Meer statushiërarchie in de schoolklas leidt tot meer strijd om populariteit en daarmee tot meer agressie en pesterij

We vinden het vanzelfsprekend dat we onze kinderen naar school sturen. Maar daar komen ze meestal terecht in een sociale omgeving, die van de leeftijdshomogene schoolklas, waarin gemakkelijk statuscompetitie kan ontstaan, gepaard gaande met agressie en pesterij. (En omdat tegen te gaan, met weinig succes, zijn antipest-programma's ontwikkeld.)

We kennen al aanwijzingen dat pesten een onderdeel is van de statuscompetitie die in zo'n schoolklas gemakkelijk ontstaat: Pesten is een vorm van statuscompetitie - Nieuwe aanwijzingen.

Daar is nu de nieuwe studie Classroom Popularity Hierarchy Predicts Prosocial and Aggressive Popularity Norms Across the School Year bijgekomen, die laat zien dat er in schoolklassen die meer een statushiërarchie vormen, kennelijk meer een competitie om status wordt opgewekt, die gepaard gaat met meer agressie en pesterij.

Die mate van statushiërarchie werd in het onderzoek vastgesteld met behulp van populariteitsscores: hoe ongelijker de populariteit is verdeeld, hoe meer een of enkele leerlingen erg populair zijn en de rest niet of veel minder. Er is dan een populariteitspiramide. Daartegenover kan in een klas ook iedereen ongeveer even populair zijn, in welk geval de klas qua populariteit egalitair is.

De onderzoekers vinden, bij vergelijking van 120 schoolklassen met in totaal 2.843 leerlingen, dat leerlingen in schoolklassen met een sterkere statushiërarchie zich agressiever en pesteriger moesten gedragen om populair te worden gevonden. Ook was het zo dat je je minder pro-sociaal moest gedragen (minder aardig en behulpzaam) om populair te worden gevonden. Dit in tegenstelling tot wat voor populariteit nodig was in meer egalitaire schoolklassen.

In de woorden van (Groningse en Utrechtse) onderzoekers samengevat:

These findings may indicate that hierarchical contexts elicit competition for popularity, with high aggression and low prosocial behavior being seen as valuable tools to achieve popularity.

Anders gezegd, het gaat natuurlijk ook vaak goed, maar schoolklassen vormen voor kinderen helemaal niet zo'n gunstige sociale omgeving.

En we weten dat we die omgeving zouden kunnen verbeteren door klassen leeftijdsgemengd samen te stellen. De aanwijzing is dat je dan het pesten met de helft zou kunnen terugdringen.

Het zou kunnen dat ook in dit onderzoek de egalitaire schoolklassen ook meer de leeftijdsgemengde waren. Maar de onderzoekers maken er geen melding van of er leeftijdsgemengde klassen in hun bestand zaten. Update. René Veenstra wees me erop dat het onderzoek de eerste leerjaren van het voortgezet onderwijs betreft, waarin leeftijdsgemengde schoolklassen ontbreken. Dat had ik kunnen weten, want dat staat gewoon in het artikel.