Opmerkelijk is wel dat Beethoven tijdens de finale een belangrijk politiek statement maakte. Voor de feestelijke slotdans die alle protagonisten, inclusief Prometheus, samen uitvoeren koos hij voor een serie 'Kontretänze', waarvan er een als refrein steeds terugkeert. Dit is veelbetekenend. De Kontretanz is de Weense variant van de Engelse 'country dance', die ten tijde van de eeuwwisseling de reputatie had een 'democratische dans' te zijn, omdat het de enige gelegenheid was waarbij meesters en knechten samen op de dansvloer mochten staan, wat dan weer symbool stond voor de nieuwe maatschappelijke orde die in de lucht hing.Hier zie je dat er op die Kontretänze ook uiterst gestileerd gedanst kan worden. Zie de video onderaan. Ik vind het tegelijk prachtig en een beetje bizar.
Opmerkelijk is dat Beethoven zelf niet kon dansen. Toen hij als gewone jongen uit Bonn naar Wenen verhuisde, moest hij er tussen zien te komen. Dat viel niet mee, want het leven in Wenen was duur. Beethoven leefde daarom zuinig en hield een kasboek bij,
in de hoop een precies overzicht van zijn uitgaven te behouden. Maar tegelijkertijd trakteerde hij zichzelf op luxeproducten als koffie, cacao, suiker en cosmetica zoals pommade en poeder. Hij kocht ook mooie en dure kleren, zijden kousen en prachtige laarzen en schoenen, omdat hij snel aanvoelde dat de Weense burgers veel belang hechtten aan uiterlijk voorkomen en mooie kleren. En om zich goed te integreren schafte hij op een bepaald ogenblik zelfs een ouderwetse pruik aan. Dezelfde intentie om zich sociaal aangepast te gedragen moet aan de basis hebben gelegen van Beethovens beslissing danslessen te nemen. Iemand moet hem gezegd hebben dat de vele bals in Wenen uitgelezen gelegenheden waren om zich een plaats in de samenleving te verwerven. Wie in Wenen niet kon dansen, was sociaal gehandicapt. (Caeyers, p. 104-5)Maar:
Deze lessen waren echter zonder succes. Volgens zijn leerling Ries lukte het Beethoven niet om in de maat te dansen. (Caeyers, p. 614)Hij bleef dus wat sociaal gehandicapt. Maar hij kon je geweldig laten dansen.
2 opmerkingen:
Hier hoor je al het Prometheus thema wat Beethoven later ook nog gebruikt in de Eroica Variaties en in het laatste deel van de Derde Symfonie, de Eroica.
Begrijpelijk dat ongeduldige Beethoven zich deze ingewikkelde manier van dansen niet meester kon maken. Intrigerend om deze dans te zien.
Het is dacht ik niet bekend welk soort danslessen Beethoven precies kreeg. Ik vermoed dat de toen in Wenen populaire dansen minder gestileerd waren dan wat de video laat zien. Dat Beethoven die niet onder de knie kreeg, omdat hij niet in de maat kon dansen, vind ik intrigerend. Hij wist als pianist en dirigent als geen ander om de maat te houden. Mag je wel aannemen. En hij componeerde heel veel muziek waarbij je moeilijk stil kunt blijven zitten. Neem de zevende symfonie. Wagner noemde die de "apotheose van de dans". Die maat zat dus wel in zijn hoofd. En in zijn handen en armen. Maar op de dansvloer moest hij het met zijn hele lijf doen en dat lukte dus niet.
Mozart kon ook niet dansen. In "Over Mozart gesproken" van Wenneke Savenije (leuk boek!) las ik dit citaat uit een brief van Mozart aan zijn vader: "Ik kan mijn gevoelens en gedachten (...) niet door gebaren en pantomime uitdrukken; ik ben geen danser."
Een reactie posten