Verbon reageert in de Volkskrant op een stuk van Xander van Uffelen. Die had, in plaats van zich eens te verdiepen in de literatuur over de hoogte van multipliers in tijden van depressie en daar de lezers over te informeren, een gemakzuchtig stuk geschreven over economen die het nooit met elkaar eens zijn. Ik was daar zo ontevreden over dat ik op een tweet van Van Uffelen reageerde. De uitwisseling die daarop ontstond, geeft een aardig inzicht in de manier waarop de vermeende noodzaak van bezuinigen
Allereerst legt Verbon uit wat vanzelfsprekend zou behoren te zijn, namelijk dat het overheidstekort best mag oplopen zolang de overheidsschuld maar houdbaar is. En die is houdbaar. Er is dus op dit tmoment geen goede reden om nog meer te bezuinigen. Andersom: er is een goede reden om meer uit te geven.
Dat is goed voor Nederland, maar ook voor Zuid-Europa. De Zuid-Europese landen zijn beter geholpen als wij (niet alleen Nederland, maar ook de andere Noord-Europese landen) meer besteden in die landen dan als we ze meer lenen, zoals nu in feite het geval is.
Ondanks deze eenvoudige macro-economische waarheden denkt vooral de PvdA dat bezuinigen noodzakelijk is. Ten tijde van het Kunduz-akkoord dacht de PvdA nog dat extra bezuinigen niet nodig was. Het leverde de partij veel nieuwe kiezers op, waaronder ondergetekende.En de schrijver van dit blog!
Maar de partij is gedraaid als een blad aan de boom en vindt het nu geoorloofd alles te doen wat in een tijd van crisis uit den boze zou moeten zijn.
De bestaanszekerheid van de hard werkende Nederlanders, waar Mark Rutte zo de mond vol van had in de verkiezingscampagne, wordt ondermijnd door de WW nagenoeg af te schaffen. De kwaliteit van het overheidsapparaat wordt ondermijnd door salarissen op de nullijn te houden en de omvang van de overheid te reduceren. Deze laatste bezuiniging wordt overigens voor het overgrote deel op de gemeenten afgeschoven.
Daar waar de 'echte' hulp aan de kansarmen en de zwakken plaats vindt, zullen straks de echte financiële klappen gaan vallen. Als het aan Paars ligt, is de crisis voorlopig nog niet over.Hieronder dan de tweet-uitwisseling die ik had met Xander van Uffelen. Wat ik er van leerde is hoe een economie-journalist weigert om zich echt ergens echt in te verdiepen. Want hij ziet in dat bezuinigen nadelen heeft, maar stemt er toch mee in Als ik dan door blijf vragen, zegt hij dat hij "persoonlijk" vindt dat het wel wat minder kan. Over dat persoonlijke verbaas ik mij, want "er is onderzoek, er zijn data". Schrijf daar eens een goed stuk over, suggereer ik dan. Daar brengt hij tegenin dat zo'n stuk al in de krant heeft gestaan. Ik vraag dan naar de link, want dat was mij niet opgevallen. Maar die krijg ik niet. In plaats daarvan de laatste tweet:
Ook die discussie neemt niet weg dat iedere econoom bezuinigen schadelijk vindt, maar dat discussie gaat over de mate van schadeMaar over die mate van schade, daar gaat nu juist dat onderzoek over naar de hoogte van de multipliers in tijden van recessie. En dat geeft uitsluitsel! Die zijn hoger dan waar de Europese Commissie van uitgaat. Zie Jesse Frederik daarover. Kortom, over de nadelen van bezuinigen in tijden van recessie zijn we goed geïnformeerd en die nadelen zijn groot. Over de voordelen hebben we alleen beweringen dat er mee voorkomen wordt dat de rentes op overheidsobligaties er door zullen oplopen, waarvoor tot nu toe geen enkele evidentie is. Wat is dan de balans? Nog meer bezuinigen?
Update. Zie nu ook de twee reacties van Xander van Uffelen.
4 opmerkingen:
Beste Henk,
Voor een wetenschapper vind ik het wonderlijk dat je op basis van enkele tweets concludeert dat ik weiger me te verdiepen in het vraagstuk van de bezuinigingen. Aangezien ik vermoed dat enige extra informatie een meer genuanceerd beeld kan scheppen, geef graag nog een korte toelichting op mijn tweets en artikel. Vorige week woensdag ben ik geopereerd aan mijn meniscus, waardoor ik de afgelopen week niet heb gewerkt. Vanaf mijn ziekbed heb ik wel getracht enige vragen van lezers of volgers te beantwoorden, maar aan het verzoek om enkele links te sturen was praktisch voor mij niet voldoen.
Het artikel in de krant van zaterdag, wat ik al eerder geschreven had, probeert een andere vraag te beantwoorden dan waar jij behoefte aan hebt. Mogelijk heeft mijn tweet onjuiste verwachtingen gewekt. Maar het artikel ging niet over de vraag of bezuinigingen schadelijk zijn. Het artikel tracht de vraag te beantwoorden hoe het komt dat in het economische debat soms tegenstrijdige visies opduiken over fundamentele vragen. Je zou verwachten dat de economische wetenschap eensluidende antwoorden zou geven. Wat stelt anders die wetenschap voor. Mijn antwoord op dit vraagstuk is geruststellend voor de wetenschap. Er is veel meer eensgezindheid in enkele economische processen. Soms treden er wel meerdere bewegingen op bij de invoering van bepaald beleid. Het is vaak eerder een politieke vraag (en minder een economische vraag), zo betoog ik hoe bij meerdere- tegenstrijdige - bewegingen besloten moet worden. Het vraagstuk van bezuinigingen was louter een voorbeeld en is in dit artikel dus niet nader uitgediept. Ik noemde ter illustratie twee effecten van bezuinigen. Het beschadigt allereerst de economie (zoals ook Verbon betoogt) Dat is dus een onomstreden economisch inzicht en blijkt uit de data waar jij eerder naar vroeg. Het debat gaat hoogstens over de mate van schade (IMF is daarin bijvoorbeeld somberder dan DNB). Uitstel van bezuinigen kan leiden tot rentestijging. Of iets keuriger geformuleerd: het geeft opwaartse druk. Of en welke mate dat gebeurd hangt af van andere factoren, zoals financiele markten, schuldhoudbaarheid en nog veel meer. Over de mate waarin is er dus weer debat. (Verbon denkt dat het meevalt, anderen vermoeden wel rentestijging).
Enfin, mogelijk biedt dit enige verheldering.
Je hebt nog het artikel tegoed waar ik naar verwees. Zie hieronder
Met vriendelijke groet,
Xander van Uffelen
En het artikel
Als je nu niet bezuinigt, wanneer ga je het dan wel doen?
Peiling - Stimuleren
Bezuinigen tijdens crises is schadelijker dan gedacht, zegt een IMF-econoom Heeft hij gelijk?
JONATHAN WITTEMAN
IMF-econoom Blanchard in het rapport World Economic Outlook 2012
Hoe hoger de versnellingsfactor (de multiplier), des te zwaarder valt de schade door bezuinigingen uit. 'De voorspelde factoren zijn sinds het begin van de Grote Recessie systematisch te laag ingeschat.'
DNB-president Klaas Knot over Blanchards onderzoek
'Dit is een van de magerste regressielijntjes die ik in mijn carrière heb gezien.'
Bas Jacobs, hoogleraar overheidsfinanciën Erasmus Universiteit
'Deze uitspraak is badinerend, een president van De Nederlandsche Bank onwaardig. Knot negeert dat veel wetenschappelijk onderzoek aantoont dat de effecten van bezuinigingen in tijden van financiële crises groter zijn dan normaal, zeker als je nog bedenkt dat de rente van de Europese Centrale Bank bijna op nul staat.'
Oxford-econoom Simon Wren-Lewis, tegen bezuinigingen
'De wetenschap is duidelijk, wat mij betreft: het is duidelijk dat harde bezuinigingen in crisistijd de economie een hoop schade toebrengen.'
Harvard-econoom Alberto Alesina, voor bezuinigingen
'Ik ben het helemaal eens met uw centrale-bankpresident. Een hele reeks empirische bewijzen - ook van het IMF - laat zien dat snijden in de overheidsuitgaven slechts zeer kleine kosten met zich mee hoeft te brengen. Onbegrijpelijk dat Blanchard dit niet noemt: het lijkt alsof hij koste wat het kost de grote omvang van Europese overheden wil beschermen. Het is bovendien politiek onjuist de pogingen van Europese leiders te ondermijnen om uit de crisis te komen. Het alternatief voor strenge bezuinigingen is niet een toestand van geluk, maar de pan uitrijzende rentes voor de zuidelijke eurolanden, en ergere recessies.'
Wren-Lewis
'Je zult altijd economen houden als Alesina. Maar hij baseert zijn argumenten op tijden van groei: als het economisch crescendo gaat, ben ik ook voor bezuinigingen. Maar het gaat niet crescendo, en dan is bezuinigen een slecht idee. Nederland lijdt aan begrotingsgekte: als je goedkoop kunt lenen op de obligatiemarkt, is het raar beleid om te gaan bezuinigen.'
Edin Mujagic, monetair econoom aan de Universiteit Tilburg
'Maar wanneer ga je dan wel bezuinigen? We weten allemaal wat er gebeurt als de economie weer gaat groeien: dan roepen economen dat je niet moet bezuinigen, want dan gaat de groei eraan. Sinds 1981 heeft Nederland slechts vijf jaren een klein begrotingsoverschot gehad, terwijl dat achteraf bezien juist de gouden jaren waren.'
Minister van Financiën Jan Kees de Jager
'Er is voldoende empirisch bewijs dat als de overheidsfinanciën ontsporen, elke vorm van stimulering wordt tenietgedaan door vertrouwensverlies... Beleggers keren zich van de markten af.'
CPB-econoom Michiel Bijlsma
'Bij mijn weten is er geen enkel empirisch bewijs dat er een significant grotere kans op een vertrouwenscrisis is als Nederland minder bezuinigt.'
Jacobs
'De Jager gelooft in wat Krugman de vertrouwensfee noemt: het vervelende is dat we al een tijd bezig zijn met bezuinigen, maar de vertrouwensfee is nog altijd niet op aarde teruggekeerd.'
Alesina
'Krugman zit er volledig naast. Er is zat bewijs dat private investeerders positief reageren op snijden in de overheidsuitgaven. Uitspraken over sprookjes helpen weinig.'
[Quote] De vertrouwensfee is nog altijd niet op aarde teruggekeerd
[Author] JONATHAN WITTEMAN
Beste Xander,
Bedankt voor de reactie. Je hebt gelijk dat ik niet al te veel uit een paar tweets moet afleiden. Maar wat mij opviel is dat je volstaat met te zeggen dat het vinden van de juiste balans (tussen bezuinigen en niet-bezuinigen/stimuleren) moeilijk is, terwijl er in de praktijk (Nederland, Europa) juist alleen maar voor meer bezuinigen wordt gekozen. Dus de Nederlandse politiek zoekt helemaal niet naar een balans, maar meent zeker te weten (Rutte: "Er is maar één weg uit de crisis") dat heel veel bezuinigen goed is. Als je pleit voor een goede balans, dan zou je je als economie-journalist dus ook best wat kritiek op dat beleid mogen veroorloven. En als je je echt verdiept in het onderzoek naar de hoogte van de multipliers, dan kom je ook tot de conclusie dat die kritiek gerechtvaardigd is.
Bedankt voor dat eerder verschenen stuk. Dat is eerlijk gezegd een stukje bijeengeraapte citaten, dat ik ook wat gemakzuchtig vind. Liever wat meer verdieping en gefundeerde kritiek dan deze wat oppervlakkige en risicoloze neutraliteit.
Vriendelijke groet,
Henk de Vos
Xander van Uffelen twitterde hierop terug:
Xander van Uffelen @xandervuffelen
@henkdevo Helder antwoord: over bezuinigen is ook de Volkskrant nog niet uitgeschreven. Wordt vast vervolgd
Een reactie posten