We hebben nu zo'n veertig jaar achter de rug waarin we in het denken over het publieke domein de waarde van de markt hebben overschat en de waarde van de overheid onderschat. Dat denken bereikte zijn hoogtepunt na de Grote Financiële Crisis van 2008-2010, toen politici (en kiezers, want de VVD werd de grootste partij) gingen uitroepen dat er zo snel mogelijk en zoveel mogelijk op de overheidsuitgaven moest worden bezuinigd. Hoewel dat vanuit het vak economie sterk werd afgeraden, omdat de overheidsbegroting een macro-economische functie heeft en dus niet moet worden verward met een huishoudboekje.
Maar politici luisterden niet naar die economen en praatten vooral elkaar na. Dat nam de vorm aan van een sociale zeepbel, de zeepbel van de kleine overheid en van het bezuinigen. Daarom begon ik, op 21 september 2011 een lange reeks berichten met het label bezuinigingszeepbel.
Veel van die berichten gaan over de grote economische en menselijke schade die die sociale zeepbel heeft aangericht. En nog steeds aanricht. Mijn laatste bericht daarover dateert van zes dagen geleden: Drie berichten over het grote belang van de overheid voor menselijk welzijn en samenleven. Daarin gaat het o.a. over Jan van Zanen, burgemeester van Den Haag en voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Gemeenten, die erop wijst dat de opeenvolgende regeringen-Rutte een groot deel van die bezuinigingen bij de gemeenten over de schutting hebben gegooid, samen met een uitbreiding van taken. Waardoor gemeenten in grote financiële problemen zijn komen te verkeren en allerlei lokale voorzieningen zijn uitgekleed.
Wat dat voor mensen betekent, wordt nu steeds duidelijker. De gevolgen van landelijk beleid, zoals van de fraudejacht die tot de steeds maar uitdijende Toeslagenaffaire leidde, krijgen nu terecht veel aandacht. Maar dat is minder het geval met wat er in de verschillende gemeenten heeft plaatsgevonden.
Neem nu het bericht Menselijke maat leed onder bezuinigingen in Enschede, dat vandaag verscheen in Binnenlands Bestuur en dat opent met:
Kwetsbare Enschedeërs zijn de dupe geworden van streng, soms zelfs Kafkaiaans beleid van de gemeente. Daarbij zocht de gemeente, in een poging om bezuinigingsdoelstellingen te halen, de grenzen van de wet op.
Een onafhankelijke commissie deed in opdracht van de gemeenteraad onderzoek naar de uitvoering van de Participatiewet (waar de bijstand onder valt) en de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO). De grenzen van de wet werden soms zelfs overschreden.
Een voorbeeld is het toepassen van de zoektermijn bij de aanvraag van een bijstandsuitkering. Die is bedoeld voor jongeren tot 27 jaar. Zij moeten eerst vier weken op zoek gaan naar werk voordat ze in aanmerking komen voor een bijstandsuitkering. Maar Enschede paste die zoektermijn toe op álle aanvragers, ook wanneer het bijvoorbeeld ging om mensen die vanuit een WW-uitkering kwamen en al lang werkloos waren. Dit was duidelijk tegen de wet in, aldus de onderzoekers, en zorgde voor allerlei nadelige gevolgen voor de betrokken inwoners, zoals schulden, stress en gevoelens van vernedering.
Vernederd worden door je eigen overheid. Gebeurt in Nederland.
Verder was er volgens die commissie;
een streng terugvorderingsbeleid, waarbij de 'geringste overtreding van de inlichtingenplicht (ook waar deze voortvloeit uit een kleine menselijke fout)' al aanleiding is voor het terugvorderen van de volledige bijstandsuitkering over de gehele periode. 'Dergelijk handelen trekt diepe sporen in de levens van mensen en tart het evenredigheidsbeginsel', schrijft de commissie.
En over het verband met de opgelegde bezuinigingsdoelstellingen bestaat geen twijfel:
De gemeente kreeg te maken met bezuinigingen in het kader van de decentralisaties van 2015, maar ook met een bezuinigingsopgave vanuit het rijk in ruil voor extra budget voor de bijstandsuitkeringen. Tegen die achtergrond van knellende financiën was het bijstandsbeleid gericht op een 'maximaal streng sanctiebeleid'. Wat betreft de Wmo leidde de bezuinigingsdoelstelling tot een 'verschraling van het voorzieningenpakket'.
Die Toeslagenaffaire is al bijna niet meer te overzien. Maar daar komt dus nog alle ellende bij die door gemeenten is aangericht. Want wat er in Enschede gebeurde, staat natuurlijk niet op zichzelf.
Hulde overigens voor de Enschedese gemeenteraad, die het eigen beleid onafhankelijk heeft laten onderzoeken.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten