Koen Haegens, economiejournalist van de Volkskrant, besprak het boek The Deficit Myth. Modern Monetary Theory and how to build a better economy van Stephany Kelton. Dat boek is een grondige weerlegging van wat ik, zo ongeveer vanaf 2014, het huishoudboekjesdenken over de overheidsbegroting noemde. Volgens dat denken moet de overheid net zo als een huishouden het huishoudboekje op orde houden. Er moet niet meer uitgaan dan er binnenkomt.
Want anders maak je schulden en als die teveel oplopen, dan zadel je toekomstige generaties op met de last daarvan.
In dat denken ontbreekt het inzicht dat de overheidsbegroting belangrijke en gewenste of ongewenste effecten heeft op de economie als geheel. Bij overschotten is er geld aan de economie onttrokken en bij tekorten is er geld ingepompt. En er ontbreekt het inzicht dat de overheid de valuta-uitgever (currency issuer) is, dat wil zeggen dat hij "geld kan drukken". Dat laatste betekent dat het argument dat "het geld er niet is" op zich nooit klopt. En het houdt in dat de overheid niet het geld uitgeeft dat door belastingheffing is binnengekomen, maar uitgaven doet om de overheidsvoorzieningen te bekostigen en vervolgens belastingen heft op de daardoor ontstane inkomens. Waarbij belastingheffing dient om inflatie tegen te gaan, om een redelijke inkomens- en vermogensverdeling te bewerkstelligen en om schadelijk en ongezond gedrag te ontmoedigen.
Dat alles en veel meer legt Stephanie Kelton uit in dat pas verschenen boek. Daarbij verwijst ze vooral naar andere economen die zich scharen achter de Modern Monetary Theory, waarvan ze Warren Mosler de vader noemt. Mosler schreef in de jaren 90 van de vorige eeuw het boekje Soft Currency Economics, wat voor Kelton de eerste kennismaking was met deze inzichten (p. 23)..
Haegens is sterk onder de indruk van het boek, dat voor hem duidelijk heel nieuwe inzichten bevat. Hij besluit zijn bespreking met:
Gaandeweg de ruim 300 pagina's, terwijl ik steeds wanhopiger naar de zwakke plek in Keltons argumentatie zocht, bekroop me een extreem ongemakkelijke vraag. Een waar ik nog steeds niet uit ben. Moet ik nu mijn economische wereldbeeld overhoopgooien?
En dat is toch wel opvallend. Want Koen Haegens is bepaald niet de minste onder de Nederlandse economiejournalisten. En hoewel dat boek van Kelton dus pas is verschenen, zijn de inzichten helemaal niet zo nieuw. Ze gaan deels terug tot het werk van Abba P. Lerner in de jaren 40 van de vorige eeuw. Die bepleitte een functional finance benadering van de overheidsbegroting, inhoudende dat de overheid niet naar evenwicht op haar begroting moet streven, maar integendeel met die begroting naar dat evenwicht in de economie dat samen gaat met volledige werkgelegenheid. Kelton verwijst daar ook naar (p. 242). Ik stond er bij stil in dit bericht uit 2016: Geloof niet in de mythe van de gezonde overheidsfinanciën! De overheidsbegroting hoort functioneel te zijn.
Maar ook onder meer mainstream-economen is er natuurlijk al heel lang kritiek uitgeoefend op het huishoudboekjesdenken. Kritiek die grotendeels in dezelfde lijn ligt als die van Kelton. Denk aan Paul Krugman, die al die politici bekritiseerde die dachten dat je met bezuinigingen moest reageren op de kredietcrisis van 2008 - 2010. Omdat de schulden niet te hoog mochten oplopen. Lees zijn End this depression now! uit 2012. Al die bezuinigingen die ook in Nederland zoveel schade hebben aangericht, kwamen voort uit het huishoudboekjesdenken dat in de politiek als "verantwoordelijk beleid" werd omarmd. En denk in ons land aan Bas Jacobs, Coen Teulings en aan wijlen Johan Witteveen.
Hoewel er wel discussie is over wat er wel of niet nieuw is aan die Modern Monetary Theory, is toch het overheersende beeld dat de hoofdlijn ervan tot de reeds bekende inzichten mag worden gerekend. En dat maakt het opvallend dat Koen Haegens zich afvraagt of hij nu, na het lezen van dit boek, zijn economische wereldbeeld overhoop moet gooien. Blijkbaar was hij nog in de ban van dat huishoudboekjesdenken. En hij niet als enige. Het is nog steeds gemeengoed onder de economiecommentatoren.
En in de politiek. Ik heb de algemene politieke beschouwingen in de Tweede Kamer niet zo goed gevolgd. Maar in het NOS-journaal werd "het probleem van de oplopende staatsschuld" en van "het doorschuiven naar de volgende generaties" weer eens flink uitgemeten.
Maar het economisch wereldbeeld van het huishoudboekjesdenken had al veel eerder overhoop gegooid kunnen worden.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten