijkste fout is achteraf het verleden reconstrueren om het heden te rechtvaardigen, alsof het de enige mogelijke is. Tegenwoordig is het verhaal radicaal veranderd, dankzij nieuw en verrassend wetenschappelijk bewijs. We hebben geleerd ons verleden te vertellen in termen van diversiteit, contingentie, meervoudige vertakkingen, migraties. Onze soort was zeker niet de voorbestemde. Tot een paar tienduizenden jaren geleden bestond het naast andere menselijke vormen en daarna overheerste het om nog nader te bepalen redenen. We zijn een creatieve en invasieve soort tegelijk. Het overwinnen van het verhaal van vooruitgang betekent ook een heroverweging van de manier waarop we de menselijke diversiteit van vandaag opvatten. Maar waarom heeft de menselijke geest zo'n sterke aanleg voor verhalen? Wat als ons late en toevallige evolutionaire succes op de een of andere manier ook afhing van ons vermogen om verhalen te vertellen?

Toen de lezing was afgelopen, klonk er een lang, klaterend applaus. En er ontstond een lange rij bij de boekentent, waar de spreker zijn laatste boek signeerde. De indruk ontstond dat Telmo Pievani in Italië grote bekendheid geniet.

Maar ik had nog niet eerder van hem gehoord. Hij is hoogleraar aan de Universiteit van Padua in de filosofie van de biologische wetenschappen. Uit zijn website wordt duidelijk dat hij niet alleen veel over evolutie heeft geschreven, maar ook over wetenschapscommunicatie. Ook is hij auteur van kinderboeken en van "wetenschappelijke theatervoorstellingen". En hij is columnist van Il Corriere della Sera, het grootste Italiaanse dagblad.

Ik ging natuurlijk te rade bij zijn (indrukwekkende) lijst van wetenschappelijke publicaties. Op sommige daarvan kom ik nog een keer terug. Hier het vervolg.