De weg van eenzaamheid en sociale stress via verhoogde ontstekingsactiviteit naar gezondheidsproblemen

We hebben op dit blog al verschillende malen onderzoek voorbij zien komen dat licht werpt op de negatieve gezondheidseffecten van eenzaamheid en sociale stress. Omdat wij een fundamenteel sociale diersoort zijn, hebben we een vertrouwde en veilige en dus vanzelfsprekende sociale omgeving nodig om goed te gedijen en te floreren. Ook hebben we gezien dat een groot deel van de negatieve effecten van eenzaamheid en een onveilige sociale omgeving  verlopen via een verhoogde ontstekingsactiviteit. Zie Hoe meer gemeenschap en hoe minder statuscompetitie, hoe gezonder we zijn en hoe langer we leven voor het meest recente bericht.

Er is nu een fraai overzicht verschenen van al het onderzoek naar sociale omgeving en ontstekingsactiviteit: In Sickness and in Health: The Co-Regulation of Inflammation and Social Behavior, met Naomi Eisenberger, directeur van het Social and Affective Neuroscience Laboratory (UCLA), als eerste auteur.

Daarin gaat het zowel om de effecten van ontstekingen op sociaal gedrag en daarmee op iemands sociale omgeving als over de effecten van de sociale omgeving op ontstekingsactiviteit. Wat die laatstgenoemde effecten betreft, gaat het om onderzoek dat laat zien:

1. dat gedurende de levensloop ervaren sociale stress (sociale afwijzing, echtscheiding ouders, negatieve en competitieve relaties met anderen, verlies van partner) de ontstekingsactiviteit verhoogt
2. dat in het laboratorium opgeroepen stress (zoals abrupt moeten presteren voor een beoordelend publiek) de ontstekingsactiviteit verhoogt
3. dat eenzaamheid en sociaal isolement samengaan met verhoogde ontstekingsactiviteit en met een verhoogde ontstekingsreactie op bedreigingen van het immuunsysteem.

En dat alles heeft dus die negatieve effecten op de gezondheid, dat wil zeggen dat de kans op ontstekingsgerelateerde ziektes toeneemt (arthritis, diabetes, obesitas, aderverkalking en sommige typen kanker).

De auteurs geven ook een mogelijke ultimate verklaring voor het bestaan van deze effecten. (Zie "Wij samen" maakt pro-socialer voor het verschil tussen een ultimate en en proximate verklaring.) Het zou namelijk kunnen zijn (en dit citeer ik maar even):

that, through neural-immune connections, the immune system may have evolved to ‘listen in’ to certain features of the social environment to anticipate what kinds of immune processes might be most needed and to redirect energy and resources to those critical needs (Cole, 2013,2014; Eisenberger and Cole, 2012). To the extent that a lack of social connection is a survival risk, leading individuals to be more vulnerable to attack (by predators and hostile conspecifics) and thus more prone to wounding and infection, the body may respond to these social stressors by upregulating proinflammatory activity.

Anders gezegd, ons immuunsysteem is in het verleden zo geëvolueerd dat het in staat is om veranderingen in onze sociale omgeving te signaleren en op mogelijke bedreigingen vooruit te lopen. Dat gevoel van sociale onveiligheid dat je ervaart als je eenzaam bent of in een competitieve omgeving verkeert, dat vertaalt zich in een alvast verhoogde ontstekingsactiviteit. Of andersom: die verhoogde ontstekingsactiviteit vertaalt zich in dat onveiligheidsgevoel.