Streng opvoeden is geen oplossing. Maar wat dan wel? De oplossing ligt helemaal niet in het opvoeden

Gabriëlle Jurriaans en Annemiek Verbeek verzetten zich in De Volkskrant van zaterdag terecht tegen de trend van het strenge opvoeden. Hier is de tekst online. Maar wat dan wel? Met die vraag blijf je na lezing toch wat zitten. Want het lijkt alsof er dan een andere manier van opvoeden is die wel precies goed is en alle problemen oplost.

Is die er? Ik denk het eigenlijk niet. En dat zeg ik ook in datzelfde artikel, want Gabriëlle en Annemiek geven mij daarin het woord. In de volgende passage:

Socioloog Henk de Vos is ervan overtuigd dat kinderen alleen sociaal en moreel gedrag leren door ermee in aanraking te komen. Dit 'voorleven' werkt vooral in een rijke sociale omgeving, waar het kind dagelijks in aanraking komt met veel verschillende mensen die op een redelijke manier met elkaar omgaan en conflicten oplossen. Daar is een sterke buurt voor nodig, waar mensen elkaar een beetje kennen.

In onze seculiere, geliberaliseerde samenleving is dat grote sociale netwerk nou juist gesneuveld. We hebben ons teruggetrokken achter de veilige muren van het gezin, met het bordje 'Niet mee bemoeien' op de voordeur. Het kerngezin leeft geïsoleerder dan vijftig jaar terug. Kinderen leven in hokjes: van school, naar de opvang, naar huis, maar van een gemeenschap is nog amper sprake. Ouders worden meer dan voorheen aangesproken op en verantwoordelijk gehouden voor het gedrag van hun kinderen, terwijl diezelfde kinderen in die schrale omgeving dus helemaal niet genoeg kúnnen leren over sociaal gedrag.

Het probleem is dus niet dat ouders verkeerd zijn gaan opvoeden, maar dat kinderen steeds minder die rijke sociale omgeving om zich heen aantreffen die ze nodig hebben voor hun sociale en morele ontwikkeling. De oplossing ligt er dan ook niet in dat ouders beter moeten opvoeden, maar dat we minder op de opvoedbaarheid van kinderen moeten vertrouwen. En moeten ophouden met ouders er de schuld van te geven dat er problemen zijn met onze jeugd. Zie de berichten op dit blog over de mythe van de opvoedbaarheid, zoals hier, hier en hier.

Toch blijft, zoals gezegd, in het artikel de suggestie hangen dat de oplossing ligt in het beter opvoeden. Zoals in de laatste twee alinea's:

Streng zijn creëert juist wat we willen voorkomen: kinderen die zich niet om anderen bekommeren, omdat er amper naar hén geluisterd is en ze amper hebben geoefend met sociaal gedrag. En het haalt wel alle lol en liefde uit het opvoeden. Willen we dat de maatschappij er een is van samenhang en begrip, dan zullen we onze kinderen vanaf het allereerste moment met mededogen en liefde moeten bezien.

Grenzen kun je ook aangeven zonder dat je een kind als puppy probeert te trainen. Met goed voorleven geef je kinderen de boodschap mee dat hun behoeften en emoties er net zo goed toe doen als die van anderen. Dat is niet hetzelfde als alles maar goed vinden. Kinderen doen wat jij doet en niet wat je zegt.

Het blijft lastig om echt de consequenties te trekken uit het toegenomen sociale isolement van de gezinnen. En in te zien dat dus de oplossing voor een groot deel ligt in hoe we met zijn allen onze maatschappij inrichten. En ons gaan inspannen voor Buurten voor kinderen.