De eerste is dat Corine Hoeben, van het Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden (COELO), mij opmerkzaam maakte (zie de link opmerkingen onderaan dat bericht) op onderzoek van het CPB waaruit blijkt dat de opkomst bij gemeenteraadsverkiezingen na fusies van gemeenten flink lager is dan daarvoor. Dit verschil blijft 7-8 jaar na de fusie bestaan. Dat bevestigt het vermoeden dat fusies van gemeenten, en meer in het algemeen, de ontwikkeling naar steeds grotere gemeenten, slecht is voor de betrokkenheid bij de lokale politiek. En dus slecht voor de lokale democratie.
Het CPB wijst overigens wel op een complicerende factor. Als je namelijk de opkomstpercentages naar gemeentegrootte vergelijkt, dan is dat percentage in grotere gemeenten niet alleen lager bij gemeenteraadsverkiezingen, maar ook bij verkiezingen voor de Provinciale Staten en de Tweede Kamer. Het verschil zal dus ook te maken hebben met andere verschillen tussen grotere en kleinere gemeenten dan de betrokkenheid bij de lokale politiek. Als je aanneemt dat geringe betrokkenheid bij de lokale democratie niet automatisch samengaat met geringe betrokkenheid bij de landelijke democratie. Een ander verschil kan zijn dat de bevolkingssamenstelling van grotere gemeenten, en dat zijn vooral de grote steden, sociaal-economisch verschilt van die van kleinere.
Maar dat neemt dus niet weg dat die afname van opkomstpercentages na fusies wijst op een oorzakelijk verband tussen gemeentegrootte en betrokkenheid bij de lokale politiek. Als je gemeenten groter maakt, neemt de betrokkenheid af.Dat spoort met de historische ontwikkeling van de opkomstpercentages. Uit de figuur blijkt niet alleen dat sinds 1978 de opkomst bij de gemeenteraadsverkiezingen altijd zo'n 15 procent lager ligt dan bij Tweede Kamerverkiezingen, maar bovendien dat dit verschil groter wordt. Omdat in diezelfde periode gemeenten groter zijn geworden, zou je dat dus ook verwachten.
Overigens blijft natuurlijk de vraag boven de markt hangen waardoor dat verschil überhaupt bestaat? Zou het er aan kunnen liggen dat onze gemeenten al te groot zijn geworden? Ik zou benieuwd zijn naar een vergelijking met andere landen. Als zou blijken dat in de andere Europese landen, met gemiddeld veel kleinere gemeenten, de opkomstpercentages bij gemeenteraadsverkiezingen hoger zijn, dan valt daar een les uit te trekken.
De tweede aanleiding om op dat eerdere bericht terug te komen, is dat ik dat bericht besloot met te herinneren aan de aankondiging van minister Plasterk in het voorjaar van 2013 dat hij met gemeenten in overleg zou gaan over de instelling van wijk- en dorpsraden. Dat was een aanwijzing dat de minister zich ook zorgen maakt over de lokale democratie. De negatieve ontwikkeling van steeds maar grotere gemeenten zou je immers kunnen tegengaan door wijk- en dorpsraden in te stellen en die ook bevoegdheden te geven. Maar ik verzuchtte dat we nu twee jaar verder zijn en dat ik er nog niet veel van gemerkt had.
Maar ziedaar, ik wordt op mijn wenken bediend. Vanochtend stuurt de minister de nota Vitale lokale democratie: Richting en ruimte voor verandering (pdf) naar de Tweede Kamer. Hij kondigt daarin een wet aan die experimenten met lokale democratie mogelijk moeten maken. Hij wil initiatieven die al her en der in het land genomen worden om buurtbewoners formele buurtrechten te geven, wettelijk mogelijk maken en ondersteunen.
Het gaat om zaken als het recht van een buurtcollectief om mee te doen in aanbestedingen, het recht om als eerste te mogen bieden op land of vastgoed dat te koop komt in de buurt, of het recht om een plan voor buurtontwikkeling te maken.
Een waardevolle ontwikkeling. Zie ook mijn eerdere berichten Nieuwe stap in richting buurtzelfbeheer - pleidooi voor buurtrechten van PvdA-Kamerlid Grace Tanamal en Wanneer is buurtzelfbeheer succesvol? Over mandeligheid, zelforganisatie en de participatiesamenleving.
En zie het vervolg op dit bericht: Wat is het echte gat in de lokale democratie?
Geen opmerkingen:
Een reactie posten