Over het statuscompetitiepatroon in de populair-sociaalwetenschappelijke literatuur

Als het klopt dat 

1.  er in de menselijke sociale natuur twee tegenstrijdige gedragspatronen als "toestanden van voorbereid zijn" gereed liggen, het gemeenschapspatroon en het statuscompetitiepatroon, en 
2. dat mensen zich in hun gedrag, meestal onbewust, aansluiten bij het gedragspatroon dat in hun sociale omgeving overheerst, en
3. dat een groep of maatschappij waarin het gemeenschapspatroon overheerst beter tegemoetkomt aan wat mensen kunnen en willen dan waarin het statuscompetitiepatroon overheerst,

dan zou je verwachten dat je die twee gedragspatronen en het overheersen en de (on)wenselijkheid van het ene dan wel het andere ook zult tegenkomen in populair-sociaalwetenschappelijke beschouwingen. 

Dat bedacht ik me toen ik las dat van bestsellerauteur Will Storr, die eerder succes oogstte met Selfie. How we became so self-obsessed and what it's doing to us, nu The Status Game. On social position and how we use it is verschenen. 

Storr wordt daarover op Vox geïnterviewd: The status games we all play Author Will Storr on our universal obsession with status and how it distorts so much of human behavior. De interviewer, Sean Illing, begint zo:

You have a pretty provocative claim in the book. You offer a definition of tyranny as something that happens when status games go bad or wrong. You write that, “We must accept that tyranny isn’t a left thing or a right thing. It’s a human thing. It doesn’t arrive goose-stepping down the streets. It seduces us with stories.”

I used to study ideologies and how they transformed into political religions. The question that always vexed me, particularly about a case like Nazi Germany, is how does one of the most sophisticated, developed, and well-educated societies on the planet become so deranged?

Your answer seems to be that they were playing a status game that went disastrously wrong. That’s not to obviate or diminish the role of ideology or racism or whatever. Those are all real, and they matter. But it’s also true that our beliefs are often props for much deeper psychological drives. However insane Nazi Germany appeared from the outside, and it was indeed insane, for lots of people inside, they were just jockeying for position within a social hierarchy. That has a way of blinding our moral intuitions in really disturbing ways.

 

En daarin wordt de essentie van het boek misschien wel aardig samengevat. Als het statuscompetitiepatroon gaat overheersen, dan kan dat overgaan in de meest extreme vorm er van: de tirannie, de dictatuur, de failed state. In het antwoord heeft Storr het over de rol van narcisme en van vernederd zijn in de verbreiding van dat statuscompetitiepatroon. Zie ook mijn berichten op dit blog over de nationale statushiërarchie van het Hitler-bewind. Maar in het boek lijkt het ook te gaan over de minder extreme vormen van statuscompetitie, zoals die op sociale media.. 

 

Dat statuscompetitie niet goed is voor ons, maar dat we er toch toe geneigd zijn, is natuurlijk een bekend thema in de populaire sociaalwetenschappelijke literatuur. Ik stond al eens stil bij de bestsellers die Vance Packard schreef in de jaren zestig van de vorige eeuw: The Status Seekers en The Pyramid Climbers. Ik zocht de paperbacks in de boekenkast en maakte bijgaande foto.

Er is vast nog wel meer. Ik houd me aanbevolen voor suggesties.

Net zo is er natuurlijk ook populaire sociaalwetenschappelijke literatuur over het gemeenschapspatroon en de wenselijkheid daarvan. Daarover een volgende keer.