Als je door een sekte geregeerd wordt, dan loopt dat niet goed af (met vier links)

In het Europese economische beleid is al jaren een sekte aan de macht. Die een economisch fout beleid als zaligmakend aan iedereen wil opleggen en niet meer in staat is om van zijn fouten te leren. Zie eerder dit jaar mijn bericht In het Europese economische beleid is nog steeds een sekte aan de macht. En volg de linken daarin naar eerdere berichten.

(Update. Als je het wat overdreven mocht vinden om de kring van Europese machthebbers een sekte te noemen, lees dan ook even dit interview in Time met de grote Joseph Stiglitz. Hij spreekt van "a kind of criminal responsibility for causing a major recession" in Griekenland door het IMF, de Europese Commissie en de ECB.)

Als je door een sekte geregeerd wordt, dan loopt dat niet goed af. En dat laatste is er nu aan de hand. Het is om er moedeloos van te worden. Dat wil zeggen op die momenten dat je je niet kwaad maakt over de incompetentie die regeert.

Gelukkig zijn er goede analyses en commentaren, waar ik, in mijn moedeloosheid en kwaadheid, weinig meer aan toe kan voegen. Daarom volsta ik in dit bericht met een aantal verwijzingen.

Eerst maar de link naar dit uitstekende bericht van de Duitse econoom Heiner Flassbeck, altijd lezenswaard: Referendum in Griechenland: Ist es richtig, die Entscheidung zum Volk zurückzutragen? Een citaat:

Nun fällt auseinander, was auseinanderfallen muss: Eine Währungsunion nämlich, die vom ersten Tage an von offenkundigem Merkantilismus des größten Mitgliedslandes bedroht war und im Zeitverlauf von ihm zerfressen wurde. Als im Gefolge der globalen Finanzkrise den deutschen Merkantilisten auch noch die Macht in die Hände gespült wurde, ihren absurden wirtschaftspolitischen Ansatz in Form staatlicher Austeritätspolitik und Lohnsenkung in den Defizitländern mit Gewalt durchzudrücken, war das Ende absehbar. Dass die von Anfang an unhaltbare Statik der Währungsunion am Fall Griechenland offen zu Tage tritt, ist eher Zufall.

Dan de link naar dit bericht van Robert Waldmann, die er terecht op wijst dat de Griekse regering in de "onderhandelingen" met de leden van die sekte waar ik het hier boven over had, eigenlijk zijn verkiezingsbeloften al geheel had ingeleverd. Ze hadden zich in feite al overgegeven. Maar de sekte wilde nog meer. Als je zo overtuigd bent van je eigen gelijk en als je denkt oppermachtig te zijn, dan wil je je tegenstander vernederen. En dat was het moment dat de Grieken hun referendum aankondigden. Geheel terecht, zoals ook Paul Krugman beklemtoonde: Europe’s Moment of Truth. Update. En zie nu ook Greece Over the Brink.

Maar hoe is eigenlijk de Griekse crisis begonnen? Met de grote kapitaalstromen die na de introductie van de euro naar het land op gang kwamen vanuit de West-Europese banken. Die gingen niet naar de Griekse overheid, maar naar de private sector, de bedrijven en de huishoudens. Hoe dat in zijn werk ging en wat er gebeurde nadat in 2008 de financiële crisis uitbrak, dat is uitgezocht door de Waarheidscommissie voor de Publieke Schulden, die is ingesteld door de voorzitter van het Griekse parlement. Hier kun je het (voorlopige) verslag lezen (in Nederlandse vertaling) dat de voorzitter van die Waarheidscommissie, de Belgische deskundige op het gebied van overheidsschulden, Éric Toussaint, uitbracht aan het Griekse parlement. Onthutsende informatie, waar nog veel te weinig aandacht voor is geweest.

Tenslotte naar Georg Diez op Spiegel online over Merkels Propagandamaschine. Over de angstwekkende hetze in de Duitse pers tegen Griekenland. En over de media die zo aanschurken tegen de sekte die aan de macht is, dat van een objectieve en eerlijke berichtgeving geen sprake meer is. Niet alleen in Duitsland trouwens. Dat is misschien nog het meest verontrustend, dat we een zo weinig kritische pers hebben.

Machtig zijn maakt mensen wantrouwend, waardoor ze anderen willen vernederen

Onderzoekers van de Universiteit van Leiden tonen in de studie Why leaders punish: A power perspective (betaalpoort) aan dat mensen door het innemen van een machtspositie wantrouwend worden tegenover anderen en dat ze daardoor meer de neiging hebben om overtreders af te schrikken met zwaardere en voor publiek zichtbare straffen.

Anders gezegd, overtreders zouden een bedreiging kunnen vormen van de macht die jij verworven hebt en daarom moeten ze publiekelijk worden vernederd. Daaraan lijkt ten grondslag te liggen dat voor degenen die macht hebben verworven, het behoud van die macht op de allereerste plaats komt te staan. De onderzoekers tonen een en ander aan door middel van 9 experimenten, waarin gekeken werd naar zowel de effecten van hoeveel macht mensen denken te hebben in hun dagelijks leven als de effecten van manipulaties in het laboratorium die hen in een machtspositie brachten.

