Wie zijn het meest gestresst? En is stress toegenomen? Wat zegt dat over onze maatschappij?

De Amerikaanse onderzoekers Sheldon Cohen en Denise Janicki-Deverts geven inzicht in welke Amerikanen het meest gestresst zijn en in de vraag of de mate van stress in 2006 en 2009 gemiddeld hoger was dan in 1983. Hun artikel is net verschenen in de Journal of Applied Social Psychology (achter de poort). Het blijkt dat:

1. vrouwen meer stress ondervinden dan mannen,
2. de ondervonden stress af neemt met toenemende opleiding en inkomen,
3. mensen met betaald werk in 1983 en 2006 minder stress ondervonden dan werklozen. Dit verschil was er niet in 2009, ten tijde van de economische crisis. Waarschijnlijk schreven de werklozen in 2009 de oorzaak van hun werkloosheid minder toe aan eigen falen, waardoor hun stress lager was dan die van de werklozen in 1983 en 2006.
4. gepensioneerden minder stress ondervinden dan werkenden en dat geldt voor werkenden in alle beroepscategorieën.
5. de ondervonden stress af neemt met het ouder worden. Dit lijkt niet (alleen maar) het gevolg te zijn van het eerder overlijden van mensen met veel stress, want de afname van stress vindt plaats over de gehele levensloop.
6. Sinds 1983 is de ondervonden stress toegenomen, in vrijwel alle demografische categorieën. Maar het is niet duidelijk in hoeverre dat er aan ligt dat het onderzoek in 1983 telefonisch werd afgenomen en in 2006 en 2009 via internet.

Wat werd onder stress verstaan? Voor de meting van stress werd de Psychologische Stress Schaal gebruikt. Die bestaat uit vragen over hoe onvoorspelbaar, oncontroleerbaar en overbelastend mensen hun leven vinden. Voorbeelden van vragen zijn: Hoe vaak heeft u (zich) in de afgelopen maand ...

• zenuwachtig en gestresst gevoeld?
• het gevoel gehad dat de moeilijkheden zich zo ophoopten dat ze niet oplosbaar leken?
• het gevoel gehad dat u niet op kon tegen de dingen die op u afkwamen?

De uitkomsten van het onderzoek kun je zo interpreteren dat ze iets zeggen over de uitdagingen die de huidige maatschappij aan mensen stelt. Je kunt dan concluderen dat we onze maatschappij zo hebben ingericht dat mannen zich er gemakkelijker aan aanpassen dan vrouwen. En zo dat het leven moeilijker is als je weinig opleiding en een laag inkomen hebt. En dat werkloosheid meer stress veroorzaakt, behalve als er veel werklozen zijn. Maar in vergelijking met werkenden hebben gepensioneerden weer minder stress. Zie ook nog eens dit bericht.

En je kunt concluderen dat onze maatschappij zo in elkaar zit dat stress afneemt met het ouder worden, dus met de tijd die we er in doorbrengen. Dit wijst er op dat we als we geboren worden niet onze natuurlijke leefomgeving aantreffen. De moeilijkheden die we ondervinden zijn meer geconcentreerd aan het begin van onze levensloop en gaandeweg leren we beter om ze het hoofd te bieden. Anders gezegd, we zijn een leven lang bezig met te leren hoe we het beste kunnen leven. Dat dat leerproces zich voltrekt is mooi. Maar het is ook wat tragisch dat we tot nu toe de maatschappij niet zo kunnen inrichten dat jongeren in staat zijn net zo van het leven te genieten als ouderen.

Dat stress lijkt te zijn toegenomen, is trouwens een aanwijzing dat we er kennelijk met de tijd juist minder goed in slagen om onze natuurlijke leefomgeving beter tot stand te brengen.

Het kan zijn dat deze uitkomsten meer gelden voor de Verenigde Staten dan voor Europa. Maar ik heb geen onderzoek paraat dat daar uitsluitsel over kan geven.