Het Centraal Planbureau over eurocrisis: preventief begrotingstoezicht én lender of last resort

Het Centraal Planbureau heeft zijn visie op de eurocrisis in boekvorm vastgelegd (ook te downloaden). Ik heb het gisteren en eergisteren gelezen en het lijkt mij een heel evenwichtig betoog. De auteurs besteden veel ruimte aan het uitleggen van de Duitse afkeer van het uitbreiden van het mandaat van de Europese Centrale Bank met een lender of last resort functie. Dat wekt het vertrouwen dat ze niet bevooroordeeld zijn. Des te opvallender is dat ze aan het eind tot deze conclusie komen (p.221):

De voorafgaande analyse laat zien dat een werkbare institutionele oplossing voor de lange termijn in ieder geval moet voorzien in twee dingen: ten eerste preventief begrotingstoezicht door een Europese instelling, ten tweede een lender of last resort die kan bijspringen als het preventieve toezicht onverhoopt heeft gefaald. Die lender of last resort zou desgewenst die functie kunnen combineren, voor zowel financiële instellingen als voor lidstaten. Tegelijkertijd introduceert het bestaan van een lender of last resort ook het risico dat lidstaten hun begrotingsdiscipline laten varen omdat ze weten dat indien de nood aan de man komt, die lender of last resort hen uiteindelijk uit de brand zal helpen. Een lender of last resort kan dus alleen goed functioneren als er preventief begrotingstoezicht is op Europees niveau.

Deze conclusie lijkt mij inderdaad onontkoombaar. Het CPB is het dus eens met de critici die al vanaf het begin hebben gezegd dat de vormgeving van de eurozone een cruciale weeffout in zich bergt. Een crisis waarin lidstaten die als ze hun eigen munt zouden hebben als economisch gezond zouden worden gezien, het slachtoffer kunnen worden van een run van financiële markten, kan niet worden opgelost als er geen lender of last resort is.

Daarmee gaat het CPB in tegen het Duitse standpunt. En dat is opvallend, omdat de Nederlandse regering tot nu toe volledig met Duitsland mee gaat. Het CPB zit dus niet op dezelfde lijn als de regering. Je zou daar nog op kunnen afdingen dat het in dit citaat hierboven alleen gaat om de oplossing op lange termijn. Maar daar valt weer tegenin te brengen dat:

1. Duitsland kennelijk ook op lange termijn niet een uitbreiding wil van het mandaat van de ECB. En de Nederlandse regering gaat daar tot nu toe niet tegenin.

2. Het CPB denkt ook voor de oplossing op korte termijn aan uitbreiding van de rol van de ECB. Het wijst erop dat de bevoegdheden van de ECB de facto al zijn uitgebreid, namelijk doordat de regeringsleiders akkoord zijn gegaan met het noodfonds EFSF (European Financial Stability Facility). Daarmee (p.218)

kan de ECB zonder verdere politieke besluiten beschikken over een bijna oneindig garantiekapitaal. Ook dat maakt de ECB een ideaal instrument voor een ad hoc oplossing voor de huidige crisis.

Ik maak daaruit op dat het CPB uit het tot nu toe duidelijke falen van die ad hoc oplossing om de beleggers gerust te stellen, zou afleiden dat de lender of last resort functie van de ECB ook op korte termijn noodzakelijk is. Alleen: dat zeggen ze niet. Of mochten ze dat niet zeggen?

Terzijde: ik heb in vorige berichten vaak de uitdrukking lender of last resort onvertaald gelaten. Het CPB doet dat ook. Maar is dat eigenlijk wel nodig? Zijn "lener in laatste instantie" of "lener als laatste toevlucht" niet gewoon perfecte vertalingen?