donderdag 25 februari 2021

Het gemeenschapswereldbeeld en het statuscompetitiewereldbeeld in de politiek - Over Biden-stemmers en Trump-stemmers

Alle dieren, dus ook mensen, zijn er op geselecteerd om goed te kunnen onderscheiden tussen een veilige en een onveilige omgeving. Veilig in de zin van gunstig voor overleving en reproductie. En om adequaat te reageren. 

Voor de mens als groepsdier geldt dat sociale veiligheid belangrijk is. Als je deel uitmaakt van een groep van vertrouwde anderen, die elkaar accepteren, ondersteunen en bijstaan, dan verkeer je in een sociaal veilige omgeving. Een omgeving die gekenmerkt wordt door gemeenschapsgedrag over en weer.

Maar als de mensen om je heen niet vertrouwd zijn en dus misschien niet te vertrouwen, dan moet je op je hoede zijn. Want er dreigt statuscompetitie of die is er al. Iedereen streeft dan naar een ander soort "veiligheid", namelijk de veiligheid die ontstaat door zo hoog mogelijk in de statushiërarchie terecht te komen. Of als dat niet lukt, je te schikken in een onderdanige positie en je overheersers gerust te stellen dat je geen bedreiging voor hen bent. 

We zagen alle aanwijzingen dat die toestand van sociale veiligheid in alle opzichten te prefereren valt. Maar we leven in een maatschappij waarin ook de sociale onveiligheid van de statuscompetitie en de statushiërarchie ruim voorhanden is. 

Dat betekent dat je mensen kunt onderscheiden naar de mate waarin ze sociale veiligheid dan wel onveiligheid om hen heen waarnemen. Waarbij we moeten bedenken dat die waarnemingen meer of minder met de werkelijkheid kunnen overeenkomen. We leven in een ingewikkelde wereld, waarover we altijd maar beperkt zijn geïnformeerd.

Ook zagen we al dat mensen die meer neigen naar rechtsextremistische politieke opvattingen, meer sociale onveiligheid waarnemen. Ze hebben meer een beeld van de wereld als gevaarlijk en als een strijdtoneel. Blijkend uit hun hogere scores op zowel de Sociale Dominantie Oriëntatie (SDO) als het Right-Wing Authoritarianism (RWA). Zie De twee wereldbeelden van het rechts-extremisme: de wereld is gevaarlijk en/of de wereld is een amorele jungle. Die wereldbeelden maken dat rechtsextremisten "veiligheid" proberen te vinden in het overheersen van andere groepen die ze als bedreigend ervaren en in het steunen van autoritaire leiders die hen voorhouden dat alleen zij hen kunnen beschermen.

Die wereldbeelden van veiligheid en onveiligheid komen ook naar voren uit een opiniepeiling van The Economist onder Amerikaanse kiezers, waar Philip Bump in de Washington Post aandacht aan besteedt: A new poll result reveals sharp pessimism on America’s political right. De onderzoekers vroegen mensen welke van de twee volgende opties dichterbij bij hun eigen opvatting stond:

  • Our lives are threatened by terrorists, criminals, and illegal immigrants and our priority should be to protect ourselves.
  • It’s a big, beautiful world, mostly full of good people, and we must find a way to embrace each other and not allow ourselves to become isolated.
De eerste optie is duidelijk die van het rechtsextremistische wereldbeeld van gevaar en strijd. Als iedereen die optie zou kiezen, dan kun je wel zeggen dat we in het statuscompetitie-evenwicht zouden verkeren. De tweede optie daarentegen zou staan voor het gemeenschapsevenwicht als iedereen hem zou onderschrijven.

In het plaatje zie je hoe de antwoorden verdeeld waren over het Amerikaanse politieke landschap. De oranje balkjes staan voor de percentages die kozen voor optie 1 en de grijze balkjes voor de percentages voor optie 2. 

Over het geheel genomen koos 49 procent voor optie 2 en 34 procent voor optie 1. De rest koos voor "Weet niet". In de Verenigde Staten hangen duidelijk meer mensen het gemeenschapswereldbeeld aan dan het statuscompetitiewereldbeeld.

Maar kijk nu naar het grote verschil tussen de Biden-stemmers en de Trump-stemmers. Slechts 11 procent van de Biden-stemmers koos voor optie 1, tegen 66 procent van de Trump-stemmers. Dat is in lijn met, maar extremer, dan de verdelingen over de Republikeinen en de Democraten.

Zie PVV-stemmers willen overheersen - Over Sociale Dominantie, collectief narcisme en rechts-extremisme voor onderzoek uit 2014 dat liet zien dat in Nederland PVV-stemmers een statuscompetitief wereldbeeld hebben, blijkend uit hun hogere scores op de Sociale Dominantie Oriëntatie.

Geen opmerkingen: