De eurocrisis als voorbeeld van falende zelf-organisatie

Zoals ik in dit bericht van begin november vorig jaar meldde, was de eurocrisis al voorspeld. Namelijk door Vitor Gaspar en Garry Schinasi in een paper dat ze in april 2010 presenteerden tijdens een door de Europese Centrale Bank en de Europese Commissie georganiseerde conferentie. Ze baseerden zich op de voorwaarden voor zelf-organisatie zoals Elinor Ostrom op basis van haar onderzoek ontwikkelde. Zie mijn bericht over Ostrom en over haar voorwaarden. (Nog eerder was hij trouwens al voorspeld door Paul de Grauwe.)

De eurozone is zo opgezet dat alle beslissingen (behalve die van de ECB) door overleg tussen de landen tot stand moeten komen. Die opzet vraagt dus om zelf-organisatie. Er is niet een centrale instantie aangewezen met beslissingsbevoegdheid. Wat we nu al twee jaar zien gebeuren, is dat de eurozone als zelf-organisatie faalt. De eurocrisis duurt maar voort, met nu al veel economische ellende als gevolg en met waarschijnlijk nog meer in het verschiet. Volgens Gaspar en Schinasi was dat ook te verwachten, omdat er niet is voldaan aan de voorwaarden dat er, zeker in tijdnood, gemakkelijk gecommuniceerd kan worden en dat iedereen over dezelfde informatie beschikt. Besluiten komen dus moeizaam en te laat of helemaal niet tot stand. Precies wat we nu zien.

Maar er kan ook nog een andere voorwaarde voor succesvolle zelf-organisatie in het geding zijn. Ik moest daaraan denken toen ik vandaag dit commentaar van Mark Schieritz las (zie de link onderaan dit bericht). Schieritz maakt zich boos op de Duitse economen rond Hans-Werner Sinn, over wie ik eerder schreef (zie hier en hier), die die er vooral voor beducht zijn dat Duitsland moet betalen voor de "zonden" van de probleemlanden. We zien niet, schrijven ze, hoe het misbruik van de fondsen en de garanties verhinderd kan worden. De probleemlanden hebben getalsmatig de meerderheid en zullen zich dus tegoed doen aan die fondsen.

Schieritz reageert daarop met:

Als men werkelijk gelooft dat het er in Europa alleen nog om gaat hoe de ene de andere een streek kan leveren, en inhoudelijke overwegingen überhaupt geen rol meer spelen, dan moeten we het met de euro maar voor gezien houden. Maar dat moet men dan ook zeggen. (...)

Als ik in elke politieke kwestie bij de andere lidstaten een maximale criminele inzet veronderstel (...) dan geloof ik inderdaad dat de integratie niet zal functioneren. Zonder een zekere fundamentele wil tot samenwerking kun je staten niet tot een bond verenigen. Het zal nooit lukken om regels te formuleren die alle eventualiteiten afdekken.

En dat slaat precies op de voorwaarde van Ostrom dat er in een succesvolle zelf-organisatie het vertrouwen in elkaar aanwezig moet zijn dat de regels meestal gevolgd worden. Anders gezegd, dat iedereen van goede wil is en dat daar van uit mag worden gegaan. Of nog anders gezegd, dat iedereen van zichzelf voldoende pro-sociaal is ten opzichte van de andere leden. (Zie de zesde voorwaarde in het tweede rijtje in dit bericht.)

Je moet de Duitse regering nageven dat ze, bij monde van Schäuble, de minister van financiën, sterk afwijzend gereageerd heeft op het manifest van Hans-Werner Sinn en zijn medestanders. Maar het treurige is dat ik sterk de indruk heb dat onze Mark Rutte en onze Jan-Kees de Jager, die voortdurend betogen dat "de druk op de probleemlanden hoog moet worden gehouden", met Hans-Werner Sinn geheel op een lijn zitten. In de Haagse euro-politiek regeert het wantrouwen. (Is dat niet ooit begonnen met Gerrit Zalm?) En als dat zo is, vergeet het dan maar met die zelf-organisatie. En met de euro.

Die Wutökonomen winden sich « Herdentrieb:

'via Blog this'