De pas verschenen studie Is democracy under threat? Why belief in conspiracy theories predicts autocratic attitudes laat zien dat het aanhangen van samenzweringstheorieën samen gaat met het afwijzen van democratie. (Een van de onderzoekers is Jan Willem van Prooijen van de VU Amsterdam, die we eerder tegenkwamen in het bericht Zowel de arme sloebers die echt slachtoffer zijn van bestaansonzekerheid als de narcisten die het aan niets ontbreekt, zijn vatbaar voor samenzweringstheorieën.)
Het aanhangen van samenzweringstheorieën werd in twee deelstudies vastgesteld door mensen te vragen naar hun instemming met of verwerping van uitspraken als "Ik denk dat er geheime organisaties zijn die een sterke invloed hebben op politieke besluiten" en "De Amerikaanse regering was betrokken bij de 9/11 aanval". In een derde deelstudie werd mensen gevraagd om zich oftewel in te leven als burger van een land met corrupte politici oftewel in een land met integere politici.
Het bleek toen dat het aanhangen van samenzweringstheorieën of het zich inleven als burger van een land met corrupte politici samenging met het afwijzen van democratie. Dat laatste wil zeggen het instemmen met uitspraken als "We zouden het parlement kunnen afschaffen, want het is volledig nutteloos" en "Ik zou liever een stelsel hebben waarin een machtige leider onbeperkte en ongecontroleerde bevoegdheid heeft om anderen te overheersen".
Alles doet vermoeden dat we hier aan het werk zien hoe het beeld van een onveilige wereld het statuscompetitiepatroon uitlokt. Ik leef in een land waarin de regering/de politici het niet goed met mij voor hebben en niet zijn te vertrouwen. Daarom is het beter om een alleenheerser te hebben die alle macht heeft en waarvan ik verwacht dat hij wel voor mijn belangen opkomt. Zoals we eerder al zagen, roept een als onveilig ervaren wereld het statuscompetitiepatroon op (En het beeld van een veilige wereld daarentegen het gemeenschapspatroon.)
Dat vermoeden wordt erdoor bevestigd dat de onderzoekers ook vonden dat die samenhang tussen het aanhangen van samenzweringstheorieën en het afwijzen van democratie voor een deel tot stand komt via het gevoel van politieke machteloosheid, van de overtuiging dat ik, of de burgers van dit land, geen invloed hebben op wat de politiek beslist. Want dat gevoel van machteloosheid is zonder meer een goede indicator voor het beeld van een onveilige wereld.
Dat onderliggende mechanisme heeft iets tragisch. Want die ervaren sociale onveiligheid creëert dus de vraag naar een sterke man van wie je verwacht dat hij voor jou opkomt, terwijl de geschiedenis, en de menselijke sociale natuur, leren dat sterke mannen altijd in de eerste plaats voor zichzelf zorgen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten