In de aflevering van VPRO Wintergasten van gisteravond sprak Janine Abbring met de performance kunstenares Marina Abramovic. Je kunt die aflevering hier bekijken.
Ik dacht terug aan ons bezoek aan het MOMA in New York in 2010, toen Abramovic daar acht uur per dag bewegingloos op een podium zat en museumbezoekers beurtelings tegenover haar konden plaats nemen (The artist is present.). Ik vond dat intrigerend, maar voelde me niet uitgedaagd om daar ook te gaan zitten. Misschien omdat ik eigenlijk vind dat kunstenaars zichzelf niet te veel op de voorgrond horen te zetten. Het gaat erom wat ze maken, niet om wie ze zijn. Maar met performancekunst is dat natuurlijk moeilijker vol te houden.
Maar goed, ik zat het hele programma toch al geconcentreerd te kijken, maar veerde helemaal op bij het fragment waarin de natuurkundige David Bohm aan het woord kwam. Hij was een van de panelleden van Art Meets Science and Spirituality in a Changing Economy in 1990 in het Stedelijk Museum, Amsterdam. Hij krijgt het woord kort nadat in de Wintergastenaflevering 52 minuten zijn gepasseerd. Op dat moment wordt duidelijk dat compassie en competitie het thema is van de discussie. Ik schrijf even de ondertiteling uit van wat er dan gezegd wordt.
Bohm: Het woord "compassie" komt van "samen voelen". En als mensen samen hetzelfde voelen en verantwoordelijk zijn voor elkaar, dan is er compassie.
Gespreksleider: En denkt u niet dat het bij de erfzonde hoort dat mensen van nature competitief zijn?
Bohm: Ik geloof niet dat er zoiets bestaat als erfzonde. Het heeft zich ontwikkeld met de groei van onze samenleving. Niets wijst erop dat jagers-verzamelaars zo competitief waren. Maar toen de samenleving georganiseerder werd, moest je aan de top komen. Ten koste van de mensen onderaan. Dan ga je vanzelf concurreren.
Gespreksleider: Denkt u wellicht dat concurrentiedrang een zwakheid is?
Publiek: Gelach.
En inderdaad, dat was in zijn beknoptheid ontwapenend. Het is een vergissing.
Want zonder statuscompetitie zouden we veel beter af zijn. Denk aan Een sociologie die ertoe doet: een realistisch normatief kader voor sociale hervormingen.
David Bohm overleed in 1992. Hij was een heel interessante onderzoeker. Niet alleen op het gebied van de kwantumfysica, maar ook op dat van bewustzijn en denken.
Maar ik moet bekennen dat ik zijn werk niet goed ken. Daarom net bij de plaatselijke boekhandel zijn Over dialoog. Helder denken en communiceren besteld.
Update. Boek afgehaald en gelezen. Hier het vervolg.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten