dinsdag 26 november 2024

Een sociaalwetenschappelijk zicht op het fenomeen van de foute leider - 13 - De drie wegen waarlangs de foute leider de alleenheerschappij grijpt

In het geval dat een foute leider opereert in het domein van de democratische nationale staat, loopt hij er tegen aan dat de grote meerderheid van de bevolking zich niet aan hem wenst te onderwerpen. 

En precies die onderwerping is wat hem drijft. En is het enige wat hem drijft. De democratie moet worden afgeschaft en omgevormd tot een statushiërarchie met hemzelf aan de top. De absolute alleenheerschappij. Als resultaat van de strijd van het ieder-voor-zich van het statuscompetitiepatroon, waaruit de foute leider als grote overwinnaar tevoorschijn moet komen.

Dat hij daarbij de grote meerderheid niet achter zich krijgt, ligt eraan dat dat andere sociale gedragspatroon, het gemeenschapspatroon van het iedereen-telt-mee, nu eenmaal bij de meeste mensen sterk geactiveerd is. De mensheid heeft een evolutionair verleden achter zich waarin de overleving van de soort sterk afhankelijk was van het samenwerken en delen dat door dat gemeenschapspatroon mogelijk werd gemaakt. 

Dat verklaart dat onze hang naar het iedereen-telt-mee nog altijd bij de meeste mensen de overhand heeft boven het ieder-voor-zich. Dat is, zoals bekend, een toestand die de neiging heeft zichzelf in stand te houden, want mensen verschaffen door hun gemeenschapsgedrag elkaar het gevoel van sociale veiligheid dat het gemeenschapsgedrag bevordert.

Een en ander betekent dat er voor de foute leider twee elkaar perfect aanvullende wegen openliggen om zijn doel te bereiken:

  • De weg van de desinformatie, van het verbergen van zijn ware bedoelingen en van het voorwenden dat hij erop uit is de belangen van het volk te dienen,
  • De weg van het zaaien van onrust, gevaar en chaos, dat wil zeggen van het vergroten van gevoelens van sociale onveiligheid, waardoor hij zichzelf kan presenteren als de grote redder in nood, als de verlosser waar iedereen op kan vertrouwen. Waarmee hij dus de "onderschikkingshelft" van het statuscompetitiepatroon probeert te verbreiden. In de zin van: "Leg je nu maar neer bij mijn alleenheerschappij. Dan komt alles goed."

We zagen hoe die twee wegen werden bewandeld door de foute leider Adolf Hitler, in de vorm van de propaganda en de persoonsverheerlijking en van het aanwakkeren van de angst voor en de haat tegen de grote vijand, het Jodendom. 

Ook zagen we daar dat de foute leider interessant is voor de vermogenden die in ruil voor hun steun voordelen mogen verwachten als hij eenmaal aan de macht is. Op 20 februari 1933 beloofde Hitler aan zo'n 25 leiders uit het bedrijfsleven (IG Farben, Krupp, Vereinigte Stahlwerke, Telefunken, AEG) dat hij zou "afrekenen met links" als zij met financiële donaties over de brug zouden komen. Ik sloeg er hoofdstuk 4. Partners: The Regime and German Business van The Wages of Destruction van Adam Tooze op na (p. 101):

The meeting of 20 February and its aftermath are the most notorious instances of the willingness of German big business to assist Hitler in establishing his dictatorial regime. (...) ... what Hitler and his government did promise was an end to parliamentary democracy and the destruction of the German left and for this most of German big business was willing to make a substantial down-payment.

Dat wijst op het fenomeen dat de miljardairs een alleenheerschappij wel zien zitten, zolang zij die voldoende onder controle hebben. Dat wijst op de derde weg die voor de foute leider open ligt:

  • Laat je financieren door het grootkapitaal in ruil voor de toezegging dat je hun belangen zult behartigen als je eenmaal aan de macht bent.

Nu naar de actualiteit, in het bijzonder naar de actualiteit in de Verenigde Staten, waar de foute leider Donald Trump de verkiezingen won en zich voorbereidt op zijn tweede presidentschap en het vestigen van de alleenheerschappij. Zijn die drie wegen ook aan zijn gedrag te onderkennen? Wordt vervolgd.

Geen opmerkingen: