Neem de 53 procent die bezuiniging op overheidsuitgaven wil niet te serieus

Het Sociaal en Cultureel Planbureau meldt vandaag in Burgerperspectieven 2014/1 dat 53 procent van de bevolking het eens is met de stelling dat er bezuinigd moet worden op de overheidsuitgaven. Een nipte meerderheid, maar een meerderheid.

De enquêtegegevens zijn tussen 6 januari en 2 februari 2014 verzameld. Je zou dat als een ondersteuning van het huidige regeringsbeleid kunnen zien. Het kabinet Rutte-Samsom (ja, ik weet dat het eigenlijk Rutte-Asscher moet zijn) voert een beleid dat geheel gedomineerd wordt door de (onjuiste) gedachte dat bezuinigen de enige weg is uit de crisis. "Er is geen alternatief."

Maar als het inderdaad een ondersteuning zou zijn, dan had je toch een veel betere uitslag verwacht voor de regeringspartijen VVD en PvdA bij de gemeenteraadsverkiezingen op 19 maart. De regeringspartijen behaalden samen maar ruim 22 procent van de stemmen. Voor beide een dramatisch verlies vergeleken met de verkiezingen voor de Tweede Kamer, toen ze samen net een meerderheid haalden van 52,6 procent.

Wat is hier aan de hand? Het kan zijn dat je die nipte meerderheid die het er mee eens is dat er bezuinigd moet worden, niet al te serieus moet nemen. Want het SCP meldt (p. 19) dat zij

vooral aan twee soorten uitgaven (...) denken: uitgaven aan de overheid zelf en uitgaven aan het buitenland. Men denkt bijvoorbeeld aan ambtenaren met hoge salarissen en dure secundaire arbeidsvoorwaarden, aan ministers die een auto met chauffeur hebben en aan ‘graaiers’ in de publieke sector. Daarnaast denken mensen aan posten zoals eu-bijdragen en ontwikkelingssamenwerking. Mensen die het zeer eens zijn bezuinigingen op overheidsuitgaven, willen nadrukkelijk uitzonderingen voor gezondheidszorg, onderwijs en sociale uitkeringen van mensen die het moeilijk hebben.

De achterliggende gedachte is dus kennelijk dat er altijd wel wat op het ambtenarenapparaat kan worden bezuinigd. Het zou ook inderdaad dwaas zijn om te denken dat er nergens iets wordt verspild. Dan kan dus een instemming met bezuinigen heel goed samengaan met de opvatting dat belangrijke overheidsuitgaven, zoals voor zorg, onderwijs en sociale zekerheid moeten worden ontzien. En zo bezien valt het nog mee dat het percentage slechts 53 procent is.

Bovendien moet je dat percentage niet al te serieus noemen omdat de grote bulk van de overheidsuitgaven juist bestaat uit uitgaven voor zorg, onderwijs en sociale zekerheid. Kijk maar naar het plaatje van de verdeling van de overheidsuitgaven in 2014.

 

Samen vormen die drie posten 70 procent van het totaal aan uitgaven. Als je grote bezuinigingen zou willen, dan zou je je ze dus vooral daar vandaan moeten halen.

Maar dat willen burgers niet, zelfs niet diegenen die het er wel mee eens zijn dat er bezuinigd moet worden. Dat komt geheel overeen met de grote steun die er leeft voor de verzorgingsstaat. Zie nog eens Burgers willen geen kleinere overheid met lagere belastingen.

Politici kunnen dus maar beter niet de illusie hebben dat ze met verkiezingsretoriek over een kleinere overheid en bezuinigingen duurzaam succes hebben.