Er komt onderzoek naar de vraag of leeftijdsgemengde schoolklassen een goed middel zijn tegen pesten

Update. Dat onderzoek is er. Lees: Pesten moet je niet door leraren laten oplossen. Doe aan leeftijdsmenging

In het bericht Het beste middel tegen pesten: leeftijdsgemengde groepen verbaasde ik me erover dat er in het onderwijs allerlei anti-pestprogramma's in omloop zijn, maar dat er weinig aandacht is voor wat nu wel de oorzaken zouden kunnen zijn van pesten door kinderen. Ik citeer mezelf:

Als je dat op je laat inwerken, kom je gemakkelijk op het idee dat het wel eens een belangrijke oorzaak van pesten zou kunnen zijn dat wij onze kinderen in extreme mate dwingen in het keurslijf van de naar leeftijd gesegregeerde groepen. Buiten de (steeds maar toenemende) tijd die kinderen met hun eigen ouders doorbrengen, verkeren ze vooral te midden van hun leeftijdsgenootjes. En die sociale omgeving van kinderen van dezelfde leeftijd lokt gemakkelijk statuscompetitie uit. Het gaat er dan al snel om wie het populairst is, wie wel en wie  niet cool is, of stoer is, of wie weet hoe je intimideert en wie kwetsbaar is. Geen aangename omgeving voor kinderen met een vlekje.

 En ik verwees naar onderzoek dat op de voordelen van leeftijdsgemengde klassen wijst:

Deze nadelen van naar leeftijd gesegregeerde groepen zijn overigens bekend. Zo is er het onderzoek Children's Social Behavior in Relation to Participation in Mixed-Age or Same-Age Classrooms, dat laat zien dat kinderen in leeftijdsgemengde groepen pro-socialer zijn, zich minder eenzaam voelen en minder vaak agressief zijn. Dat wijst er overduidelijk op dat in zulke groepen ook pesten minder vaak voorkomt.  En dan nog afgezien van andere positieve effecten van leeftijdsmenging op scholen, zoals op leerprestaties en cognitieve ontwikkeling.

Maar het lijkt er op dat die voordelen van leeftijdsmenging niet bekend zijn. Iedereen schijnt te vinden dat je pesten moet tegengaan door een "programma", dus door kinderen uit te leggen dat pesten niet goed is en dat je het niet moet doen. Anders gezegd: iedereen schiet in de opvoedreflex. Als er iets mis is met kinderen: beter opvoeden! (En dat verwijst weer naar de mythe van de opvoedbaarheid.)

Dat heeft er toe geleid dat er nu zelfs een wettelijke verplichting voor scholen komt om het pesten aan te pakken. Met een anti-pestprogramma uiteraard.

Aan dat alles moest ik natuurlijk denken toen ik eerder deze week de oratie van René Veenstra in Groningen bijwoonde. René, die ik ken als gewaardeerd ex-collega, deed verslag van zijn onderzoek naar de effecten van Kiva, een van die anti-pestprogramma's. En hij had gevonden dat op scholen waar dat programma was geadopteerd, het pesten meer was afgenomen dan op scholen die als controlegroep fungeerden.

Maar het mooie is dat er onder de scholen die aan het onderzoek meededen, ook zijn die werken met leeftijdsgemengde groepen. Dat zijn namelijk de Jenaplanscholen. Dat maakt het mogelijk om te onderzoeken of pesten op zulke scholen minder voorkomt. Als dat zo blijkt te zijn, dan zou dat een aanwijzing zijn dat leeftijdsmenging inderdaad een goed middel is. Uiteraard alleen een aanwijzing, want er zullen ook wel andere kenmerken zijn waarop Jenaplanscholen van andere scholen verschillen.

Natuurlijk begon ik hierover toen ik René na afloop feliciteerde. En hij vond het een goed idee om te gaan uitzoeken. Dus hopelijk komt er onderzoek naar de vraag of leeftijdsgemengde schoolklassen een goed middel zijn tegen pesten. Ik ben benieuwd naar de uitkomsten. Het zou toch mooi zijn als we pesten zouden kunnen terugdringen door de oorzaak aan te pakken. In plaats van maar weer beter opvoeden.