Het blijkt dan dat het gevoel van macht en het bekleden van een machtspositie het wantrouwen in anderen vergroot. En dat het vervolgens het dat grotere wantrouwen is dat er toe leidt dat het afschrikkingseffect van straffen gaat overheersen. Anderen deugen niet en horen aan de schandpaal te worden genageld. Macht creëert via wantrouwen de lust tot vernederen.

Uiteraard gaat het hier over statushiërarchie en statuscompetitie. Er van uitgaande dat macht en status vergaand overlappen. En het onderzoek wijst ons weer eens op de gevaarlijke uitwassen die naar boven komen als we de statuscompetitie niet voldoende aan banden leggen. Als we grote machtsverschillen en grote inkomens- en vermogensongelijkheid ruim baan geven.

De bevindingen liggen geheel in de lijn van eerder onderzoek dat er op wijst dat het bekleden van een machtspositie en het machtsgevoel dat daarmee gepaard gaat, mensen minder empathisch maakt. Zie Gevoel van macht maakt mensen minder empathisch.

De onderzoekers leggen een link met het fenomeen dat de landen met de grootste inkomensongelijkheid ook de landen zijn met de meeste gedetineerden. Denk aan de Verenigde Staten.

En je denkt natuurlijk ook meteen aan de bekende rij dictatoriale machthebbers die de mensheidsgeschiedenis tot nu toe heeft opgeleverd, zoals Hitler, Stalin, Mao, Pol Pot. Bij wie machtshonger, paranoia en zucht tot vernedering zo overduidelijk samengingen.

Maar ik moest ook even denken aan hoe op het ogenblik de Europese machthebbers hun uiterste best doen om de Griekse regering, die het aandurft om het zomaar met hen oneens te zijn (hoe brutaal!), te vernederen. Die moeten op hun nummer worden gezet en daar moet alles voor wijken.

Burgerinitiatieven op buurtniveau zijn goed voor kinderen

Over het hele land verspreid zijn er initiatieven op het gebied van zorg en buurtverbetering door de burgers zelf. In de vorm van burgercoöperaties of ondernemersbedrijven. Dat is een opmerkelijke ontwikkeling. Kennelijk zijn wij met zijn allen toch niet een samenleving die de trend van individualisering en toenemend sociaal isolement van gezinnen gelaten accepteert.

Zo begint mijn nieuwe blog op Sociaalweb. Lees hier verder.

Vreemd dat onbeleefd en respectloos gedrag in organisaties lijkt toe te nemen

Doordat organisaties doorgaans hiërarchisch georganiseerd zijn, is de kans op statuscompetitief gedrag er groot. In de strijd om bij de leiding in een goed blaadje te komen en zo de kans op promotie of allerlei extra's te vergroten, gaan werknemers vaak denken dat ze zich moeten laten gelden. Ze moeten niet alleen goed presteren, maar moeten ook voortdurend laten zien dat ze dat doen. En als je dat laatste niet doet, dan kun je tegenwoordig van je baas, pardon, leidinggevende, te horen krijgen dat je niet genoeg zichtbaar bent.

In die strijd om zich te laten gelden, gaan mensen elkaar als concurrenten zien en met concurrenten moet je oppassen. Je moet niet over je heen laten lopen en dus is het beter om anderen te intimideren voordat ze dat jou doen. Dat kan leiden tot een gedrag dat je als onbeleefd en respectloos zou kunnen karakteriseren.

Vorige week gaf Christine Porath in de New York Times een mooi overzicht van onderzoek naar dat onbeleefde en intimiderende gedrag in organisaties. Zie No Time to Be Nice at Work. Ze noemt daar onderzoek dat er op wijst dat dit soort gedrag toeneemt.

Dat is opmerkelijk, want er is veel onderzoek dat wijst op nadelige effecten van zulk gedrag. Onbeleefd en intimiderend en respectloos behandeld worden is een van de oorzaken van werkstress en leidt tot gezondheidsklachten. Naast de negatieve gevolgen er van voor de prestaties op het werk.

Maar bovendien zijn er aanwijzingen dat beleefd en respectvol en zorgzaam gedrag en gewoon aardig zijn voor je collega's gunstige effecten heeft voor degenen die er voor kiezen zich zo te gedragen. Volgens de studie The Effects of Civility on Advice, Leadership, and Performance (betaalpoort) word je als je beleefd en aardig bent, eerder door anderen gevraagd om advies en wordt je meer als leider gezien dan wanneer je onbeleefd en respectloos bent. Bovendien zijn je prestaties beter, misschien doordat je betere relaties met je collega's hebt en daardoor sneller en beter geïnformeerd bent over zaken die met je taken te maken hebben.

