Die narcistische trekken bestaan er uit dat de persoon een grandioos en overdreven positief zelfbeeld heeft, een negatieve kijk op anderen (superioriteitsgevoelens) en een sterke behoefte aan aandacht en bewondering, Dat brengt met zich mee dat hij (meestal hij) naar macht streeft. Of fantaseert over het uitoefenen van macht, als dat streven nog niet realistisch is. Want zolang je niet aan de macht bent, is er reden om aan het waarheidsgehalte van dat positieve zelfbeeld te twijfelen.
Naast die foute leiders die we kennen, zijn er natuurlijk ook narcisten die nooit leider geworden zijn, die het nog niet zijn en die het misschien nooit zullen worden. Zo kun je je afvragen of Geert Wilders een narcist is die een foute leider zou kunnen worden.
Ja, dan vergelijk je Wilders met bijvoorbeeld Hitler. Peter Storm doet dat vandaag in zijn Open brief aan Geert Wilders: "U treedt in Hitlers voetsporen". Zijn argument is dat Wilders net als Hitler destijds een bevolkingsgroep wegzet, er allerlei angsten op projecteert en gevoelens van afkeer bespeelt. En net zo als Hitler destijds zou Wilders dat doen als strategie in het streven naar macht.
Nu is het de vraag of Hitlers afkeer van de Joodse bevolkingsgroep wel zo strategisch gemotiveerd was. Want hij had er in zijn pogingen om via democratische weg aan de macht te komen meer last van dan voordeel. Velen die toch op hem stemden, deden dat vooral om het vooruitzicht op een beter economisch beleid en geneerden zich voor "dat met die Joden". Zie Hoe ontstond de nationale statushiërarchie van het Hitler-bewind?
Nee, het lijkt meer een persoonlijke obsessie van Hitler geweest te zijn dat de Joden het kwaad belichaamden. Antisemitisme kwam natuurlijk meer voor, maar zo obsessief als bij Hitler was het zeldzamer. Dat obsessieve zal met Hitlers narcisme te maken hebben gehad. Joden waren succesvol en "vreemd" en dus waren ze een bedreiging voor zijn grandioze zelfbeeld. Dat waren ze al toen hij nog niet meer was dan een narcistische mislukkeling. Een obsessief geloof in jezelf combineert goed met obsessieve haat tegenover "vijanden".
Algemener gezegd: een narcist heeft altijd iets obsessiefs met zichzelf en met tegenstanders of vermeende tegenstanders. Dat zijn twee kanten van dezelfde medaille. En die combinatie brengt twee opvallende gedragspatronen voort: een extreme neiging tot beledigen van tegenstanders en een ongeremd streven naar macht. En die patronen, die zie je bij al die foute leiders die ik hierboven noemde.
Die lust tot beledigen, vooral ook als je de macht nog niet hebt, maar wel op weg daarnaar toe, is in het geval Hitler heel goed gedocumenteerd. Denk maar aan de beelden en de teksten van zijn redevoeringen.
En dat streven naar macht, daarvan is zijn politieke loopbaan doordrenkt. Vanaf dat hij zich voorneemt om politicus te worden, kiest hij een dan nog onooglijk klein partijtje uit om zich bij aan te sluiten. Omdat hij al snel in staat is om in dat kleine verband de alleenheerschappij uit te oefenen. Macht delen met anderen zou onverdraaglijk geweest zijn. Hij past zijn politieke standpunten aan als dat de kans op stemmenwinst vergroot.
Daarna duurt het nog lang, maar uiteindelijk krijgt hij min of meer de democratische macht in de schoot geworpen. Die moet nog even gedeeld worden, maar dan is er al snel de gewenste alleenheerschappij over de nationale staat. Het hele apparaat van politiek, bestuur en rechtspraak is ondergeschikt aan die ene persoon. Die zijn fantasieën tot werkelijkheid ziet worden.
En dat heeft naar we weten rampzalige gevolgen. Obsessies kunnen dan worden uitgeleefd. In de vorm van persoonsverheerlijking. En niet langer "alleen maar" verbale agressie en intimidatie, maar ook vernedering, fysiek geweld, verwijdering en vernietiging. Als de narcist zo onbelemmerd de kans krijgt om zijn vijanden, de "vijanden van het volk", te vernietigen, dan slaat hij toe. En handlangers, medeplichtigen, meelopers en andere-kant-op-kijkers zijn er dan als regel meer dan je voor mogelijk had gehouden.
En nu over Geert Wilders. Het klopt dat hij een obsessie heeft met een bevolkingsgroep. En laten we er niet voor weglopen, dat lijkt op een narcistische obsessie met vermeende vijanden. Het is niet een rationele strategie, want electoraal levert dat maar beperkt succes op.
Maar voor de rest is hij in zijn standpunten flexibel. Begonnen in de rechtervleugel van de VVD, is Wilders naar het midden opgeschoven. Op zoek naar kiezers en naar de macht. Hij treft het dat zijn tegenstanders een verkeerd economisch beleid voeren, met hoge werkloosheid en ellende tot gevolg. Dat vergroot zijn kansen. Denk ook aan Verontrustend actueel: een kijkje in de jaren 30 dat doet denken aan nu (aan de hand van Golo Mann).
Tot het delen van de macht is hij natuurlijk niet in staat. Dus richt hij zijn eigen partij op, maar met alleen hem aan het roer. Statutair vastgelegd. Hij beseft dat hij kiezers nodig heeft. Maar hij wil geen gelijken naast zich, waar hij mee zou moeten overleggen. Liever dan mee te regeren, gedoogt hij een regering. Zodat hij op de achtergrond oekazes kan uitvaardigen in plaats van te onderhandelen als tussen gelijken.
Hij moet er niet aan denken om in alle gemeenten aan de gemeenteraadsverkiezingen mee te doen. Allemaal PVV-ers die een functie gaan bekleden en die eigen standpunten gaan innemen. Allemaal bedreigingen voor de alleenheerschappij. Die fractieleden in de Tweede Kamer doen soms al dingen zonder vooraf Geert om toestemming te hebben gevraagd. Bedreigend, dat alles.
De macht is nog niet in handen, maar hij fantaseert daar al wel over. "De mooiste tijd voor de PVV komt nog." Hij leeft zich uit in het beledigen van tegenstanders. Omdat hij dan niet anders kan. In de omgang met mensen die hem niet tegenspreken is hij de beminnelijkheid zelve. Hij is dan in wat Rutte "de comfortzone van Geert" noemde.
Wat binnen zijn bereik lijkt te liggen, is de macht over Nederland. Maar dat hij die dan zou moeten uitoefenen onder de beperkingen van Europa en Brussel, nee, daar moet hij niet aan denken. Alleenheerschappij is alleenheerschappij. Dus moet Nederland uit de Europese Unie.
Dat laatste is, wonderlijk genoeg, vergelijkbaar met Stalins besluit dat het socialisme vanaf het moment dat hij aan de macht was, ook in één land gerealiseerd moest kunnen worden. In plaats van de tot dan aangehangen leer van de socialistische wereldrevolutie. De alleenheerschappij was immers bereikt. Er restte alleen nog het afrekenen met de interne "vijanden van het volk".
Ja, ik vind het wel verhelderend om Wilders te vergelijken met narcisten aan of op weg naar de macht.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten