"Bemoei je met je eigen zaken!" geldt niet overal

Eerder stond ik stil bij onderzoek naar de moeilijkheid van het om hulp vragen. Als iemand je om hulp vraagt, vind je dat prettig, maar zelf om hulp vragen, dat gaat niet gemakkelijk. Vandaar dat er waarschijnlijk meer hulpbereidheid is dan dat in gedrag tot uiting komt. Zie dit bericht. Maar ook blijkt dat vrienden elkaar gemakkelijker om hulp vragen. En ook wordt gemakkelijker om hulp gevraagd in culturen waarin mensen meer tussen vertrouwde anderen opgroeien. Zie dit bericht.

Er is nu recent onderzoek (fulltext achter de poort) dat interculturele verschillen laat zien in het gemak waarmee mensen een bepaalde vorm van hulp aanbieden, namelijk goede raad of advies. Russen staan, in vergelijking met Amerikanen, heel gemakkelijk klaar met goede raad en advies. Je kunt er op straat of in het openbaar vervoer allerlei praktische wetenswaardigheden opdoen, die mensen je ongevraagd en met de beste bedoelingen mede delen. (Mijn eigen verblijf in Moskou en Sint Petersburg was kennelijk te kort om deze ervaring op te doen.) Ook schijnen Russen elkaar gemakkelijk en ongevraagd allerlei adviezen te geven, zonder de vrees voor bemoeizuchtig te worden aangezien. De uitdrukking "Bemoei je met je eigen zaken!" kun je weliswaar letterlijk in het Russisch vertalen, maar Russen vinden het moeilijk om te begrijpen wat iemand er mee zou kunnen bedoelen.

De onderzoekers denken dat dit gedrag een onderdeel is van meer interdependente culturen dan de West-Europese en Noord-Amerikaanse. Als mensen zich zelf meer als onderdeel van een groter geheel zien en als meer met anderen verbonden, dan vragen ze niet alleen gemakkelijker om hulp, maar ook bieden ze gemakkelijker hulp aan. Zoals in de vorm van goede raad en advies. Het is trouwens niet een vast onderdeel van die culturen, want in de eveneens sterk interdependente Oost-Aziatische culturen komt dat ongevraagde advies geven veel minder voor. Misschien is het in Rusland een overblijfsel van de communistische periode, waarin mensen sterk op elkaar vertrouwden door de notoire onbetrouwbaarheid van alle officiële informatie.

Het leek me dus interessant om even te kijken of de mate van vertrouwen tussen mensen in Rusland dan ook groter is dan in de Verenigde Staten. Voor veel landen zijn daar gegevens over beschikbaar doordat in landenvergelijkend onderzoek vaak de vraag naar het interpersonele vertrouwen gesteld is. Die vraag luidt:

In het algemeen gesproken, vindt u dat de meeste mensen zijn te vertrouwen of dat je niet voorzichtig genoeg kunt zijn in de omgang met mensen?

Mensen kunnen dan aangeven in hoeverre ze het eens zijn met de twee mogelijke antwoorden:

• de meeste mensen zijn te vertrouwen
• Je kunt nooit voorzichtig genoeg zijn in de omgang met anderen

Op deze site kun je in een oogopslag landen met elkaar vergelijken. Maar het blijkt dan dat de interpersonele vertrouwensindex van Rusland juist lager is dan die van de Verenigde Staten (55,4 tegen 78,8). Leuk geprobeerd, maar mensen zitten meestal ingewikkelder in elkaar dan je denkt.

Een andere keer meer over die verschillen tussen landen in dat onderlinge vertrouwen.