Ook bleek dat degenen die zich beleefder gedroegen als warmer en competenter werden gezien. En dat anderen hen juist daardoor meer om advies vragen en hen meer als leiders zien. Dat is opmerkelijk, omdat we vaak geneigd zijn te denken dat die twee eigenschappen juist niet samen gaan. Iemand is koud, maar competent. Of hij is warm, maar verder een sukkel. Die beelden kloppen dus niet.

Onbeleefd gedrag in organisaties heeft dus nadelige effecten, zowel voor de slachtoffers er van als voor de daders. En dus ook  voor de organisaties.

Vreemd dan toch dat dat gedrag zo veel voorkomt en zelfs lijkt toe te nemen.

Afname werkloosheid in perspectief (drie grafieken)

Het CBS twitterde gisteren dit plaatje waarop je ziet dat de werkloosheid voor mannen en vrouwen aardig aan het afnemen is.


Maar hoe groot is die afname nu eigenlijk? Doordat de verticale as niet bij nul begint, lijkt hij op het oog behoorlijk groot. Want als je alleen maar door je oogharen kijkt, denk je misschien dat de verticale as bij nul begint. Dus ik twitterde naar het CBS met de vraag waarom ze die as niet gewoon bij nul laten beginnen. Omdat dat een beter perspectief geeft. En ik kreeg dit plaatje terug:


Dat maakt al meteen duidelijk dat die afname op het totaal heel wat minder voorstelt dan je misschien eerst dacht.

Maar ik vroeg me ook af hoe het perspectief wordt als je de horizontale as laat beginnen in 2008, bij de aanvang van de crisis. Wat stelt de huidige afname voor vergeleken met de toename die we na 2008 beleefd hebben? Desgevraagd kreeg ik een link opgestuurd naar dit plaatje dat ik hieronder kopieer uit Statline, maar dat door een of andere oorzaak de neiging heeft om weer te verdwijnen. Daarom voor de zekerheid hier ook de link naar de pagina van Statline, waar je links het vakje voor de grafiek kunt aanklikken..




Nu begint de horizontale as in januari 2008. Helaas begint de verticale as nu weer niet bij nul, maar bij 2 procent. Maar goed, als je nu kijkt, dan valt het echt tegen wat er, na januari 2014, aan afname is geweest. Als dat in dezelfde lijn doorgaat, hoe lang zal het dan wel niet duren voor we weer terug zijn bij begin 2008? Met percentages van rond de 3 voor mannen en rond 4,5 voor vrouwen? Vergelijk voor de aardigheid nog even met het eerste plaatje.

Echt goed ziet dat er nog lang niet uit. Dat idee dat je met snel en veel bezuinigen de economie gauw weer aan de praat krijgt, hm, dat lijkt niet te kloppen. Niet alleen is de werkloosheid wel erg lang blijven oplopen, een snelle teruggang zien we al helemaal niet.

Maar dat is niet de boodschap die het CBS nu naar buiten wil brengen.
(Met dank aan het CBS.)

Krijgen we de Duitsers terug in het hok? Besluit Europese Hof van Justitie helpt

Krijgen we de Duitsers terug in het hok? Ik bedoel natuurlijk niet alle Duitsers, maar de leden van de politiek-economische elite die met hun wereldvreemde ordo-liberale leerstellingen het Europese eenwordingsproject om zeep helpen en daarbij grote economische schade en menselijke ellende hebben veroorzaakt. Het verbaast dat ze zo halsstarrig aan die leerstellingen blijven vasthouden en ze zo ongeremd aan andere landen willen opdringen. Evenals dat het verbaast dat die andere landen tot nog toe zo weinig weerwerk hebben geboden. Lees nog eens Wat het meest blijft verbazen: het eurozoneschandaal.

Maar er zijn twee ontwikkelingen aan de gang die doen hopen dat "we" de Duitsers, enigszins oneerbiedig gezegd, ik geef het toe, terug in het hok krijgen.

De eerste is natuurlijk de ontwikkeling die in gang is gezet met de uitkomst van de verkiezingen in Griekenland. De nieuwe Griekse regering lijkt niet te willen buigen voor het vooral door Duitsland geëiste bezuinigingsdictaat. Waarschijnlijk zal Merkel terugdeinzen voor een Grexit en dan moet ze dus door de bocht. Als dat gebeurt, dan hebben de Griekse kiezers de aanzet gegeven tot een terugkeer van het gezonde verstand in Europa. Misschien krijgen we nog deze week duidelijkheid daarover.

De tweede ontwikkeling is dat vandaag het Europese Hof van Justitie te Luxemburg heeft besloten dat de Europese Centrale Bank volgens de huidige regelingen een normale centrale bank is. Dat wil zeggen, dat ze bevoegd is om op secundaire markten staatsobligaties op te kopen, omdat zulks valt onder het reguliere monetaire beleid. Anders gezegd, Draghi krijgt gelijk van het Hof met zijn Whatever it takes - speech op 26 juli 2012.

Dat is een belangrijke uitspraak van het Hof, omdat een muntunie zonder een centrale bank met een functie als lener in laatste instantie niet kan functioneren. Zie nog eens mijn bericht Europese Hof van Justitie: ECB mag echte centrale bank zijn. Maar moet wel uit de Troika. De onduidelijkheid die daarover tot nu toe bestond, was een fatale weeffout in de regeling van de muntunie. Hij was de oorzaak van het sterke uiteenlopen van de rentes op staatsobligaties tussen de perifere landen en de kernlanden (Duitsland, Nederland, Finland, Oostenrijk). Waardoor de problemen na de crisis van 2008 alleen maar verergerden, overigens zodanig dat die kernlanden daarvan profiteerden. Het was Paul de Grauwe die de eer toekomt als eerste op deze weeffout te hebben gewezen. Zie Oplossing eurocrisis vereist (nog steeds) een echte Europese Centrale Bank - Paul de Grauwe.

Dat het Europese Hof dit besluit heeft genomen, is eigenlijk geen verrassing meer, omdat het advies van de Advocaat-Generaal van het Hof op 14 januari van dit jaar al in deze richting wees. Maar het is wel interessant hoe de Duitsers nu zullen reageren. Want het Duitse constitutionele Hof in Karlsruhe heeft eerder uitgesproken dat dat opkoopprogramma van de ECB in strijd zou zijn met de Duitse grondwet. Het Europese Hof wijst die redenering af en stelt dat Karlsruhe zich aan Luxemburg dient te onderwerpen.

Anders gezegd, de Duitsers moeten terug in het hok.

Verandert je persoonlijkheid bij het volwassen worden? Hoe? En waardoor? En waar wijst dat op?

Omdat we onze kinderen en adolescenten buiten het gezin extreem naar leeftijd gesegregeerd laten opgroeien, creëren we voor hen een sociale omgeving die uitlokt tot statuscompetitie. Terwijl je zou wensen dat al onze pubers in hun sociale leven vriendschapsdoelen nastreven, blijkt dat veel van hen gericht zijn op de competitie om status.

Dat laatste is te betreuren, want we weten dat het nastreven van status samen gaat met problemen op sociaal vlak en daarover piekeren en met meer agressie, minder gevoel van autonomie, minder goede relaties met anderen, minder persoonlijke groei, minder pro-sociaal gedrag, meer angstgevoelens en eenzaamheid en meer faalangst. Zie het bericht Vriendschap? Of status? Waar het sociale leven van de adolescent om draait.

Maar wat mag je dan verwachten als pubers ouder worden en jong-volwassen zijn?

Uit onderzoek valt op te maken dat er bij het jong-volwassen worden persoonlijkheidsveranderingen optreden. Een mooi overzicht van dat onderzoek geeft de pas verschenen studie What Accounts for Personality Maturation in Early Adulthood? (betaalpoort).

De onderzoekster, Wiebke Bleidorn van de Universiteit Tilburg en de Universiteit van Californië, laat zien dat mensen bij het ouder worden, te beginnen met de jong-volwassenheid, hoger gaan scoren op drie persoonlijkheidskenmerken, namelijk: emotionele stabiliteit (tegenover neuroticisme), mildheid (tegenover bazigheid) en zorgvuldigheid/ordelijkheid (tegenover wanordelijkheid). En als je die drie bekijkt, dan kun je wel zeggen dat je het over gunstige veranderingen hebt.

Waardoor ontstaan die veranderingen? Zijn ze inherent aan het ouder worden? Of hebben ze er misschien ook mee te maken dat wij bij de overgang naar de jong-volwassenheid (eindelijk) verlost raken van die leeftijdshomogene sociale omgeving die ons door de vormgeving van het onderwijs zo wordt opgedrongen?

Ja, voor dat laatste zijn inderdaad aanwijzingen. Bleidorn noemt longitudinaal onderzoek waar uit blijkt dat persoonlijkheidsverandering heel snel optreedt nadat het onderwijs wordt verlaten. En omdat die verandering niet optrad bij de controlegroep, de groep dus die ook ouder werd, maar niet het onderwijs verliet, is dat er een aanwijzing voor dat die gebeurtenis, het achter je laten van die leeftijdshomogene sociale omgeving van de school, de oorzaak is van die persoonlijkheidsverandering.

Ik moet er wel bij vermelden dat die verandering alleen betrekking had op een toename van zorgvuldigheid/ordelijkheid. Maar uit een cross-culturele studie bleek dat in culturen met een overgang naar (de sociale omgeving van) betaald werk op jongere leeftijd, die gunstige veranderingen in emotionele stabiliteit, mildheid en zorgvuldigheid/ordelijkheid ook eerder optreden. Zie Personality Maturation Around the World: A Cross-Cultural Examination of Social-Investment Theory.

Waar wijst dat op? Het doet vermoeden dat wij met die kunstmatige leeftijdssegregatie in onze scholen de persoonlijkheidsontwikkeling van onze kinderen en pubers negatief beïnvloeden.

Want het grote verschil tussen die sociale omgeving van het onderwijs en die van het werk lijkt toch te zijn dat je op het werk veel meer dan op school met anderen van verschillende leeftijden in aanraking komt.

Die leeftijdssegregatie, en dus statuscompetitie, op scholen zou dus wel eens er toe kunnen leiden dat onze kinderen minder emotioneel stabiel, baziger en wanordelijker zijn dan zou hoeven.

Zondagochtendmuziek - Ornette Coleman - Lonely Woman, at Jazz a Vienne 2008

Jazzsaxofonist Ornette Coleman is donderdag op 85-jarige leeftijd overleden. Hij was een pionier in de free jazz-beweging. Autodidact, eigenzinnig, creatief en breed georiënteerd. Hij speelde ook viool en trompet en moet ook strijkkwartetten, houtblazerskwartetten en zelfs symfonieën gecomponeerd hebben..

De New York Times gaf een mooi overzicht van zijn Greatest Hits. Ik besloot om de CD The Shape of Jazz To Come uit 1959 af te luisteren. Met daarop misschien zijn beroemdste compositie, Lonely Woman.

En dat stuk speelde hij nog eens tijdens een concert in Wenen in 2008. Zeer geschikt voor een rustige zondagmorgen.

Moet Merkel door de bocht?

We maken in Europa een enerverend schouwspel mee. De Europese politieke elite, die zo lichtvaardig besloot dat zo snel mogelijk bezuinigen het beste antwoord was op de crisis, wordt uitgedaagd door de linkse regering van het nietige Griekenland. Die regering heeft het voortouw genomen in de strijd tegen de slecht onderbouwde en zoals voorspeld rampzalig uitwerkende bezuinigingspolitiek.

Griekenland heeft hervormd en bezuinigd in een tempo en een omvang zoals een land nog niet eerder gedaan heeft. Met als gevolg dat de economie op zijn gat ligt, dat de armoede onaanvaardbaar is toegenomen, dat de werkloosheid tot ongekende hoogte is gestegen, dat veel werknemers niet meer betaald worden, dat mensen overlijden doordat de gezondheidszorg is uitgekleed en dat het zelfmoordcijfer is opgedreven. Zie over veel van dit alles nu ook Karl Whelan in een reactie op een schandelijk artikel in de Financial Times. En zie voor die zelfmoorden nog eens het bericht Hoe het lichtzinnige bezuinigingsbeleid het Griekse zelfmoordcijfer met tientallen procenten opdreef.

Dat er in een land waar dit alles gebeurt, een regering wordt gekozen die vindt dat het anders moet, het kan niemand verbazen. O, wacht, de Europese politieke elite is wel verbaasd. En zelfs verontwaardigd. De brutaliteit om te vinden dat het anders moet! En om aan gemaakte afspraken te tornen. Er is kennelijk nog veel halsstarrigheid bij de machthebbers en weinig vermogen om van gemaakte fouten te leren. Zie Hoe te leren van mislukkingen en halsstarrigheid te vermijden? Neem nu de Europese bezuinigingspolitiek.

Maar het lijkt er op dat de Griekse regering zich niet laat intimideren. En als je hun positie nader bekijkt, dan kun je eigenlijk niet anders verwachten dan dat ze niet verder zullen toegeven. Zie of kijk de lezing die de Griekse minister van Financiën Yanis Varoufakis drie dagen geleden in Berlijn gaf.

Dus: moet Merkel door de bocht? De laatste berichten lijken daar op te wijzen. Maar hoe zal ze dat voor elkaar krijgen? Want ze is natuurlijk zelf een van de hoofdschuldigen aan de ontstane situatie. Zij was het die in 2008 met haar Schwäbische Hausfrau-toespraak de trend zette voor de bezuinigingspolitiek die sindsdien als een alles verwoestende golf door Europa is getrokken. Zie
Een economische (en sociale) calamiteit van historische omvang - de Schwäbische Hausfrau en de bezuinigingszeepbel voor een historisch overzicht.

Dat verhaal van die zuinige huisvrouw uit Zwaben sloot immers zo mooi aan bij de (onjuiste) gedachte van veel kiezers dat je het overheidsbudget net zo moet behandelen als het huishoudboekje van de zuinige huisvrouw. Vanaf die tijd scoort Merkel goed bij de kiezers. En we weten hoe graag ze zich in haar beleid laat leiden door de laatste opiniepeilingen. In dezelfde lijn lag haar populistische toespraak waarin ze de Grieken er van beschuldigde lui te zijn en te vroeg met pensioen te gaan. Dat ging er bij de Duitse kiezer wel in.

Wat er nu aan zit te komen is dat ze inderdaad door de bocht moet. Maar dan heeft ze heel wat uit te leggen aan de Duitse kiezers. De kiezers die in de Duitse media nu al maanden lang worden bestookt met rabiate anti-Griekse propaganda.

Spannend wordt het. Meer spanning dan je zou wensen.

Het is vandaag Buitenspeeldag!

Het is vandaag Buitenspeeldag. En het is nog mooi weer ook. Dus naar buiten!

Op meer dan 1000 plekken in het land zijn straten verkeersvrij en kunnen kinderen meedoen aan allerlei activiteiten (skatelessen, straatvoetbaltoernooien en wat dies meer zij). Hier zie je een overzicht van alle activiteiten naar plaatsnaam gerangschikt. En Nickolodeon gaat vanmiddag op zwart.

Het bevorderen van buitenspelen, en van de mogelijkheden tot buitenspelen, lijkt vooral belangrijk voor grote steden. Dus is het mooi dat er in Amsterdam 18 activiteiten zijn, in Rotterdam 13 en in Den Haag 19. Daar steekt mijn woonplaats Utrecht met maar 2 activiteiten wel heel schril bij af.

We weten natuurlijk dat onze kinderen veel meer buiten zouden moeten spelen. Dat hebben ze nodig voor hun lichamelijke en sociale ontwikkeling. Alleen al doordat ze op straat waarschijnlijk meer leeftijdsgemengde contacten hebben dan op school. En we weten dat leeftijdsmenging goed voor ze is. Zie Het puberbrein en de peergroup en Leeftijdssegregatie is slecht voor kinderen.

Het is natuurlijk prima om een dag per jaar aandacht te vragen voor het belang van buitenspelen. Maar het moet niet als excuus werken om het er verder bij te laten. Er valt door gemeenten nog heel veel te doen om te zorgen voor goede speel- en ontmoetingsplekken. Zie Kunnen onze kinderen genoeg buitenspelen? voor wat kinderen het liefste doen als ze buiten spelen. En voor wat dat voor de inrichting van straten en buurten betekent. 

Dat kost geld. Maar het "rendement" daarvan is hoog, hoewel niet gemakkelijk meetbaar.

De (zelf-)verontmenselijking van de machtelozen

We wisten al dat machtsongelijkheid er toe leidt dat de machtigen neerkijken op de machtelozen. Dat kan zover gaan dat de machtelozen worden verontmenselijkt, niet meer als mens worden gezien. En dat is een verontrustend verschijnsel, want het creëert de voorwaarden voor discriminatie, vernedering en genocide.

Maar wat doet machtsongelijkheid met hoe machtelozen zichzelf zien? Nieuw onderzoek wijst er op dat machtelozen ook zichzelf verontmenselijken. En dat zou wel eens een deel van de verklaring kunnen zijn voor het verschijnsel dat machtelozen in hun lot berusten en zo lang wachten met in opstand te komen.

De onderzoekers van de studie The Impact of Power on Humanity: Self-Dehumanization in Powerlessness brachten proefpersonen op verschillende manieren in een positie van machteloosheid. Zo moesten ze zich een vroegere situatie voor de geest halen waarin ze in een machteloze positie verkeerden. Of ze moesten een taak uitvoeren waarin ze de rol van ondergeschikte speelden. Of ze zaten in een bezoekersstoel in een kantoor, terwijl iemand anders imposant achter het bureau zat.

Vervolgens werd gekeken hoe de "machtelozen" zichzelf zagen en hoe ze dachten dat anderen hen zagen. In vergelijking met hoe de "machtigen" zichzelf zagen. Daarbij ging het om de vraag of ze een verontmenselijkt beeld van zichzelf hadden.

Dat begrip verontmenselijking (dehumanization) werd eerder in kaart gebracht door Nick Haslam. In Dehumanization: An Integrative Review onderscheidt hij twee vormen van verontmenselijking, de animalistische en de mechanistische. De eerste slaat op het niet deel uitmaken van een cultuur en het amoreel, ongeremd, irrationeel en kinderlijk zijn. En de mechanistische verontmenselijking is gekenmerkt door afwezigheid van emotionele responsiviteit, door starheid, passiviteit, uitwisselbaarheid en oppervlakkigheid.

In het onderzoek werd de mate van beide vormen van verontmenselijking vastgesteld met uitspraken als

I felt like I was an object, not a human
I felt like I was mechanical and cold, like a robot
I felt superficial, like I had no depth
I felt like I lacked self-restraint, like an animal
I felt like I was unsophisticated

Het blijkt dan dat degenen die in een machteloze positie waren gebracht, zichzelf als meer verontmenselijkt zagen dan de machtigen. Bovendien geloofden ze dat ze door anderen, de machtigen en buitenstaanders, ook als meer verontmenselijkt werden gezien. En dit resultaat bleef in stand als gecontroleerd werd voor hoe goed of slecht ze zich voelden en voor hoeveel belang ze hechtten aan de kenmerken van menselijkheid. Opvallend dat zulke op het oog onbeduidende manipulaties toch zulke aantoonbare effecten hebben.

Machtsongelijkheid werkt dus naar beide kanten negatief uit, zowel naar de machthebbers als naar de machtelozen. Dit ligt geheel in de lijn van eerder onderzoek dat liet zien dat een gevoel van macht mensen minder empathisch maakt.

En je moet natuurlijk ook denken aan de uitwerking die totale instituties hebben op mensen die daar deel van moeten uitmaken. Zoals beschreven door Erving Goffman in zijn prachtige Asylums: Essays on the Social Situation of Mental Patients and Other Inmates uit 1961.

Zoals je ook te binnen schiet wat er gebeurde in dat Stanford Prison Experiment, niet alleen met de bewakers, maar ook met de gevangenen. Zie nog eens het bericht Over de verklaring van gruwelijk gedrag - Stanley Milgram en Philip Zimbardo.

Zondagochtendmuziek - Marike van Dijk Stereography Project - The End (live @Bimhuis Amsterdam)

De Friese saxofoniste en componiste Marike van Dijk, die natuurlijk vergeleken wordt met Tineke Postma, maakt intrigerende en melodieuze muziek. Kijk hier op haar website en klik daar de link aan naar de interessante documentaire over haar verblijf in New York van FryslânDok.

Hier treedt ze op met haar band Stereography Project in VPRO Vrije Geluiden.

Klopt het wat Rabobank topman Duijzer zegt dat de universiteiten de bonussen toejuichten? Over een onwetenschappelijke hype

Rabobank topman Dirk Duijzer zegt vandaag in het Nederlands Dagblad (zie het bericht op NUzakelijk) dat hij de bonuscultuur bij de banken onzin vindt:

Het argument dat je zonder hoge beloningen geen goede mensen kunt krijgen is volgens hem onzin. ''Als je de top van de Rabobank twintig procent minder betaalt en de top van de ABN en de top van de ING, dan gaat er geen een weg", meent Duijzer.

En daar heeft hij natuurlijk helemaal gelijk in. Maar hoe kwam die bonuscultuur dan tot stand? Omdat iedereen dat in de jaren tachtig een goed idee begon te vinden. En ook daar heeft Duijzer gelijk in.

Maar of hij ook gelijk heeft met de bewering dat "de universiteiten schreven dat het geweldig was", dat staat nog wel te bezien. De resultaten van sociaalwetenschappelijk onderzoek naar de werking van variabele beloning hebben nooit uitgewezen dat het uitkeren van bonussen in de financiële sector een goed idee zou zijn. Integendeel,

Slechts onder heel bepaalde voorwaarden, waaraan zeker niet in de financiële sector voldaan is, kan prestatiebeloning goed werken. En dan nog is dat effect te bereiken met een uiterst geringe resultaatafhankelijke beloning. Bovendien zijn er grote nadelige effecten. Zie mijn bericht uit november 2011 (Stop de bonussen! En een overzicht van onderzoek).

Nee, er is nooit een wetenschappelijke onderbouwing geweest van de bonuscultuur. Het was een onwetenschappelijke hype. Update. Zie vandaag ook nog eens Simon Wren-Lewis daarover, naar aanleiding van een recent IMF-paper.

Net zoals het idee dat overheden in een economische depressie moeten gaan bezuinigen, niets anders dan een onwetenschappelijke hype is. Zie nog eens Wat het meest blijft verbazen: het eurozoneschandaal.

Hoe te leren van mislukkingen en halsstarrigheid te vermijden? Neem nu de Europese bezuinigingspolitiek

We naderen het eindspel van het bezuinigingsdrama in de eurozone. De politieke machthebbers hadden bedacht dat de economische crisis met streng bezuinigingsbeleid moest worden bestreden. Er waren economische argumenten bekend die tegen zulk een aanpak pleiten, maar die werden terzijde geschoven. Iedereen, dat wil zeggen, iedereen in de politieke incrowd, was er rotsvast van overtuigd dat het probleem er uit bestond dat overheden te veel hadden uitgegeven. Dus moest er gesneden worden in de uitgaven voor de sociale zekerheid, de zorg en de infrastructuur. Dan zou snel het vertrouwen terugkeren en zou de economie snel weer gaan groeien.

De werkelijke ontwikkelingen wezen anders uit. Alle optimistische voorspellingen werden gelogenstraft. Zie Wat voorstanders van bezuinigen verwachten en wat daar van terecht komt in Griekenland - Jesse Frederik.

En het herstel van de economische groei in de eurozone loopt al jaren opvallend achter op dat van de Verenigde Staten, waar de obsessie met het overheidstekort eerder werd verlaten. Zie de figuur. En op dat van het Verenigd Koninkrijk, waar dat ook gebeurde, overigens wel met voortzetting van de bezuinigingsretoriek.

Maar de Europese politici volharden halsstarrig in het bewandelen van de ingeslagen weg. Er is in de eigen gelederen wel enig besef gegroeid van de noodzaak van een ander beleid (zie In Europa opnieuw een stap in richting van het gezonde verstand?), maar de werkelijke machthebbers sluiten daar voor de ogen.

Dat het eindspel zich nu aandient, komt doordat de kiezers hebben gesproken. Dat wil zeggen, de Griekse kiezers. De politiek elite maakt kennis met de macht van het stemhokje. En is daar onaangenaam door getroffen. Het lijkt er op dat de Griekse regering zich niet heeft laten intimideren en nu zijn de Europese machthebbers hun knopen aan het tellen. Moeten we aan ons rotsvaste geloof in de weldaden van de bezuinigingen vasthouden? Of moeten we inzien dat we op de verkeerde weg zitten en ons beraden op de gemaakte fouten?

Van allerlei kanten wordt er op aangedrongen dat laatste te doen. De Nobelprijswinnaar Joseph Stiglitz pleit er voor dat Europa toegeeft fouten gemaakt te hebben en met de Grieken een akkoord sluit waar de Griekse regering (en het Griekse volk!) mee kan leven. Zie Stiglitz Tells EU to Admit Mistakes and Ease Up on Greece.  Paul Krugman, ook Nobelprijswinnaar, deed hetzelfde. Zie
That 1914 Feeling (vandaag ook in de Volkskrant). En de regering-Obama oefent druk uit.

Het wordt spannend. Gisteravond is in Berlijn het overleg begonnen tussen Merkel, Hollande, Draghi en Lagarde, waarmee de onderhandelingen Chefsache zijn geworden. Het zou wat zijn als we nu echt meemaken dat de politici en andere machthebbers die zich zo hebben vastgebeten in een bepaalde beleidslijn, er nu blijk van zouden geven inzicht te hebben gekregen in de gemaakte fouten.

Over de kansen daarop valt met sociaalwetenschappelijk onderzoek het een en ander te zeggen. Want de menselijke neiging tot halsstarrigheid en het onvermogen om van mislukkingen te leren, is in de sociale wetenschappen niet onopgemerkt gebleven.

Er was natuurlijk al het beroemde onderzoek naar het When Prophecy Fails - fenomeen. Zie eerder het bericht When Prophecy Fails - Worden we geregeerd door een sekte? Dat fenomeen sloeg op het juist sterker worden van het geloof van leden van een sekte die moesten meemaken dat hun voorspelling van het einde van de wereld niet uitkwam. Het werd in 1956 beschreven door de sociaal-psychologen Festinger, Riecken en Schachter.

Maar meer algemeen kennen we het verschijnsel dat mensen zich juist sterker committeren aan een project dat ze zijn begonnen nadat ze informatie ontvangen die wijst op het mislukken er van. In plaats van zich te bezinnen op de gemaakte keuzes, gaan ze juist met verdubbelde energie door op de ingeslagen weg. Dit patroon van halsstarrigheid staat bekend als het escalation of commitment verschijnsel. Het werd al in 1984 onderzocht in de studie Escalation of commitment in individual and group decision-making (pdf).

Maar er is nu ook de nieuwe studie Attenuating the Escalation of Commitment to a Faltering Project in Decision-Making Groups. An Implementation Intention Approach (betaalpoort). En dat onderzoek laat zien dat het wel degelijk mogelijk is om die valkuil van de halsstarrigheid te vermijden. Proefpersonen moesten opeenvolgende beslissingen nemen over hoeveel geld ze investeerden in een project. Tussentijds kregen ze informatie over het succes van het project die oplopend negatief was. Het bleek toen dat bovenal diegenen de valkuil wisten te vermijden die zich hadden voorgenomen: 

"Als wij een investeringsbesluit nemen, dan zullen we het project beoordelen als neutrale toeschouwers die niet verantwoordelijk zijn voor eerdere besluiten".

Dat voornemen bleek het gemakkelijker te maken om adequaat te reageren op de informatie die duidelijk maakte dat het project bezig was te mislukken. (Vooral die Als-component bleek belangrijk; daarzonder had hetzelfde voornemen weinig effect.)

Dat lijkt er op te wijzen dat de Europese politici tot nu toe niet in staat zijn geweest om bij de tegenvallende resultaten van hun bezuinigingsbeleid de positie van neutrale toeschouwer in te nemen en dus zich los te maken van de druk van eerder genomen besluiten. Die druk bestaat er o.a. uit dat het toegeven van een vergissing wordt ervaren als gezichtsverlies. Om dat laatste te vermijden moet je dus in staat zijn om afstand te nemen van je eigen ego. Wat die politici kennelijk niet hebben weten op te brengen.

Kortom, het blijkt mogelijk te zijn om te leren van mislukkingen en om halsstarrigheid te vermijden. We zullen denk ik de komende dagen zien of dat ook, weliswaar veel te laat, geldt voor de Europese politieke elite. 

Mocht dat tegenvallen, dan dient zich de bekende alternatieve oplossing aan: vervanging van de leiders. Anders gezegd; de normale werking van de democratie.

Mensenrechten van bijstandsgerechtigden geschonden?

Er lijkt iets vreemds aan de hand met hoe wij omgaan met kwetsbare mensen. Denk aan mensen die afhankelijk zijn van een persoonsgebonden budget en die te lijden hebben onder de gebrekkige uitvoering van de uitbetaling. Staatssecretaris Van Rijn en de Sociale Verzekeringsbank (SVB) hebben daarvoor nu hun excuses aangeboden. Maar denk ook aan mensen die afhankelijk zijn van de bijstand.

Zo begint mijn nieuwe blog op Sociaalweb.nl. Lees hier verder: Mensenrechten van bijstandsgerechtigden geschonden?