2G of 3G? Veel te doen over de morele beoordeling van het overheidshandelen, maar waar is de morele (zelf-)beoordeling van het gedrag van de ongevaccineerden?

Vaccineren beschermt tegen een pandemie. Als iedereen of bijna iedereen zich laat vaccineren, dan is de pandemie voorbij. Portugal, waar bijna iedereen (98 procent van de bevolking boven de 12 jaar) zich heeft laten vaccineren, is het grote voorbeeld. 

Nederland is nog lang niet zover. Volgens het RIVM was tot 9 november van alle 12-plussers 82,4% volledig gevaccineerd. Met als gevolg dat de besmettingen blijven oplopen en dat er nieuwe maatregelen zijn genomen om het aantal contacten te beperken.

De discussie gaat er nu over of 2G moet worden ingevoerd. Dat wil zeggen dat je alleen een coronatoegangsbewijs krijgt (voor horeca, festivals en evenementen) als je volledig bent gevaccineerd of genezen bent van een coronabesmetting. Dat is dus een vrijheidsbeperkende maatregel voor ongevaccineerden. 

Die vrijheidsbeperking kan nog verder gaan, zoals in Oostenrijk (met een veel lager percentage gevaccineerden), waar voor ongevaccineerden een lockdown is afgekondigd. Ze mogen alleen naar buiten voor hun werk, school of studie, om essentiële boodschappen te doen of om medische redenen.

In die discussie worden naast juridische ook morele argumenten naar voren gebracht. Maar opvallend is dat die op de eerste plaats gaan over wat de overheid zou moeten doen of nalaten. Denk aan wat André Krom, van de afdeling Ethiek en Recht van de Gezondheidszorg van het LUMC, vandaag schrijft in de Volkskrant: Het kabinet wil 2G invoeren, maar daarvoor is een betere rechtvaardiging nodig. 

Daarin noemt Krom als bezwaar van 2G dat die maatregel "van tenminste sommige mensen de vrijheid beperkt om zich niet te laten vaccineren". Hij wijst erop dat daar voor in ons land geen wettelijke basis bestaat. 

Oké, wij kennen geen vaccinatieplicht. Maar er geldt wel het schadebeginsel:

Maatregelen die de vrijheid beperken voor de volksgezondheid kunnen alleen worden gerechtvaardigd als ze helpen voorkomen dat wie aan de maatregel wordt onderworpen ernstige schade veroorzaakt aan derden (het ‘schadebeginsel’). 

 

Maar, zo redeneert Krom verder, dat zou ook kunnen met 3G, dus met als extra mogelijkheid dat je een coronatoegangsbewijs kunt krijgen als je in de afgelopen 24 uur negatief getest bent op corona. De vrijheidsbeperking voor de ongevaccineerden is dan minder groot. En daarom is hij tegen 2G en voor 3G.

Nogmaals, dit gaat dus uitsluitend over de morele beoordeling van het overheidshandelen. Maar waar is de morele beoordeling van het gedrag van de ongevaccineerden? Behoren die niet dat schadebeginsel mee te wegen? Zijn hun argumenten om zich niet te laten vaccineren, anders dan de medische, wel bestand tegen de morele lading van dat schadebeginsel? 

 

Waarschijnlijk voelen zij zelf ook die morele lading, want het anderen geen schade mogen toebrengen lijkt de kern te zijn van de menselijke moraal. Als dat zo is, dan zou je verwachten dat ongevaccineerden bereid zijn de maatregelen te accepteren die hun vrijheid beperken. Dat ze vrijwillig in een soort van lockdown zouden gaan. En dat ze misschien zelfs zouden zeggen, doe dat 3G ook maar niet, want dat legt maar nodeloos beslag op de testcapaciteit. Ik heb mijn (zwaarwegende) redenen om mij niet te laten vaccineren, maar dat mag er natuurlijk niet toe leiden dat ik schade toebreng of overlast veroorzaak. 

Er is kortom wel veel te doen over de morele beoordeling van het gedrag van de overheid, maar waar is de morele (zelf-)beoordeling van het gedrag van de ongevaccineerden?