Eenzaamheid vergroot de behoefte aan zoetigheid. En over hoe dat komt

Eenzaamheid vergroot de behoefte aan zoetigheid. Preciezer gezegd: de behoefte aan suiker. Noorse onderzoekers (Loneliness, Social Integration and Consumption of Sugar-Containing Beverages: Testing the Social Baseline Theory) tonen met een groot databestand (van ruim 90.000 zwangeren) aan dat de vrouwen die eenzamer waren meer suikerhoudende drankjes consumeerden. En ze laten zien dat het ook echt om de suiker ging, want het verband gaat niet op voor kunstmatig gezoete drankjes.

Er is wel eerder een verband tussen eenzaamheid en de hang naar zoetigheid gevonden. Tot nu toe dacht ik dat eenzaamheid verdrietig maakt en dat mensen proberen om zichzelf met zoetigheid te troosten. Daar kan wel iets inzitten, maar die Noorse onderzoekers verklaren het verband met de Social Baseline Theory. Die kende ik nog niet.

Wat houdt die theorie in (zie ook Social Baseline Theory: The Role of Social Proximity in Emotion and Economic Action)? Ook in rusttoestand gaat een groot deel van ons energieverbruik (20 procent) naar onze hersenen. Dat betekent dat onze hersenen een voortdurende toestroom van glucose (suiker) nodig hebben. En die behoefte is groter bij grotere cognitieve en emotionele inspanning.

Hoe hebben in onze evolutie zulke hersenen, met een zo grote en continue behoefte aan glucose, kunnen ontstaan? Doordat we in het verleden, in de Paleo Sociale Omgeving, er nooit alleen voor stonden. De problemen van het overleven in een risicovolle omgeving losten we gezamenlijk op. Door samen te werken en voedsel en andere belangrijke bronnen te delen. Alleen gelaten zouden we niet hebben kunnen overleven. De benodigde individuele inspanning zou te groot geweest zijn. De groep fungeerde voor elk individu als een soort externe uitbreiding van de eigen hersenen.

Daardoor zijn onze hersenen er op ingesteld dat zo'n sociale omgeving aanwezig is:

the human brain is designed to assume that it is embedded within a relatively predictable social network characterized by familiarity, joint attention, shared goals, and interdependence. 

Een soort default toestand, waarin we er van uit kunnen gaan dat we omringd worden door vertrouwde anderen, die ons goedgezind zijn en waarmee we samen de problemen die zich aandienen kunnen oplossen.

Maar als we eenzaam zijn, dan dreigt er dus gevaar:

A violation of this “baseline assumption”, however, signals the need for increased threat-related vigilance and reactivity. Thus, socially isolated individuals regulate their emotions at a higher metabolic expense compared with socially integrated individuals. In sum, SBT predicts that relative social isolation requires more neural metabolic resources in order to both manage daily life routines and to regulate emotions .

Onze hersenen ontvangen signalen dat we op onze hoede moeten zijn. Onze waakzaamheid neemt toe, ondanks dat we verstandelijk gezien misschien heel weinig te vrezen hebben. Want we hebben een inkomen, een dak boven ons hoofd en de straat is veilig. Die waakzaamheid vereist een grotere cognitieve en emotionele inspanning, waardoor onze hersenen meer glucose nodig hebben. En dat wakkert onze consumptie van zoetigheid aan.

Ja, een samenleving met veel eenzaamheid is ook een samenleving met veel suikerhoudende drankjes in de schappen van de supermarkten, in de school- en bedrijfskantines en in de stationswinkels.