Een fundament voor onze sociale en morele ontwikkeling is het vermogen om ons in anderen te kunnen verplaatsen. Om te begrijpen dat anderen vanuit hun positie naar de wereld kijken en dat hun kijk daardoor anders kan zijn dan die van onszelf. Dit vermogen wordt wel Theory of Mind, of kortweg ToM, genoemd.
Het is niet aangeboren, maar ontwikkelt zich over het algemeen tussen het tweede en het zesde levensjaar. Maar daarvoor is wel nodig dat kinderen veel sociale interactie hebben met vertrouwde anderen. Het probleem met onze kinderen is dat ze in sterk sociaal geïsoleerde gezinnen opgroeien, waardoor ze veel interactiemogelijkheden missen met vertrouwde anderen rondom het gezin. Historisch gezien zijn die mogelijkheden eigenlijk altijd veel meer aanwezig geweest dan nu het geval is.
Nu zijn er allerlei aanwijzingen dat huidige kinderen sociaal en moreel beter opgroeien als het gezin waarin ze opgroeien minder sociaal geïsoleerd is. Ik heb daar in veel van de berichten over pro-sociaal gedrag en sociale omgeving aandacht aan besteed. (Dit was het laatste van die serie berichten.) Maar aanwijzingen voor het belang van voldoende sociale interacties op jonge leeftijd kunnen natuurlijk ook komen uit onderzoek naar effecten van de grootte van het gezin.
De pas verschenen studie Siblings, Theory of Mind, and Executive Functioning in Children Aged 3-6 Years: New Longitudinal Evidence (fulltext achter de poort) verschaft zulke aanwijzingen. Kinderen die opgroeien met (meer) broertjes en zussen, ontwikkelen het vermogen om zich in anderen te verplaatsen sneller dan kinderen die daarzonder of met minder broertjes en zusjes opgroeien.
Nu zou je kunnen denken dat het niet uitmaakt hoe snel kinderen dat leren, als ze het maar leren. Maar dat zou wel eens te gemakkelijk kunnen zijn. Uit allerlei onderzoek kun je opmaken dat een minder gunstige sociale omgeving op jonge leeftijd ook op latere leeftijd negatieve effecten heeft.
Er zijn dus eigenlijk twee historische ontwikkelingen die werken ten nadele van de goede sociale en morele ontwikkeling van onze kinderen: het toegenomen sociale isolement van gezinnen en het kleiner worden van gezinnen. Het is niet verwonderlijk dat we met zijn allen, als ouders, maar ook als jeugdzorg en overheid, met veel inspanningen bezig zijn om onze kinderen toch nog zo goed als het gaat groot te brengen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten