WRR-lezing over de schadelijke gevolgen van inkomensongelijkheid. Een enerverende gebeurtenis in de Nieuwe Kerk in Den Haag

Richard Wilkinson gaf gisteren in een volle Nieuwe Kerk aan het Spui in Den Haag de WRR-Lecture 2013. Over de schadelijke sociale en gezondheidseffecten van inkomensongelijkheid. Je kunt hier een kortere versie van die lezing volgen, de TED-lezing die hij op 9 augustus van dit jaar uitsprak. Zie hier en hier voor eerdere berichten over Richard Wilkinson op dit blog.

Richard Wilkinson doet al lang onderzoek naar de schadelijke gevolgen van inkomensongelijkheid. Zie hier voor zijn biografie. Zijn laatste boek, samen met Kate Pickett, The Spirit Level. Why More Equal Societies Almost Always Do Better, kreeg veel aandacht en zal de aanleiding zijn geweest voor de WRR om hem uit te nodigen. Dat werd tijd, want hij werd in ons land lang over het hoofd gezien.

Gisteren gaf hij een overzicht van alle aanwijzingen die er zijn voor die schadelijke gevolgen van grote inkomensongelijkheid. Hoe groter de inkomensongelijkheid in een land, hoe slechter de gezondheid, hoe lager de levensverwachting, hoe slechter de onderwijsprestaties, hoe geringer het onderling vertrouwen, hoe meer geweld, hoe hoger de straffen, hoe groter de gevangenispopulatie en hoe lager de mobiliteit.

En hoe dat komt? Doordat ons sociale leven en onze onderlinge sociale verhoudingen er op achteruit gaan. Grotere verschillen tussen arm en rijk lokken meer statuscompetitie uit. Iedereen is meer bezig met zich omhoog te werken of te vermijden een loser te zijn. Vandaar een toename van narcisme en van zelfverheffing. En dat statuscompetitiegedrag verhoogt de ervaren stress, wat het leven voor iedereen minder aangenaam maakt. En dus ook korter.

Ik vond het gisteren wel een enerverende gebeurtenis. Want de kerk zat vol met mensen die zich behoorlijk geweerd hadden in de statuscompetitie. Of die daar, er waren ook wat jongeren, nog sterk in verwikkeld waren. Hoge ambtenaren van ministeries, leden van de Eerste en Tweede Tamer, hoogleraren, leden van adviesraden en wetenschappelijke instituten. Wilkinson bracht zijn boodschap nuchter en zakelijk. Mijn indruk was dat velen zich wat ongemakkelijk gingen voelen.

Maar dat kan alleen mijn indruk zijn geweest. De vraag is natuurlijk of de boodschap beklijft en of al die geslaagden in de statuscompetitie in staat zijn om boven zichzelf uit te stijgen. En om echt in te zien wat er mis is met dat sociale arrangement waar ze met zoveel inzet aan hebben meegedaan.

Trouwens, er zijn natuurlijk ook veel aanwijzingen voor negatieve economische effecten van grote inkomensongelijkheid. Zie eerder dit bericht. En zie vandaag High pay, low pay and secular stagnation.
Update. Zie nu ook Richard Wilkinson op MeJudice.