maandag 19 mei 2025

Een sociaalwetenschappelijk zicht op het fenomeen van de foute leider - 34 - In het ieder-voor-zich moeten de rijken rijker worden en de armen armer

Als de foute leider in een democratie aan de macht is gekomen, dan is het ieder-voor-zich van het statuscompetitiepatroon aan de macht. Niet alleen in de persoon van de foute leider. Want hij is aan de macht geholpen door degenen die dat ieder-voor-zich omarmen omdat ze denken er belang bij te hebben. 

In hun wereldbeeld is de democratie een bedreiging. Want die opent immers de mogelijkheid dat degenen die in de ieder-voor-zich strijd het onderspit zouden delven, zich vergrijpen aan de middelen die in die strijd aan de winnaars toevallen. In het ieder-voor-zich wereldbeeld is de democratie niet meer dan een middel voor de verliezers om door de macht van hun getal te profiteren van de inspanningen van de winnaars. Bedenk dat als het ieder-voor-zich van het statuscompetitiepatroon geactiveerd is, dat dan de moraliteit van het iedereen-telt-mee van het gemeenschapspatroon volledig uit beeld is verdwenen. De winnaars voelen zich terecht de winnaars en ontberen elk gevoel van verantwoordelijkheid voor het lot van de verliezers.

Een en ander betekent dat de winnaars zonder enige scrupules bereid zijn de foute leider aan de macht te helpen. In de verwachting dat ze daar voor beloond zullen worden.

Dat proces zien we zich nu in de Verenigde Staten voltrekken. De Republikeinen benutten nu hun dankzij de foute leider Donald Trump verworven meerderheden in het Huis van Afgevaardigden en de Senaat door wetgeving er door te jagen, de Reconciliation Bill, die de in de vorige Trump-regeerperiode aangenomen belastingverlaging voor de rijkste Amerikanen verlengt ten koste van de armste Amerikanen. 

Paul Krugman laat zien wat de gevolgen zijn. De rijkste 0,1 procent gaat er zo'n drie procent op vooruit, terwijl de armste 20 procent er meer dan 10 procent op achteruitgaat. Dat laatste gebeurt onder meer door Medicaid uit te kleden, de ziektekostenverzekering waar 69 miljoen Amerikanen, en 39 procent van alle kinderen, van afhankelijk zijn. In het wereldbeeld van de Republikeinen zijn dat vooral werkschuwe profiteurs. Daarom stellen ze als eis dat je om voor Medicaid in aanmerking te komen, moet kunnen aantonen dat je een betaalde baan hebt. Waar velen die irregulier werk hebben, door al het papierwerk en doordat ze laaggeschoold zijn niet toe in staat zullen zijn. Het gaat overigens maar om drie procent van de Medicaid-ontvangers die geen betaald werk heeft.

Het gaat dus om rijker maken van de rijken en armer maken van de armen. Al die dollars die anders naar de armen zouden gaan zijn nodig om de rijken minder belasting te laten betalen. 

Gezien vanuit het morele iedereen-telt-mee van het gemeenschapspatroon verbaas je je over de wreedheid en kwaadaardigheid. 

Maar vanuit het ieder-voor-zich van het statuscompetitiepatroon is die kwaadaardigheid precies waar het om draait. Krugman:

... why the cruelty toward less-fortunate Americans? Well, as I see it the cruelty, as opposed to the dollars saved, is actually the point. Inflicting harm on the vulnerable isn’t something they do with regret, it’s something they do with a sense of satisfaction. 

OK, I’ll probably get a lot of grief for saying that — but maybe not as much grief as I would have gotten a few months ago. For does anyone doubt that the people now running America are bullies completely lacking in any kind of compassion?

And why do bullies beat up people who can’t defend themselves? Because they can.

Geen opmerkingen: