Vakantie

Dit blog is een tijdje uit de lucht. En houdt vakantie. In het land van:

David Hume (1711-1776),



Adam Smith (1723-1790) en



Adam Ferguson (1723-1816).

Een zo hoge (jeugd)werkloosheid is het failliet van het huidige beleid

De totale werkloosheid in Europa blijft toenemen en is nu 10,3 procent in de Europese Unie en 11,1 procent in de eurozone.

De jeugdwerkloosheid is nu gestegen tot 22,1 procent voor de EU en tot 21,4 procent in de eurozone.

De jeugdwerkloosheid ligt in Slowakije, Portugal, Litouwen en Italië rond de 30 procent en in Griekenland en Spanje rond de 45 procent.

Je kunt er van alles van vinden, maar een ding staat vast: een beleid dat een zo hoge werkloosheid, en vooral zo hoge jeugdwerkloosheid, creëert of toestaat, dat kan geen goed beleid zijn.

Youth unemployment in Europe « Real-World Economics Review Blog:

'via Blog this'

Het LIBOR Schandaal uitgelegd

Dit is een fraaie, grafische uitleg over wat het LIBOR Schandaal precies is. Met dank aan NakedCapitalism.
Infographic | The Libor $candal Explained – The Largest Banking Scandal in History | Foreclosure Fraud - Fighting Foreclosure Fraud by Sharing the Knowledge:

'via Blog this'

Waarom je met hervormingen de eurocrisis niet oplost

Voorstanders van "hervormingen" lijken soms op die man die een hamer kreeg en toen ging denken dat alle problemen zijn op te lossen door ergens een harde klap op te geven. Nu gaat het mij niet om het nut van hervormingen in het algemeen, maar om de gedachte die vooral leeft in de Noordelijke eurozonelanden (Duitsland, Nederland, Finland) dat de eurocrisis kan worden opgelost door hervormingen in de probleemlanden (Griekenland, Italië, Spanje, Portugal, Ierland).

Dé oorzaak van de eurocrisis is volgens deze redenering dat die probleemlanden achterlopen in productiviteitsgroei. Daardoor hebben ze een veel lagere economische groei en slechtere economische vooruitzichten dan de rest. En daardoor hebben ze zoveel moeite om op de financiële markten hun overheidsobligaties tegen een lage rente van de hand te doen. Als ze nou maar zouden hervormen, dan zou het productiviteitsverschil met Duitsland en Nederland kleiner worden en dan zouden ook hun rentes dalen.

Deze redenering geeft de regeringen van Duitsland en Nederland en Finland duidelijk een aangenaam gevoel, omdat "oorzaak" en "schuld" zo mooi samenvallen. De regeringen van de probleemlanden dragen schuld omdat ze nog steeds te weinig hervormen. Ze maken de arbeidsmarkt niet flexibeler, geven te veel geld uit, innen te weinig belastingen en doen te weinig aan corruptie. Ook in commentaren en analyses van veel economen kom je deze redenering tegen. Zie vandaag bijvoorbeeld hier.)

Daar komt bij dat er ook goede redenen zijn voor die probleemlanden om te hervormen. Alleen: zou de eurocrisis er mee opgelost zijn? Zou het renteverschil er door verminderen?

Als dat zo zou zijn, dan zou je verwachten dat met de hervormingen die nu al zijn doorgevoerd of die op stapel staan, de rentes voor de probleemlanden al wat zouden gaan dalen. Ja, je ziet ze soms wat dalen, maar dat is na weer eens een top van de regeringsleiders waarop een klein stapje wordt gedaan, of lijkt te worden gedaan, om de structurele fouten in  de opzet van de muntunie aan te pakken. De fondsbeheerders die obligaties opkopen reageren duidelijk meer op zulke besluiten, of schijnbesluiten, van de regeringsleiders dan op ontwikkelingen in de probleemlanden zelf.

Dat wijst er op dat je met hervormingen niet de eurocrisis oplost. Ik citeer nog maar even Stiglitz (zie dit bericht):

Europa heeft sterke punten. Zijn zwakheden nu zijn voornamelijk het resultaat van verkeerd beleid en institutionele regelingen. Deze kunnen veranderd worden, maar alleen als de fundamentele problemen onder ogen worden gezien - en die taak is veel belangrijker dan structurele hervormingen binnen de individuele landen. Het is zeker zo dat structurele problemen de competitiviteit en de economische groei in bepaalde landen hebben verzwakt, maar die problemen hebben niet de crisis veroorzaakt en het aanpakken er van zal niet de crisis oplossen.

Waarom niet? Omdat er, ook als de probleemlanden er in slagen hun productiviteit te verhogen, er binnen de eurozone natuurlijk altijd productiviteitsverschillen zullen blijven bestaan. Het zou een wonderbaarlijk fenomeen zijn als alle eurozonelanden precies dezelfde productiviteitsgroei te zien zouden geven. Omdat zich dat niet voordoet, en omdat fondsbeheerders (uiteraard) vrij zijn om de obligaties van het ene dan wel het andere land op te kopen, zullen de obligaties van de productievere landen meer in trek zijn. Daardoor moeten de minder productieve landen, wie dat dan ook zijn, hogere rentes betalen.

Dat zou een normale toestand tussen landen zijn, ware het niet dat ze nu een muntunie vormen, met een centrale bank die alleen de prijsstabiliteit mag bewaken. En geen overheidsobligaties mag opkopen. Die toestand veroorzaakt het gevaar van een run op (eigenlijk: uit) de landen met de laagste productiviteit. Die productiviteit kan in vergelijking met landen buiten de muntunie best hoog zijn, maar het probleem is dat hij binnen de muntunie de laagste is. De fondsbeheerders hebben er minder vertrouwen in én hebben het alternatief van het opkopen van de obligaties van de productievere landen. En zo ontstaat de zichzelf waar makende voorspelling dat het land met de laagste productiviteit failliet dreigt te gaan. En daarna het land dat dan de laagste productiviteit heeft, enzovoort. Dit is het mechanisme waar Paul de Grauwe al zo vaak voor gewaarschuwd heeft. Zie o.a. hier.

Andere landen met een lage productiviteit, buiten een muntunie, betalen ook altijd een wat hogere rente, maar omdat ze een eigen centrale bank hebben die in tijd van nood bijspringt, staan ze niet bloot aan het gevaar van een run. Dat verklaart dat ze minder hoge rentes hoeven te betalen. Ik las ergens dat Spanje er economisch niet slechter voor staat dan Groot-Brittannië (of zelfs beter?), maar wel vele malen hogere rentes betaalt. Dat kan toch niet de bedoeling zijn van een muntunie?

Kortom, nog maar eens: alle wegen leiden naar de Europese Centrale Bank. En dus naar de regeringsleiders die de ECB moeten toestaan om direct overheidsobligaties op te kopen. 

Bericht van Krugman en Layard aan ondertekenaars Manifesto For Economic Sense

Paul Krugman en Richard Layard hebben net onderstaand bericht gestuurd aan alle, inmiddels meer dan 8000, ondertekenaars van hun Manifesto For Economic Sense.

A MANIFESTO FOR ECONOMIC SENSE

Dear All, Thank you so much for signing our Manifesto. It does seem to have struck a chord and so far over 8,000 have signed. Please share the Manifesto as widely as possible (we have now made this easier on the websitewww.manifestoforeconomicsense.org), and do encourage others to sign so that between us we can send out a real signal. More importantly, please do all you can to keep this debate alive, by writing, lobbying, holding meetings and the like. We will also keep the website alive and are adding a blog feature where comments can be added and a news section. Do let us know what you are doing and continue sending your helpful suggestions to info@manifestoforeconomicsense.org. So much nonsense is talked that there is ample scope for debate - you may have seen the letters in the FT. If we all keep at it, we can surely change the climate. Original piece in the FT (You will need to register to access FT pages) http://www.ft.com/cms/s/0/6c1d7960-bee6-11e1-8ccd-00144feabdc0.html#axzz1zSCub6Py Letter from Josef Joffe, Editor, Die Zeit, Hamburg, Germany  http://www.ft.com/cms/s/0/b203f9f6-bbc9-11e1-9436-00144feabdc0.html#axzz1zSCub6Py Paul Krugman and Richard Layard reply http://www.ft.com/cms/s/0/822cbd60-c1e8-11e1-b76a-00144feabdc0.html#axzz1zSCub6Py Letter from Marcus Miller and Robert Skidelsky  http://www.ft.com/cms/s/0/823cb698-c1e8-11e1-b76a-00144feabdc0.html#axzz1zSCub6Py With best wishes, Richard Layard and Paul Krugman

Zelf-organisatie is geen curiosum, maar is nodig om mens te zijn

De titel is wat gewichtig, maar ik zal het uitleggen. In onze huidige maatschappij lijkt zelf-organisatie een randverschijnsel. In de publieke discussies over hoe we onze maatschappij het beste kunnen organiseren, gaat het voornamelijk om de taakverdeling tussen markt en overheid. Moet de overheid zich met de kinderopvang, met de gezondheidszorg, met het openbaar vervoer, met de arbeidsvoorwaarden, met de media, met het opgroeien van kinderen, met de zorg voor ouderen, met kwaliteitseisen voor voedsel, enzovoort, bemoeien of moeten al deze en andere zaken zoveel mogelijk aan de markt worden overgelaten? Markt en overheid zijn zo deel geworden van ons leven, dat we ze vanzelfsprekend zijn gaan vinden.

Maar er is nog een derde coördinatiemechanisme, namelijk dat van de zelf-organisatie. Van mensen die onderling zaken regelen, door onderling overleg tot besluiten komen en met elkaar voor uitvoering daar van zorg dragen. Het lijkt er soms op dat dit mechanisme wordt ondergesneeuwd door onze pre-occupatie met markt en overheid. Toen het Nobelprijs-comité de prijs voor economie aan Elinor Ostrom uitreikte, dé deskundige op het gebied van zelf-organisatie, hadden veel mensen, waaronder economen (neem Paul Krugman!), nog nooit van haar gehoord. Is zelf-organisatie een curiosum, waar we ook zonder kunnen?

Die vraag vereist een lang antwoord. Maar in ieder geval is het goed om ons te realiseren dat markt en overheid zeer recente verschijnselen zijn in de mensheidsgeschiedenis. Bij benadering zo'n 95 procent van de tijd dat wij mensen bestaan, hebben we ons samenleven geregeld door middel van niets anders dan zelf-organisatie. Sterker: zonder die zelf-organisatie en onze vermogens daartoe hadden onze verre voorouders het zeer waarschijnlijk niet overleefd. En waren wij er dus niet geweest. Althans niet zoals wij nu zijn.

Dat wij nu markt en overheid vanzelfsprekend vinden, ligt er eenvoudig gezegd aan dat wij nu niet meer ons voedsel en andere benodigdheden verzamelen, maar het produceren. Sinds de agrarische revolutie, zo'n 10.000 jaar geleden, maken we gebruik van nieuwe coördinatiemechanismen. Maar kunnen we daarmee het mechanisme van de zelf-organisatie achter ons laten? Als een curiosum uit het verleden?

In volgende berichten het lange antwoord.

De eurocrisis als voorbeeld van falende zelf-organisatie

Zoals ik in dit bericht van begin november vorig jaar meldde, was de eurocrisis al voorspeld. Namelijk door Vitor Gaspar en Garry Schinasi in een paper dat ze in april 2010 presenteerden tijdens een door de Europese Centrale Bank en de Europese Commissie georganiseerde conferentie. Ze baseerden zich op de voorwaarden voor zelf-organisatie zoals Elinor Ostrom op basis van haar onderzoek ontwikkelde. Zie mijn bericht over Ostrom en over haar voorwaarden. (Nog eerder was hij trouwens al voorspeld door Paul de Grauwe.)

De eurozone is zo opgezet dat alle beslissingen (behalve die van de ECB) door overleg tussen de landen tot stand moeten komen. Die opzet vraagt dus om zelf-organisatie. Er is niet een centrale instantie aangewezen met beslissingsbevoegdheid. Wat we nu al twee jaar zien gebeuren, is dat de eurozone als zelf-organisatie faalt. De eurocrisis duurt maar voort, met nu al veel economische ellende als gevolg en met waarschijnlijk nog meer in het verschiet. Volgens Gaspar en Schinasi was dat ook te verwachten, omdat er niet is voldaan aan de voorwaarden dat er, zeker in tijdnood, gemakkelijk gecommuniceerd kan worden en dat iedereen over dezelfde informatie beschikt. Besluiten komen dus moeizaam en te laat of helemaal niet tot stand. Precies wat we nu zien.

Maar er kan ook nog een andere voorwaarde voor succesvolle zelf-organisatie in het geding zijn. Ik moest daaraan denken toen ik vandaag dit commentaar van Mark Schieritz las (zie de link onderaan dit bericht). Schieritz maakt zich boos op de Duitse economen rond Hans-Werner Sinn, over wie ik eerder schreef (zie hier en hier), die die er vooral voor beducht zijn dat Duitsland moet betalen voor de "zonden" van de probleemlanden. We zien niet, schrijven ze, hoe het misbruik van de fondsen en de garanties verhinderd kan worden. De probleemlanden hebben getalsmatig de meerderheid en zullen zich dus tegoed doen aan die fondsen.

Schieritz reageert daarop met:

Als men werkelijk gelooft dat het er in Europa alleen nog om gaat hoe de ene de andere een streek kan leveren, en inhoudelijke overwegingen überhaupt geen rol meer spelen, dan moeten we het met de euro maar voor gezien houden. Maar dat moet men dan ook zeggen. (...)

Als ik in elke politieke kwestie bij de andere lidstaten een maximale criminele inzet veronderstel (...) dan geloof ik inderdaad dat de integratie niet zal functioneren. Zonder een zekere fundamentele wil tot samenwerking kun je staten niet tot een bond verenigen. Het zal nooit lukken om regels te formuleren die alle eventualiteiten afdekken.

En dat slaat precies op de voorwaarde van Ostrom dat er in een succesvolle zelf-organisatie het vertrouwen in elkaar aanwezig moet zijn dat de regels meestal gevolgd worden. Anders gezegd, dat iedereen van goede wil is en dat daar van uit mag worden gegaan. Of nog anders gezegd, dat iedereen van zichzelf voldoende pro-sociaal is ten opzichte van de andere leden. (Zie de zesde voorwaarde in het tweede rijtje in dit bericht.)

Je moet de Duitse regering nageven dat ze, bij monde van Schäuble, de minister van financiën, sterk afwijzend gereageerd heeft op het manifest van Hans-Werner Sinn en zijn medestanders. Maar het treurige is dat ik sterk de indruk heb dat onze Mark Rutte en onze Jan-Kees de Jager, die voortdurend betogen dat "de druk op de probleemlanden hoog moet worden gehouden", met Hans-Werner Sinn geheel op een lijn zitten. In de Haagse euro-politiek regeert het wantrouwen. (Is dat niet ooit begonnen met Gerrit Zalm?) En als dat zo is, vergeet het dan maar met die zelf-organisatie. En met de euro.

Die Wutökonomen winden sich « Herdentrieb:

'via Blog this'

Een centrale bank kan zoveel verliezen lijden als ze wil - Paul de Grauwe

Paul de Grauwe onderschrijft nog eens dat alle wegen naar de Europese Centrale Bank leiden. Zie eerder Marshall Auerback. Het lijkt er steeds meer op dat degenen die de euro bedacht hebben, er van uit gingen dat financiële stabiliteit nooit meer een probleem zou zijn. En dat het dus ook niet nodig was om van de ECB een normale centrale bank te maken, een centrale bank dus die naast het doel van de prijsstabiliteit het doel van de financiële stabiliteit moet nastreven. En die dat doel ook kan nastreven door het monopolie op de geldcreatie. Zie ook nog dit bericht en dit bericht. En kijk nog eens naar het interview met Robert Skidelski.

Een centrale bank kan zoveel verliezen lijden als ze wil - Opinie - De Morgen

The Wall Street Scandal of all Scandals - Robert Reich

In vervolg op dit bericht: nu Robert Reich over het schandaal aller schandalen.

Als het gaat om Wall Street en om de financiële sector in het algemeen, dan lijden de meesten van ons aan verontwaardigingsmoeheid gecombineerd met een overweldigend cynisme dat er nooit iets zal worden gedaan om deze misstanden te stoppen, omdat Wall Street te machtig is. Maar die moeheid en cynisme zijn zich zelf waar makend; er zal niets gebeuren als wij er aan toe geven.

Het alternatief is om vasthoudend en onversaagd te zijn in onze eis om de Glass-Steagall wet opnieuw in te voeren en de grote banken op te splitsen. De vraag is of het zich nu ontvouwende LIBOR-schandaal voldoende ammunitie en energie zal opwekken om eindelijk de klus te klaren.

Robert Reich (The Wall Street Scandal of all Scandals)

Muziek voor de zondagochtend - Esperanza Spalding & Madeleine Peyroux

Esperanza Spalding is heel bijzonder. En geestig. En: Madeleine Peroux!

Gedragswetenschappelijke beleidsadvisering - Richard Thaler

Richard H. Thaler schreef samen met Cass R. Sunstein het boek Nudge. Improving Decisions About Health, Wealth and Happiness. Hij is ook betrokken bij het Behavioral Insights Team dat door de regering Cameron werd ingesteld en dat sociaalwetenschappelijke adviezen geeft aan de regering. Hij vertelt in deze column (zie link onderaan dit bericht) over zijn ervaringen. Zeer lezenswaardig.

Hij heeft in dat Team voortdurend twee richtlijnen benadrukt:

• Als je een activiteit wilt aanmoedigen, dan moet je die gemakkelijker maken
• Je kunt geen op evidentie gebaseerde beleidsbeslissingen nemen zonder evidentie

Met dat laatste zal hij er op doelen dat het adagium van evidence-based beleid wel veel gebruikt wordt, maar weinig echt wordt toegepast.

En hij haalt een advies van Robert Cialdini aan die voorstelde om in aanmaningen aan nalatige belastingbetalers te vermelden hoeveel anderen op tijd hun belasting betalen. Dat bleek, in vergelijking met aanmaningen zonder deze vermelding, een toename van 15 procent op te leveren van het voor de uiterste datum alsnog betalen. Zie ook dit bericht over Cialdini. En dit bericht, het eerste in de serie over pro-sociaal gedrag en sociale omgeving.
Behavioral Science Can Help Guide Policy - Economic View - NYTimes.com:

'via Blog this'

Liegen als business model - Simon Johnson

Kunnen we na alles wat we de afgelopen jaren van het gedrag van de banken te weten zijn gekomen, en na het recente LIBOR-schandaal bij Barclays, nog wel zelfs maar een greintje vertrouwen hebben in onze banken? Het zijn niet de minsten die die vraag ontkennend beantwoorden. Simon Johnson geeft een overzicht van recente meningen en commentaren. Zie de link hieronder. Citaat van Martin Wolf:

Zoals banken nu zijn vorm gegeven en worden bestuurd, kunnen we er niet op vertrouwen dat ze welke belangrijke publieke functie dan ook vervullen als dat in gaat tegen de belangen van hun personeel. De huidige banken vertegenwoordigen de reïncarnatie van winststreven tot het logische uiterste, waarin de leidinggevenden zich niet de vraag stellen wat hun plicht is of hun verantwoordelijkheid, maar alleen met hoeveel ze weg kunnen komen.

Ik probeer, zoals misschien veel meer mensen, er maar niet teveel bij stil te staan. Maar het is wel huiveringwekkend.
Simon Johnson: Lie More, as a Business Model - NYTimes.com:

'via Blog this'

Alle wegen leiden naar de ECB - Marshall Auerback

Marshall Auerback vat ook nog eens de analyse samen van Paul de Grauwe, waarin hij laat zien dat het voor de oplossing van de eurocrisis nodig is dat de Europese Centrale Bank een echte centrale bank wordt. Dat wil zeggen, een bank met een oneindig vermogen om overheidsobligaties te kopen. Zie de link hieronder. En zie hier mijn samenvatting van die analyse. Auerback besluit met:

Totdat de Europese leiders dit hebben begrepen, zal de crisis voortduren. Alle wegen leiden naar de ECB.

Marshall Auerback: All Roads Lead to the ECB « naked capitalism:

'via Blog this'

Leefstijl, stress, eenzaamheid en de kans op dementie - Gezondheid en sociale omgeving (19)

We zijn nog steeds geneigd om dementie als een ouderdomsziekte te zien en het klopt dat de ziekte vooral bij ouderen voorkomt. Maar het lijkt er op dat het niet het ouder worden op zich is dat dementie veroorzaakt. Er zijn duidelijke aanwijzingen dat het uitmaakt hoe je geleefd hebt of onder welke omstandigheden je geleefd hebt. Dat betekent dat we de (voorspelde) toename van dementie niet alleen moeten toeschrijven aan de vergrijzing, dus aan de toename van de proportie ouderen van de totale bevolking. Het blijkt er ook om te gaan hoe die ouderen geleefd hebben voor ze oud waren.

Zo waarschuwden twee maanden terug vier hoogleraren van de VU dat het aantal dementerenden tussen de 50 en de 60 jaar sterk zal toenemen en dat dat veroorzaakt wordt door een ongezonde leefstijl op jonge leeftijd. Het gaat met name om een leefstijl die de kans op obesitas en ouderdomsdiabetes op jongere leeftijd  verhoogt en dat soort leefstijl lijkt steeds meer voor te komen.

Maar daarnaast zijn er ook aanwijzingen dat de kans op dementie groter is als je gedurende je middelbare leven meer met stress te kampen hebt gehad. Dit bericht meldde dat daar nu in Engeland nader onderzoek naar begonnen wordt. Eerder onderzoek wijst al sterk in deze richting.

Zo is er dit onderzoek dat een verband laat zien tussen psychologische stress op middelbare leeftijd en de kans op dementie op latere leeftijd. Stress werd gemeten als gevoelens van ergernis, gespannenheid, zenuwachtigheid of angst of slapeloosheid in het dagelijks leven, zoals in verband met het werk, de gezondheid of gezinsomstandigheden. Vrouwen (mannen maakten geen deel uit van het onderzoek) werden 35 jaar gevolgd en toen bleek dat degenen die vaak stress ervaren hadden, een hogere kans op dementie hadden. Ook bij controle voor gezondheid, medicatie, roken, alcoholconsumptie, beweging, gewicht, sociaal-economische status, al of niet gehuwd zijn en al of niet kinderen hebben. In dezelfde lijn ligt onderzoek dat laat zien dat mensen met een stressgevoelige persoonlijkheid (neuroticisme) meer kans hebben om dementie te krijgen. Het biologische mechanisme kan met de activiteit van het stress-systeem (HPA as) te maken hebben en daardoor met het niveau van glucocorticoïde (het stresshormoon), met schade aan de hippocampus en met ontstekingsprocessen.

En uit dit pas verschenen onderzoek blijkt dat werkgerelateerde stress, zoals in beroepen met weinig controle over je werk en gebrek aan sociale contacten, voor zowel mannen als vrouwen de kans op dementie verhoogt.

Omdat stress ook in verband kan staan met leefstijl en daarmee met diabetes, zou het kunnen dat stress de algemene, onderliggende factor is. Dat zou in de lijn liggen van ander longitudinaal onderzoek waaruit blijkt dat stressvolle omstandigheden als eenzaamheid en sociaal isolement de kans op dementie vergroten. Zie hier en hier (fulltext achter de poort).

(Update. Zie over de vraag wat (psychologische) stress precies is, ook nog eens dit bericht en dit bericht over allostatische belasting.)

Dit alles betekent dat wijzelf, individueel en met zijn allen, van alles kunnen doen om dementie als toenemend gezondheidsprobleem terug te dringen. Meer beweging, gezonder eten, betere werkomstandigheden en meer sociale integratie. Kortom, een sociale omgeving creëren die beter bij ons past dan nu vaak het geval is.

Nederlandse economen die het manifest van Krugman en Layard hebben ondertekend

De lijst van ondertekenaars van het Manifesto for a Sensible Economy van Krugman en Layard is heel, heel lang. Dus is het een klus om er de Nederlandse economen tussen uit te zoeken. Maar iemand moet het doen. Hier is de lijst met namen die ik gisteren tegenkwam.

Omdat er ook voor mij onbekende namen opstaan, kan ik niet garanderen dat iedereen vakeconoom is. Van Arie Glebbeek en mijzelf weet ik dat wij socioloog zijn. Allen zijn werkzaam aan een Nederlandse universiteit (in een enkel geval hogeschool), behalve Rick van der Ploeg, die hoogleraar is in Oxford. Verder staat er iemand bij van de ING en iemand van het CPB. Omdat het inderdaad een klus was, kan het zijn dat ik iemand over het hoofd gezien heb.

Uiteraard is het nog mogelijk om je naam toe te voegen. Ga dan naar deze site.


Rick van der Ploeg, Oxford

Adriaan van Zon, Maastricht

Aloys Oude Voshaar, Hanze Hogeschool Groningen

Antoon Spithoven, Utrecht

Arie Glebbeek, Groningen

Bart Verspagen, Maastricht

Bas Jacobs, Rotterdam

Daniel Possenriede, Utrecht

Dirk Akkermans, Groningen

Dirk Bezemer, Groningen

Gerard te Meerman, Groningen

Emre Koc, Tilburg

Erik de Regt, Maastricht

Ferry Haan, Amsterdam

Francisco Blasques, Amsterdam VU

Guido van Seeters, Utrecht

Harro Maas, Utrecht

Henk de Vos, Groningen

Jasper Emmering, Rotterdam

Joan Muysken, Maastricht

Maarten Biermans, Amsterdam

Malka de Castro Campos, Utrecht

Matthias Weber, Amsterdam

Michael John Kehoe, Amsterdam

Nachoem Wijnberg, Amsterdam

Pasquale De Muro, Delft

Renz van de Peppel, ING

Rob E. Luginbuhl, CPB

Robin Cowan, Maastricht

Rodrigo Fernandez, Amsterdam

Sara Levy, Nijmegen

Victor Halberstadt, Leiden

Wiemer Salverda, Amsterdam

Oplossing eurocrisis vereist meer - Nu ook Stiglitz

Ook Joseph Stiglitz is van mening dat het fundamentele probleem van de eurozone nog niet is opgelost. Zie de link onderaan dit bericht. Zijn betoog is geheel in de lijn met dan van Paul de Grauwe (zie dit bericht).

Stiglitz vindt dat nu wel enige vooruitgang is geboekt. Maar:

Het is zeer zorgwekkend dat de Europese leiders zoveel tijd nodig hadden om iets in te zien wat zo vanzelfsprekend is (en wat meer dan tien jaar geleden al duidelijk was in de Oost-Azië crisis).

 Maar belangrijker is wat er in de laatste overeenkomst nog ontbreekt.

De hoop is dat de markten deugdzaamheid zullen belonen, en onder deugdzaamheid wordt zuinigheid verstaan. Maar markten zijn pragmatischer: als, zoals vrijwel zeker het geval is, het bezuinigingsbeleid de economische groei verzwakt, en zo het vermogen om schulden af te lossen ondermijnt, dan zullen de rentes (op overheidsobligaties) niet dalen. In feite zullen de investeringen afnemen - een vicieuze neerwaartse spiraal waarin Griekenland en Spanje al terecht zijn gekomen.

Duitsland lijkt hierdoor te zijn verrast. Als middeleeuwse aderlaters weigeren de leiders van het land om in te zien dat het medicijn niet werkt en willen ze nog meer toedienen - totdat de patiënt uiteindelijk sterft.

Eurobonds en een solidariteitsfonds kunnen de groei bevorderen en de rentevoeten stabiliseren waar de overheden van de crisislanden mee te maken hebben. Lagere rentes, bijvoorbeeld, kunnen geld vrijmaken zodat zelfs landen met tekorten meer kunnen besteden aan groei-bevorderende investeringen.

In de bankensector staan de zaken er slechter voor. Elke bankensysteem wordt alleen gestut door de eigen overheid; als het vermogen van de overheid om de banken te stutten verzwakt, dan zal ook het vertrouwen in de banken afnemen. Zelfs goed bestuurde banksystemen zouden daardoor in de problemen komen in een economische neergang van de omvang van die van Griekenland en Spanje (...)

In hun enthousiasme om "één markt" te creëren hebben de Europese leiders niet onderkend dat overheden aan hun bankensystemen een impliciete subsidie geven. Het is het vertrouwen dat in geval van nood de overheid de banken zal stutten dat het vertrouwen in de banken creëert; en als sommige overheden een sterkere positie innemen dan andere, dan is de impliciete subsidie voor die landen hoger.

Als zo een gelijk speelveld ontbreekt, waarom zou geld dan niet van de zwakkere landen naar de financiële instituties in de sterkere landen stromen? Het is inderdaad opmerkelijk dat er niet nog meer kapitaalvlucht is geweest. De Europese leiders hebben dit toenemende gevaar niet onderkend. En het zou door een gemeenschappelijke garantie gemakkelijk afgewend kunnen worden, waardoor tegelijkertijd de marktvervorming van de ongelijke impliciete subsidie gecorrigeerd zou worden. (...)

Duitsland is bang dat dat het zonder streng toezicht op de banken en de overheidsbegrotingen de broek moet ophouden voor de kwistige buren. Maar dat gaat aan de kern voorbij: Spanje, Ierland en veel andere landen in de problemen hadden voorafgaand aan de crisis overschotten. De neergang veroorzaakte de tekorten, niet andersom.

Als deze landen een fout gemaakt hebben, dan was het dat ze, zoals Duitsland nu, wat de markten betreft te lichtgelovig waren, waardoor ze (zoals de Verenigde Staten en veel anderen) een vastgoedzeepbel ongehinderd lieten groeien. Met een verstandig beleid en betere instituties - wat niet alleen maar meer bezuinigen en beter toezicht op banken, begrotingen en tekorten inhoudt - en met herstel van groei zullen deze landen in staat zijn om hun schuldverplichtingen te voldoen en zal er niet de noodzaak zijn om de garanties aan te boren. (...)

Europa heeft sterke punten. Zijn zwakheden nu zijn voornamelijk het resultaat van verkeerd beleid en institutionele regelingen. Deze kunnen veranderd worden, maar alleen als de fundamentele problemen onder ogen worden gezien - en die taak is veel belangrijker dan structurele hervormingen binnen de individuele landen. Het is zeker zo dat structurele problemen de competitiviteit en de economische groei in bepaalde landen heeft verzwakt, maar die problemen hebben niet de crisis veroorzaakt en het aanpakken er van zal niet de crisis oplossen.(...)

"The Euro’s Latest Reprieve" by Joseph E. Stiglitz | Project Syndicate:

'via Blog this'

Ook het IMF wijst nu de bezuinigingsstrategie af

Mike Konczal vraagt er terecht aandacht voor: ook het IMF is nu van mening dat de bezuinigingsstrategie in Europa en in de Verenigde Staten averechts werkt. Het pleit met zoveel woorden voor een tijdelijke stimulering van de economie. Dat wijkt sterk af van wat het IMF in het verleden altijd heeft gepropageerd. En komt sterk overeen met het Manifesto for a Sensible Economy van Krugman en Layard.
The IMF Goes All-Out on Balance-Sheet Recessions, Providing Sanity on Economic Policy

Oplossing eurocrisis vereist (nog steeds) een echte Europese Centrale Bank - Paul de Grauwe

Volgens Paul de Grauwe (zie link hieronder) hebben de Europese leiders weliswaar kleine stapjes in de goede richting gezet, maar is het werkelijke probleem niet opgelost. Dat werkelijke probleem blijft dat de rentes voor de Zuidelijke landen zullen blijven stijgen. Niet (of niet in hoofdzaak) doordat die landen er economisch slecht voor staan, maar doordat angst en paniek van de financiële markten kunnen leiden tot zichzelf waar makende voorspellingen.

Dat komt doordat de Europese Centrale Bank nog altijd niet de rol op zich neemt, of op zich mag nemen, die elke normale centrale bank heeft, namelijk die van een geld scheppende institutie met een oneindig vermogen om overheidsobligaties te kopen. Tot nu toe hangt er altijd de dreiging boven de markt dat de ECB zal stoppen met wat ze moet doen doordat de middelen te kort schieten. En dat kan leiden tot paniek, ook al ver voordat dat punt daadwerkelijk is bereikt. Daardoor moet de ECB steeds er voor waken dat ze over "genoeg" middelen beschikken, maar dat maakt het nu juist onmogelijk om de financiële stabiliteit te handhaven.

Een argument tegen die normale rol van de ECB is uiteraard dat van moral hazard: de prikkel om te "hervormen" zou in gevaar komen als de ECB die rol op zich neemt. Maar dat probleem moet op een andere manier worden opgelost. Je gaat toch niet de financiële stabiliteit in Europa, en in de wereld, in de waagschaal stellen om sommige landen er toe te bewegen om zich anders te gaan gedragen? Bovendien, zegt De Grauwe, speelde dat moral hazard argument blijkbaar niet toen de ECB geld vrijwel gratis weggaf aan de banken.

Paul de Grauwe zegt dit natuurlijk al veel langer. En het wordt steeds duidelijker voor iedereen dat zijn analyse klopt. Maar wat duurt dat lang voor die intellectuele helderheid ook tot het niveau van de Europese leiders doordringt!

Why the EU summit decisions may destabilise government bond markets | vox:

'via Blog this'

An Economic Manifesto | Institute for New Economic Thinking

Het uitstekende Institute for New Economic Thinking onderschrijft het Economisch Manifest van Krugman en Layard en roept op om het te ondertekenen.

An Economic Manifesto | Institute for New Economic Thinking:

'via Blog this'

Mini-bibliotheekjes in de buurt

Via een link op NakedCapitalism kwam ik terecht bij dit bericht dat gisteren verscheen in de Los Angeles Times. Het gaat over (gratis) mini-buurtbibliotheekjes die er aan bijdragen dat buurtbewoners elkaar leren kennen. Hoe zit dat?

Het gaat over de Californiër Jonathan Beggs, die een manier zocht om met zijn buren boeken te delen. Hij knutselde een houten huisje in elkaar met drie plankjes binnen in met ruimte voor boeken. Hij zette het op een paal voor zijn huis en hing er een bord aan met de tekst "Pak een boek of laat een boek achter of doe allebei". In het halve jaar dat volgde, kwam er veel meer op gang dan een boekenruil. Vreemden voor elkaar leerden elkaar kennen en een wat anonieme buurt werd een gemeenschap. De straat werd een ontmoetingsplek. "Ik heb in de eerste drie weken meer buren ontmoet dan in de vorige 30 jaar", zegt Beggs.

Beggs had van iemand anders van zulke mini-buurtbibliotheekjes gehoord. Ja, Little Free Libraries is deel van een sociale beweging die begon in Wisconsin en in andere staten en landen, waaronder Engeland en Duitsland, voet aan de grond heeft gekregen. Het idee om boeken op deze manier van hand tot hand te laten gaan, spreekt blijkbaar aan in een tijd van toenemend digitaal contact. Vanuit Wisconsin zijn er in de afgelopen twee jaar zo'n 1800 mini-buurtbibliotheekjes bij gekomen. Op deze website kunnen mensen hun mini-bibliotheek laten registreren. En vind je een overzicht en veel meer informatie. De beweging wil:

• alfabetisme en het plezier in lezen bevorderen door wereldwijd vrije boekenruil tot stand te brengen
• een gemeenschapsgevoel tot stand brengen door tussen generaties vaardigheden, creativiteit en wijsheid te delen

Je kunt er ook boekenhuisjes in allerlei varianten laten maken.

Het is zomaar een van de vele initiatieven die mensen nemen om het sociale leven in buurten te bevorderen. Met heel eenvoudige middelen en met alles bij elkaar genomen, wie weet, op den duur misschien grote gevolgen. We zijn in de loop van de geschiedenis beland in een manier van leven die veel sociaal geïsoleerder is dan (de meeste) mensen eigenlijk zouden willen. En dan past bij onze sociale natuur. Elke keer als je ziet dat mensen bereid zijn om daar iets aan te doen, is dat opbeurend. Zie ook (nog eens) deze berichten:

• John McKnight: onze cultuur van competitie en waarom we onze buren niet kennen
• Een rijk sociaal leven en sterke sociale cohesie zijn maakbaar: de Kersentuin
• Stadsleven vergroot kans op mentale stoornissen
• Gezondheid en sociale omgeving (4): maakt de buurt verschil?
• Mensen wonen in buurten! Nieuw boek van Robert Sampson
• Is een sociaal buurtleven maakbaar?
• Meer horeca, en dus ontmoetingsplekken, in de wijken - gemeente Utrecht
• Aan de buurt werken

Hoop op een koerswending in Europa? - Paul Krugman

Paul Krugman is op vakantie in Spanje, maar schrijft door aan zijn columns in de New York Times. Is er hoop voor Europa?

Je zou het denken. Want het mislukken van de euro zou een ramp voor iedereen zijn, ook voor de Duitsers. De onderlinge afhankelijkheid is zo groot geworden, dat de Europese leiders op een gegeven moment toch wel de noodzakelijke maatregelen zullen nemen om de crisis op te lossen? Dat is toch alleen maar in ieders en dus hun eigen belang?

Krugman twijfelt. Voorafgaand aan de Eerste Wereldoorlog heerste er ook de hoop dat iedereen zou inzien dat oorlogen in niemands belang zijn. En we weten wat er toen gebeurde.

De zaak is dat het vooruitzicht van een ramp, hoe duidelijk ook, nog geen garantie is dat landen datgene zullen doen om de ramp te voorkomen. En dit geldt in het bijzonder als de leiders door trots en vooroordeel niet bereid zijn om dat wat vanzelfsprekend zou behoren te zijn onder ogen te zien.

Er zijn nu twee jaar voorbijgegaan sinds de Europese leiders kozen voor de huidige economische strategie van bezuinigingen en loonsverlagingen als oplossing voor de schuldenlanden. In die twee jaar is er geen succesverhaal te melden. En heeft de crisis zich uitgezaaid van Griekenland naar de veel grotere economieën van Spanje en Italië en glijdt Europa terug in een recessie. Maar het beleid verandert niet, ondanks de kleine, veel te kleine, concessies die Duitsland vorige week gedaan heeft.

Wat echt nodig is, is dat de ECB grote hoeveelheden overheidsobligaties opkoopt en een wat hogere inflatie nastreeft. Ook dan blijft de werkloosheid nog jaren hoog, maar er is tenminste uitzicht op herstel.

Maar valt zo'n koerswending te verwachten?

Deel van het probleem is dat de Duitse politici twee jaar lang hun kiezers een onwaarheid hebben verteld - namelijk dat de crisis is veroorzaakt door onverantwoordelijke regeringen in Zuid-Europa. Hier in Spanje - dat nu het epicentrum is van de crisis - had de regering voorafgaand aan de crisis juist lage schulden en begrotingsoverschotten; als het land nu een crisis doormaakt is dat het resultaat van een omvangrijke huizenzeepbel die banken overal in Europa, vooral ook in Duitsland, hebben helpen opblazen. Nu staat dat onware verhaal in de weg van een werkbare oplossing.

Maar ongeïnformeerde kiezers zijn niet het enige probleem; zelfs de Europese elite moet de werkelijkheid nog onder ogen zien. Als je de nieuwste rapporten van de in Europa gevestigde "deskundige" instellingen leest, zoals dat van de Bank of International Settlements vorige week, krijg je het gevoel in een alternatief universum te zijn beland, een waarin noch de lessen van de geschiedenis noch die van de rekenkunde gelden - een universum waarin bezuinigingsbeleid werkt als iedereen er maar  vertrouwen in heeft en waarin iedereen op hetzelfde moment in zijn bestedingen snijdt zonder dat daar een depressie door ontstaat.

Zal Europa zichzelf redden? De inzet is zeer hoog, en de Europese leiders zijn over het geheel genomen noch kwaadaardig noch dom. Maar hetzelfde kon je zeggen, geloof het of niet, van de Europese leiders in 1914. We kunnen alleen maar hopen dat het deze keer anders is.

Vanochtend in het nieuws in Nederland: de bedrijvigheid in de industrie is in juni voor de vierde achtereenvolgende maand afgenomen. Het aantal exportorders daalde het sterkst sinds november vorig jaar. Maar geven al die partij-congressen die er in het afgelopen weekend zijn geweest enige hoop dat onze politieke leiders goed zijn geïnformeerd? Of eindelijk eens bezig zijn hun informatie-achterstand in te halen? Eigenlijk helemaal niet.

Update. Nu ook in het nieuws: voor de hele eurozone stond de index voor industriële bedrijvigheid in juni op het laagste niveau sinds juni 2009. In Duitsland en Frankrijk kromp de index in het sterkste tempo in drie jaar. Ook de werkgelegenheid daalde uiteraard, tot het laagste niveau in 2,5 jaar. Gemeld wordt dat de bedrijven zich duidelijk voorbereiden op nog slechtere tijden.

Update. Update. En in het nieuws: de werkloosheid in de eurozone heeft een nieuwe recordhoogte bereikt van 11,1 procent. De ergste pijn zit bij de jongeren (eurozone gemiddeld 22,6 procent): Oostenrijk 8,3, Duitsland 7,9, Nederland 9,2, Griekenland en Spanje beide 52,1!

Europe’s Great Illusion - NYTimes.com:

'via Blog this'

Muziek voor de zondagochtend - Gijs Hendriks | SJU Jazzpodium | Utrecht (NL), 25 januari 2009

Ter gelegenheid van het uitbrengen van de CD On the Way met opnamen uit 1976-1977 van het Gijs Hendriks Quartet. Lees eens dit mooie interview met Gijs Hendriks uit 2005. "Ik ben in ieder geval altijd mezelf gebleven." (Met dank aan Willen Vreeswijk.)