De bestuurlijke schaalvergroting gaat door. Zie het bericht Dit jaar weer minder gemeenten in Nederland. Moet dat? van twee jaar geleden. In deze CBS-grafiek van het aantal gemeenten sinds 1915 zie je de bestuurlijke schaalvergroting afgebeeld. Vooral na ongeveer 1960 is de ontwikkeling snel gegaan.
Is dit een gunstige ontwikkeling? Is Nederland in Europa op bestuurlijk vlak gidsland? Dat kun je je afvragen, want het gemiddelde inwonertal per gemeente in ons land ligt vele malen hoger dan in de andere Europese landen.
Bestuurlijke schaalvergroting kan natuurlijk wenselijk zijn als als gemeenten daardoor efficiënter kunnen werken en als de kwaliteit van de geleverde diensten er door toeneemt. Anderzijds kunnen gemeenten ook de optimale schaalgrootte voorbij schieten, waardoor de organisatie- en afstemmingskosten zwaarder gaan wegen. Er zijn aanwijzingen, zie dat bericht waar ik hierboven naar link, dat fusering van gemeenten niet tot kostenbesparingen heeft geleid.
Misschien slaan we in ons land dus door met die bestuurlijke schaalvergroting. Zie ook de berichten Is samenwerken tussen gemeenten niet beter dan fuseren? - Negen gemeenten helpen samen werklozen aan de bak en Laat gemeenten samenwerken in plaats van bestuurlijke herindeling - Veel beter!
Want naast het argument van efficiënt bestuur bestaat ook nog de zorg over de lokale democratie. Ik citeer even mezelf:
Hoe minder gemeenten en hoe groter, hoe minder mensen dat lokale bestuur nodig heeft voor gemeenteraden en colleges van burgemeester en wethouders. Stel dat we nog 1200 gemeentes hadden. De kans dat een willekeurige burger dan een gemeenteraadslid zou zijn of een wethouder, was dan flink groter dan hij nu is. Of de kans dat je als willekeurige burger een gemeenteraadslid persoonlijk zou kennen, zou veel groter zijn. Anders gezegd: die schaalvergroting vergroot de afstand tussen lokale politiek en burgers. En dat vermindert de betrokkenheid bij het lokale bestuur en dus de mate van democratie.En is die betrokkenheid van burgers bij het lokale bestuur ook niet van groot belang? Ik zou denken van wel.
Maar dat probleem zou je natuurlijk kunnen oplossen door gemeenten taken te laten overdragen aan wijk- en dorpsraden. Dat zou een goed idee zijn.
Maar wacht, dat plan is er al! Al in het voorjaar van 2013 kondigde minister Plasterk aan dat het kabinet met de gemeenten in overleg zou gaan over de instelling van wijk- en dorpsraden. En er zou een handreiking komen over hoe dat zou kunnen gebeuren. Zie het bericht Lokale democratie versterken door dorps- en wijkraden - Een interessante passage in nota van minister Plasterk.
We zijn nu bijna twee jaar verder en als daar iets van terechtgekomen is, dan is dat mij niet opgevallen. Update. Zie nu ook het vervolgbericht Hoe groter de gemeenten, hoe groter de vraag naar meer lokale democratie.
1 opmerking:
Hoi Henk,
Zo had ik er nog niet tegenaan gekeken, dat 1200 gemeenten betekent dat de kans dat iemand gemeenteraadslid is veel groter is dan in de huidige situatie. Ligt voor de hand, maar som vergeet je even er op een andere manier naar te kijken. Heb je trouwens gezien dat er onderzoek is gedaan naar de relatie tussen gemeentelijke herindeling en verkiezingsopkomst? Het CPB kwam recent met een onderzoek waaruit blijkt dat de opkomst voor verkiezingen na een herindeling lager is zie http://www.cpb.nl/publicatie/verkiezingen-beantwoording-vragen-opkomstpercentage-en-herindelingen . Dat was eigenlijk al bekend, er is al over gepubliceerd wetenschappelijke tijdschriften, ik heb alleen de referenties niet bij de hand.
Ik zou zelf wel eens willen onderzoeken welk effect herindeling heeft op gebondheid aan/ horen bij je gemeente. Na een herindeling moet dat gevoel van bij de gemeente horen wel veranderen. Alles is immers op grotere afstand gekomen. Ik heb alleen nog geen data gevonden waarmee je dat in beeld kan brengen. Die lagere verkiezingsopkomst zegt natuurlijk wel wat, maar het zou leuk zijn om er een keer een wat steviger verhaal van te maken.
Ten slotte betekent het niet heel veel dat Plasterk nog niet in overleg is gegaan met gemeenten over het instellen van wijk- en dorpraden. Ik denk (hoop) dat veel gemeenten zelf al op het idee zijn gekomen om veel via de wijk te regelen of die raad in ieder geval te verstevigen. Men lijkt daar in Groningen wel voor te kiezen. Ik woon dan zelf wel in een wijk (Beijum) waar de officiele wijkraad niet echt functioneert. Het schijnt er nogal dictatoriaal aan toe te gaan zo af en toe.
Hartelijke groet,
Corine
Een reactie posten