Vergroot sociaal isolement de kans op huiselijk geweld? En over wat dat betekent voor de hulpverlening

Er zijn aanwijzingen dat de kans op huiselijk geweld groter is als het gezin sociaal geïsoleerd is. Zie bijvoorbeeld Risicofactoren en beschermende factoren voor kindermishandeling (pdf) van het Nederlands Jeugdinstituut. Als dat zo is, dan valt dat te begrijpen. Het wereldje van het geïsoleerde gezin is als sociale groep te klein voor een gunstig sociaal klimaat, waardoor conflicten gemakkelijk escaleren. Als mensen teveel uitsluitend op elkaar zijn aangewezen, dan kunnen de onderlinge verwachtingen te hooggespannen raken. En als ergernissen cumuleren, ontbreken anderen die zouden kunnen sussen, verzoenen of tot de orde roepen.

Dat betekent dat hulpverleners goed werk kunnen doen door te proberen het sociaal isolement van een gezin waarin huiselijk geweld plaats vindt te verkleinen. Er is nu een aanwijzing dat die aanpak inderdaad werkt. Een zwakke aanwijzing, maar toch.

Ik kwam hem tegen in het rapport Onderzoek naar voorspellers van herhaalde meldingen van huiselijk geweld (pdf) van het Trimbos Instituut in opdracht van de Stichting Bureaus Jeugdzorg Haaglanden/Zuid-Holland. Aanleiding tot dat rapport was dat zo'n 40% van het aantal meldingen van huiselijke geweld bij het Algemeen meldpunt Kindermishandeling in de regio Zuid-Holland herhaalde meldingen blijken te zijn.

Wat er op wijst dat in veel gezinnen waarvoor een keer huiselijk geweld gemeld is (door beroepskrachten of anderen), het geweld doorgaat. Terwijl er nader onderzoek gedaan is en er eventueel contact is opgenomen en hulp is verleend. In dat rapport probeert het Trimbos Instituut te achterhalen wanneer de kans op hermeldingen groter of kleiner is. Door middel van dossieronderzoek en door expertmeetings.

Een van de factoren die van invloed blijkt te zijn is of de omgeving van het gezin na die eerste melding over de problemen in het gezin geïnformeerd is. Omgeving alert, wordt dat genoemd. Als dat wel gebeurd is, dan verkleint dat de kans op hermeldingen. Waar we aan moeten denken bij die omgeving, wordt niet zo heel duidelijk. Het kan kennelijk om beroepskrachten gaan (leraar? huisarts?), maar ook om anderen (buren? familie?).

Hoe dan ook, het zou er op kunnen wijzen dat door dat informeren van de omgeving het gezin wat minder sociaal geïsoleerd is geraakt. Zoals het rapport zelf oppert:

Een (...) verklaring hiervoor zou kunnen zijn dat door het informeren van de omgeving het gezin vervolgens meer steun krijgt van deze omgeving, en dat deze gezinnen meer in staat worden geacht de problemen zelf en met behulp van de omgeving aan te pakken. Door beide processen kunnen gezinsproblemen verminderen.

Mooi dus. Maar in een expertmeeting werd ook gesuggereerd dat het informeren van de omgeving meer gebeurt in de lichtere gevallen van huiselijk geweld. En dan zou sowieso de kans op herhaalde melding kleiner zijn. En het kan zijn dat die geïnformeerde omgeving minder opnieuw melding maakt omdat ze weten dat er al hulpverlening aanwezig is. Kortom, een aanwijzing, maar alternatieve verklaringen zijn ook nog mogelijk.